کاشان نیوز- مطهره حاجیزاده: هشتم اسفند ماه سال گذشته بود که کاشان از میان بیست نامزد نهایی به عنوان چهارمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شد. طرح پایتختی کتاب ایران که الگوبرداری شده از طرح یونسکو برای معرفی پایتخت کتاب جهان است، تاکنون لقب شهرهای اهواز، نیشابور، بوشهر و کاشان بوده است و بر اساس پیشبینیها امسال هم یزد در رقابت بین شهرهای نامزدی پایتخت کتاب، شانس بیشتری خواهد داشت.
این عنوان پس از بررسی فعالیتهای ترویجی در زمینه کتابخوانی در طول یک سال به شهرها اعطا میشود که بیشتر جنبه نمادین دارد. چرا که کارنامه شهرها پیش از دریافت عنوان پایتختی کتاب، بهتر از سالی بوده که این عنوان را کسب کردهاند. به نظر میرسد تا به حال پژوهش جامعی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت نگرفته تا به بررسی دقیق فعالیتهای چهار پایتخت کتاب پیش و پس از کسب عنوان بپردازد. شاید انتظار انجام این پژوهش از سمت دولت و وزارتخانه هم بیمورد باشد و بهتر باشد شهرهای انتخاب شده خود به سنجش عملکرد خود بپردازند تا تداوم این فعالیتها را با هدف ترویج کتابخوانی داشته باشند.
کاشان به عنوان شهری که خود را شهر فرهنگ و ادب میداند و تعداد ناشران، نویسندگان و کتابهای چاپی آن از ۱۲ مرکز استان بیشتر است؛ تلاش کرده تا کمکاری خود را در ماههای پایانی سال پایتختی جبران کند. برگزاری نخستین جشنواره کتاب کودک و نوجوان، افتتاح گذرهای فرهنگ و هنر و برپایی سومین نمایشگاه سراسری کتاب کاشان از جمله فعالیتهایی است که در پاییز و زمستان امسال به بهانه پایتختی کتاب برگزار میشود. اما این فعالیتها چقدر در میان عامه مردم شناخته شده و بازخورد داشته است؟ ترویج کتابخوانی و انس با کتاب چقدر در میان مردم مشهود بوده است؟
کاشان با ۴۰ طرح به رقابت شهرهای نامزدی پایتخت کتاب رفت. طرحهایی هر کدام حاصل همفکری و برنامهریزی فعالان کتاب این شهر بود و میتوانست تمامی ادارات و نهادهای شهر را درگیر کند. اما رویکرد سازمانها و ادارات دولتی برای انجام کارهای آسان و پرسروصدا نتوانست به اجرایی شدن طرحها کمک کند. از میان چهل طرح پیشنهادی، کمتر از انگشتان دست طرح اجرا شد که اکثر آنها هم توسط نهادهای غیردولتی و انجمنها پیگیری شد. از نذر کتاب در حسن آباد و لتحر تا افتتاح استودیو طرفه در انجمن نابینایان،برای تولید کتابهای صوتی، از فعالیتهای مردمی بود.
پایتختی کتاب فرصتی بود تا هویت فرهنگی و پیشینه ادبی این شهر را به شهروندان یادآوری کند و مطالبات مردم کاشان را نیز به گوش مدیران استانی برساند. اما این مطالبات حتی به گوش مسئولان کاشانی هم نرسید.
جشنواره کتاب کودک و نوجوان
کار در عرصه فرهنگ و به خصوص کتاب، کاری زودبازده نیست که بتوان نتایج آن را پس از یکی دو سال تلاش دریافت کرد. ترویج کتابخوانی باید از کودکان آغاز شده تا در بزرگسالی مردم کتابخوان داشته باشیم. این هدفی بود که جشنواره کتاب کودک و نوجوان کاشان دنبال میکرد تا بتواند انس با کتاب را در بین کودکان کاشانی ترویج دهد. همکاری آموزش و پرورش کاشان و همکاری حدود صد مدرسه در این جشنواره و تمرکز برپایی کارگاهها در مدارس کاری بود که میتواند در طی سالها تاثیر خود را بر کودکان و نوجوانان کاشانی بگذارد. قرارگیری جشنواره کتاب کودک و نوجوان کاشان در تقویم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نوید این تداوم و تاثیرگذاری را میدهد که میتوان آن را دستاوردی برای پایتختی کتاب کاشان دانست. اما این جشنواره هم به گفته برگزار کنندگان، بدون بودجه دولتی و تنها با یاری اسپانسرها برگزار شد و نتوانست مدیران دولتی را مجبور به پاسخگویی و پرداخت هزینهها کند. وقتی متولیان عرصه فرهنگ شهر، در این جشنواره جایی ندارند، در سالهای آینده هم متکی بر یاری بخش خصوصی خواهد بود و شاید نتوان امید به برپایی مستمر آن داشت. چراکه در کشوری که سیاسی کاری بر همه امور ارجح است، تغییر مدیران و احزاب سیاسی، میتواند دستاندرکاران برگزاری و بخش خصوصی را دلزده کند تا عطای آن را به لقایش ببخشند. کاشان هم که در برگزاری پرشور و حال جشنوارهها و تداوم بیرمق آنها سابقه تئاتر مهر را دارد که به گفته مسئولان وزرات فرهنگ و ارشاد از نظر کیفی استانداردهای لازم را برای قرارگیری در تقویم جشنوارههای وزارتخانه ندارد. امید است تلاش بیشتری از سوی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان به عنوان متولی این جشنواره دیده شود تا به دور از فضاهای حاشیهای که مشابه آن برای تئاتر مهر دیده شد، نقاط ضعف و قوت این جشنواره را بررسی و برای برگزاری بهتر آن بکوشند.
افتتاح گذرهای فرهنگ و هنر
آذرماه امسال بود که علی اصغر سید آبادی مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبر از امضای شیوهنامه حمایت از کسب و کارهای فرهنگی را در قالب طرح گذرهای فرهنگ و هنر توسط وزیر را داد. در این طرح راهاندازی گذرهای فرهنگ و هنر در شهرها، تبدیل فضاهای میراثی، اوقافی و دیگر فضاها به فضاهای فرهنگی هنری، راهاندازی روز بازارهای فرهنگ و هنر، خرید و فروش اینترنتی آثار فرهنگی و هنری و دسترسی آنلاین به رویدادها و آثار فرهنگی و هنری در قالب طرحهای حمایتی امسال و سال آینده اجرا خواهد شد.
در توضیح گذرهای فرهنگ و هنر آمده است:« شهرداریها با اختصاص خیابان، میدان یا گذرهای مناسب به این کار و آمادهسازی آن در این اقدام مشارکت میکند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طریق صندوق اعتباری هنر با اعطای تسهیلات ارزان قیمت از بخش خصوصی برای راهاندازی کسب و کارهای فرهنگی و هنری حمایت میکند.»
۱۲ شهر برای راهاندازی گذر فرهنگ و هنر اعلام آمادگی کردهاند و کاشان نیز به عنوان اولین شهر، در آذرماه سه گذر فرهنگ و هنر را با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افتتاح کرد. این سه گذر تحت عناوین گذر آب انبار خان، گذر باب ولی و گذر درب باغ طراحی شده و بخش وسیعی از بافت تاریخی کاشان را در بر میگیرند.
در این طرح کتابفروشی، گالری، سالنهای کوچک نمایش فیلم، تماشاخانههای خصوصی، پلاتوهای تئاتر، کارگاه، فروشگاههای لوازم هنری، آموزشگاههای هنری، کارگاه و فروشگاه طراحی مدو لباس ایرانی، موزههای خصوصی مربوط به فرهنگ و هنر، کافه موزههای فرهنگی و هنری، فعالیتهای نوپای فرهنگی و هنری و …. از جمله کسب و کارهای مورد حمایت است.
به گفته حسین معافی، معاون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان، علاقمندان برای اطلاعات بیشتر و ارسال طرحهای توجیهی خود به اداره ارشاد کاشان مراجعه و طرح خود را در قالب فرمهای طراحی شده توضیح دهند تا برای بررسی به وزارتخانه ارسال شود. تاکنون ۳۸ طرح توجیهی از طرف فعالان فرهنگی و هنری کاشان ارائه شده که تا پایان دی ماه برای تعیین تکلیف و درخواست تسهیلات صندوق اعتباری هنر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال خواهند شد.
نمایشگاه کتاب کاشان
سومین نمایشگاه سراسری کتاب کاشان از پنجم تا یازدهم دی ماه در مصلی کاشان برگزار میشود. دومین نمایشگاه کتاب کاشان که در بهمن ماه ۹۵ در مصلی برگزار شده بود، با استقبال اندکی از سوی شهروندان مواجه شد، ناشران ناراضی از فروش کم بودند و سالنها در وضعیت نامناسبی قرار داشت. البته اداره فرهنگ و ارشاد کاشان قول داده تا برگزاری نمایشگاه سوم بهتر از دورههای پیشین باشد و برای حضور حداکثری شهروندان در نمایشگاه تلاش شود.
اولین نمایشگاه سراسری کتاب در کاشان در سال ۸۱ برگزار شده بود و دومین نمایشگاه کتاب استانی پس از ۱۴ سال در سال ۹۵ برگزار شد و در هفته جاری سومین نمایشگاه کتاب کاشان برگزار خواهد شد. امیدواریم این نمایشگاه که به بهانه پایتختی کتاب کاشان برگزار میشود، بهتر از دورههای پیشین بوده و بین مردم کاشان جایگاه خود را پیدا کند.
به نظر میرسد به غیر از موارد ذکر شده، پایتختی کتاب ایران برای مردم کاشان دستاورد دیگری نداشته است. از سرانه مطالعه و میزان خرید کتاب کاشانیها در این یک سال هم آمار مشخصی وجود ندارد و نمیتوان قضاوتی داشت. این یک سال فرصت خوبی برای مدیران و مسئولان شهر بود تا توان خود را برای ترویج کتابخوانی به کار بندند و نام کاشان را با کتاب در ذهن هموطنان ثبت کنند. دریغ که فرصتهایی که به زحمت به دست میآیند، به سادگی از دست میروند. در پایان یک سوال در ذهن ما میماند که چند نفر از اهالی کاشان میدانند امسال شهرمان پایتخت کتاب ایران بودهاست؟
دیدگاه شما