بررسی اجمالی آیین «جغجغه زنی» در ابیانه، تفاوت و تشابه آن با دیگر شهرها
کاشان نیوز-علی اکبر ارشدی ابیانه:
مراسم سنگ زنی در ابیانه
مراسم سنگ‌زنی
«سنگ‌زنی» یا «کَرب‌زنی» که مشابه جغجغه زنی ابیانه است یکی از روش‌های عزاداری است که اجراکنندگان این مراسم در حین خواندن مرثیه در سوگ امام حسین (ع) همراه با ریتم خاص نوحه، با زدن دوتکه چوب دایره‌ای شکل به یکدیگر همراه با حرکت‌های همگون و ریتمیک به عزاداری می‌پردازند. گر چه وجه اشتراک این مراسم در تمامی نقاط استفاده از دوتکه چوبی است که به هم می‌زنند؛ اما در اجرا و زمان آن تفاوت‌های قابل‌توجهی به چشم می‌خورد.
پیشینه و خاستگاه تاریخی
موضوع تعیین و تشخیص پیشینه تاریخی و خاستگاه مراسم سنگ‌زنی و شکل‌گیری آن هنوز در پرده‌ای از ابهام باقی‌مانده است. ازآنجاکه شیوه برگزاری این مراسم در نقاط مختلف کشور طیف گسترده‌ای را دربر می‌گیرد و سند مکتوب و مستندی در این مورد در هیچ‌یک از محل‌های برگزارکننده وجود ندارد. به ناگزیر هر یک از مردم برگزارکننده این مراسم بنا به اقوال شفاهی در پیدایش و فلسفه برگزاری آن سخن می‌گویند. صرف‌نظر از تأثیر و تأثراتی که ریشه در تاریخ فرهنگی ما دارد به‌احتمال‌قوی سنگ‌زنی به شکلی که هم‌اکنون در روستاها مشاهده می‌شود یا در عصر صفوی و یا پس‌ازآن شکل‌گرفته اگرچه ممکن است حرکات هماهنگ در این دو مراسم ریشه در سنت‌های بومی داشته باشد.
پراکندگی جغرافیایی
این مراسم در نقاط مختلفی از کشور وجود دارد که برای نمونه به چند مورد اشاره می‌کنم:
▫ میبد
سنگ‌زنی یا به گویش محلی میبد جغجغه زنی به شیوه‌ای هنرمندانه با ریتم و اشعاری خاص در شب‌های ماه محرم در برخی از حسینیه‌های شهیدیه (شورُک) و روستای رکن‌آباد شهرستان میبد، بعد از مراسم نوحه‌خوانی و زنجیرزنی اجرا می‌شود.
▫صدخرو
آیین عزاداری سنگ‌زنی روستای «صدخرو» در خراسان رضوی همه‌ساله در دهه اول ماه محرم انجام می¬شود
▫کربکند
در هفتمین شب ماه محرم آیین مذهبی سنتی ۲۰۰ ساله سنگ‌زنی در محله کربکند شهرستان برخوار برگزار می‌شود.
▫کهن
روستای کهن از روستاهای شمالی شهرستان کوهبنان استان کرمان است و سنگ‌زنی نوعی عزاداری سنتی است که در ایام محرم اجرا می‌شود.
▫قهستان
مردم شهرستان درمیان به نام قهستان (درخش) در خراسان جنوبی با برگزاری آیینی دیرینه به نام «سنگ‌زنی» در شب پنجم محرم به سوگواری می‌پردازند.
▫علاء سمنان
مراسم سنگ زنی در سمنان
آیین سنتی و قدیمی سنگ‌زنی (سنج زنی)، یکی از سنت‌ها و مراسم‌های قدیمی مردم روستای علاء سمنان است که در روز ششم ماه محرم در این روستا برگزار می‌شود.
