کاشان نیوز: کارشناس مردمشناسی میراث فرهنگی کاشان، عید قربان را یکی از مهمترین اعیاد اسلامی دانست که در فرهنگ، باور و عقاید مذهبی مردمان منطقهی کاشان از جایگاه خاصی برخوردار است.
به گزارش روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری شهرستان کاشان، عباس تراب زاده گفت: قربانی گوسفند و گاو که تقلیدی است از رفتارهای کهن نیاکان دیار نیاسر، ازجمله جشن و مناسک در روز عید قربان است. جشنی که بهواسطه آیات و روایات قرآنی، در خصوص امتحان الهی حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل، رنگ و بوی مذهبی به خود گرفته و در قالب اعمال و رفتارهای دینی و مذهبی در فرهنگ مردم این خطهی باستانی رخ میدهد و به استناد منابع، قربانی گاو یکی از مناسک آیین مهر یا میتراییسم بوده است که مردمان نیاسر گاو قربانی خودشان در روز عید قربان را، به گاو قربانی آیین مهر نسبت میدهند. خشکاندن چشم گاو قربانی برای ساختن نظر قربانی، ریختن خون گاو در آب قنات یا چشمهها و آداب و مناسک دیگر در نیاسر، ازجمله عقاید و باورهای مقدسی است که میتوان بر مینای آن، آیین گاو قربانی نیاسر را به آیین میتراییسم ربط داد.
وی افزود: اهالی نیاسر در روز عید قربان امتحان الهی حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل را جشن میگیرند و برخی از کسانی که در سالهای پیشتر اعمال حج را انجام دادهاند با قربانی ذبح گوسفند، اعمال حج را تداوم میبخشند.
تراب زاده با تأکید بر اینکه حوزه ه فرهنگی منطقهی کاشان سرشار از آیینهایی است که با عقاید و باورهای مذهبی مردم این منطقه آمیخته شده است و کهن باغشهر نیاسر جلوهگاه آیینهایی است که بنا به متون و منابع و مآخذ میتوان ریشهی هرکدام از این عناصر و رفتارهای فرهنگی را به دورهی کهن و باستان پیش از اسلام نسبت داد.
ترابزاده بزرگترین آیین روز عید قربان در نیاسر ذبح گاو قربانی دانست و تصریح کرد: از زمانهای بسیار دور اهالی دو محله قدیمی و اصلی نیاسر علاوه بر قربانیهایی که حجاج بهجا میآورند در برگزاری آن شرکت میکنند. تقریباً یکی دو هفته مانده به ماه ذوالحجه اندیشهی جشن گاو قربانی در بین اهالی نیاسر بروز میکند. گفته میشود درگذشتهی دور تنها یک رأس گاو در نیاسر قربانی میشده است؛ اما امروزه در دو محلهی روداب و محلهی سرکمر که دو محل قدیمی نیاسر هستند این آیین برگزار میشود. چند روزی به عید قربان یکی دو نفر که بابای گاو معروف هستند بر اساس سنتی که بهصورت موروثی به آنها رسیده پیشقدم میشوند به تهیه و خرید گاو میپردازند.
گاو را در فاصله چند روز مانده به عید قربان با پارچهی سبز و دستهگل آذین کرده با ذکر «اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ اللهُ أَکْبَرُ وَلِلَّهِ الْحَمْدُ الْحَمْدُلِلَّهِ عَلَی مَا هَدَانَا وَلَهُ الشُّکْرُ عَلَی مَا أَوْلانَا» در کوچههای محل میگردانند تا کسانی که نذر دارند نذرشان را ادا کنند. اهالی محل در کوچه و معابر با صرف شربت و شیرینی و میوه از کسانی که گاو قربانی را همراهی میکنند پذیرایی میکنند. یا کسانی که نذرشان نقدی است بنا به وسعشان مبلغی به بابای گاو میدهند. در روز عید قربان پسازاین که گاو را در کوچهها و محل گرداندند به سمت چشمه یا مظهر آب میبرند و بعد از ذکر دعای مخصوص ذبح در کنار چشمه ذبح میکنند تا خونش در جوی و نهر آب جاری شود به این باور که خون گاو قربانی باعث خیر برکت باغداری و زراعتشان خواهد شد و در پایان مراسم گوشت قربانی را بین مردم تقسیم میکنند.
اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کاشان با توجه به شاخصههای فرهنگی، اجتماعی و نیز اهمیت ماندگاری این آیین بهمنظور معرفی، حفظ و انتقال هویت فرهنگی به نسلهای بعدی اقدامات ثبت این آیین در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور در دستور کار خود قرارداد تا اینکه در هفتم دیماه ۱۳۹۰ با شماره ۴۳۲ در فهرست آثار ناملموس ملی قرار گرفت.
دیدگاه شما