دکتر جاوری: سابقه نساجی کاشان به هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد
کاشان نیوز- مطهره حاجی‌زاده: ۲۰ خرداد، برابر با ۱۰ ژوئن، در سراسر جهان به عنوان روز صنایع دستی نامگذاری شده است. شورای جهانی صنایع دستی (WCC) وابسته به یونسکو در سال ۱۹۶۴ به منظور ارتقاء مشارکت و توسعه اقتصادی از طریق فعالیت‌های مرتبط با صنایع دستی، این روز را روز جهانی صنایع دستی نامیده و هر ساله اعضای WCC در مراسم این روز برای ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند. کاشان هم به سهم خود در صنایع دستی کشور واقف است و با بیش از پنجاه رشته هنری صنایع دستی، نقش ارزشمندی در تولید این هنرها دارد. عصر یکشنبه، ۲۰ خرداد اداره میراث فرهنگی کاشان میزبان هنرمندان و علاقمندان صنایع دستی بود تا از اساتید و فعالان صنایع دستی کاشان تجلیل کنند.
در این مراسم که در بعدازظهر گرم یکی از روزهای ماه رمضان در هتل‌سرای عامری‌ها برگزار شد، مدیران سابق و فعلی اداره میراث فرهنگی و فرماندار کاشان به همراه معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان اصفهان حضور داشتند.
در ابتدای مراسم دکتر جاوری، مدیریت اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان از سابقه چند هزار ساله نساجی در کاشان گفت و یادآور شد: در کاوشی که دو سال پیش در تپه‌های سیلک داشتیم، یک توکن منقوش به نقش پارچه یافت شد. توکن نوعی ابزار شمارش است که در آن دوره برای داد و ستد استفاده می‌شده و روی این توکن سفالی نقش پارچه‌ای دیده می‌شود که متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد است. در نتیجه در سیلک کاشان در هزاره پنجم پیش از میلاد بافت پارچه داشتیم. کوره‌های ذوب مس در سیلک و اریسمان نیز از آثاری هستند که نشان دهنده قدمت صنایع دستی در این منطقه هستند.
جاوری در بخشی از سخنان خود از جعفر صالحی، معاون صنایع دستی میراث اصفهان خواست تا اهتمام بیشتری برای تاسیس موزه نساجی کاشان در خانه باکوچی کنند تا امسال این موزه افتتاح شود. به گفته جاوری در منطقه‌ای که هنر بافندگی و نساجی سابقه چند هزار ساله دارد، وجود موزه نساجی برای نمایش این یافته‌های باستانی و سیر تکامل این هنر الزامی است.
حمایت از تولید ملی را باید از امیرکبیر یاد بگیریم
سیف‌الله امینیان، از مدیران خوشنام و باسابقه میراث فرهنگی کاشان و اصفهان، سخنران دیگر این مراسم بود. امینیان پیشنهاد تهیه کتابی از شرح حال هنرمندان جوان صنایع دستی کاشانی را پیشنهاد داد تا هنر این عزیزان را پاس داریم.
امینیان در ادامه صحبت‌های خود به سندی مربوط به دوره قاجار اشاره کرد که اهمیت آموزش صنایع دستی و رواج آن را در دوره امیرکبیر نقل می‌کند. در این سند نامه‌ای از حاکم کاشان، محمد حسن خان انیس‌الدوله، به ناصرالدین شاه وجود دارد که حاکم کاشان تولید پارچه ماهوت را به دست حاج محمد نساج کاشانی با قیمت یک سوم ماهوت انگلیسی و با کیفیتی به مراتب بهتر خبر می‌دهد و دو قواره از آن ماهوت را برای دوخت قبای همایونی به ناصرالدین شاه پیشکش می‌کند.
امیرکبیر در جواب حاکم کاشان نامه‌ای می‌نویسد که با این نساج قراداد ببندند تا هرچه ماهوت در طول یک سال تولید کند را برای مصرف لباس عساکر و نظامیان بخرند. یک سوم دستمزد را ابتدای کار برای تهیه مواد اولیه به او داده، یک سوم را پس از تحویل پارچه‌ها و یک سوم باقیمانده را به شرطی پرداخت کنند که نساج ده نفر شاگرد را آموزش داده و اگر آن‌ها به درجه استادی رسیده باشند و در امتحان استادی با نظارت دیگر نساجان شهر قبول شدند، باقی مبلغ قرارداد به حاج محمد نساج پرداخت شود.
به گفته امینیان این روش امیرکبیر برای تربیت اساتید صنایع دستی باید سرلوحه سازمان فنی و حرفه‌ای ما باشد. ماهوت پارچه‌ای انگلیسی بود که از انگلیس وارد می‌شد، امیرکبیر اینگونه تولید ملی را ارج نهاد و باعث تولید بیشتر و تربیت اساتید شد. حالا ما هرچه شعار دهیم که پیرو حرف مقام معظم رهبری هستیم و سال حمایت از تولید داخلی است، تا زمانی که اینگونه حمایت نکنیم سودی ندارد. ما حمایت از تولید ملی را یک فتوا نمی‌دانیم و فقط شعار می‌دهیم.
در ادامه برنامه حمیدرضا مومنیان، فرماندار کاشان به ایراد سخنانی پرداخت. به گفته مومنیان صنایع دستی صرفا به معنای کار با دست نیست و آنچه به صنایع دستی ارزش افزوده می‌دهد، فرهنگ، اقلیم، باورها و تمامی اندیشه‌های فردی است که به خلق آن اثر می‌پردازد.
به گفته فرماندار کاشان زمانی به اشتباه دار قالی، خامه، نقشه و باقی اجزای بافت را برای اشتغالزایی به شهر دیگری می‌بردند، این کار با اهداف خاصی ممکن است سودمند باشد، اما در نهایت به هنر و قالیبافی کاشان لطمه می‌زند. چون آن قالی که در شهر دیگری توسط بافنده غیر کاشانی بافته می‌شود، دیگر مشخصات یک اثر منحصربفرد را ندارد. آن خلاقیت، فرهنگ و اندیشه‌ای که در ذهن قالیباف کاشانی بوده، دیگر وجود ندارد. صنایع دستی زمانی ارزشمند است که تفکر و ایده‌ی خالق اثر را به دنبال داشته باشد.
کاشان شهر ملی نساجی می‌شود
سخنران پایانی مراسم جعفر جعفرصالحی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان بود. جعفر صالحی در ابتدای سخنان خود هنرمندان صنایع دستی را پاسبانان میراث منقول و غیرمنقول ما عنوان کرد و گفت این عزیزان سفیران فرهنگ و هنر ما هستند.
به گفته جعفرصالحی کاشان در زمانی هشت هزار کارگاه تولید صنایع دستی از منسوجات سنتی تا قالی و گلیم داشته است و متاسفانه حالا حدود صد کارگاه بیشتر ندارد و در خوشبینانه‌ترین حالت هزار نفر هنرمند صنایع دستی در کاشان داریم. با توجه به جمعیت چهارصدهزار نفری کاشان، این تعداد هنرمندان باید حداقل چهار هزار نفر باشد که یک درصد جامعه را تشکیل دهند تا بگوییم این هنرها در معرض خطر نیستند.
معاون صنایع دستی استان اذعان داشت: کاشان از بین ۲۴ شهرستان اصفهان، شهرستانی است که ۹۰٪ هنرهای بومی در آن حفظ شده است. کاشان مستحق دریافت برند شهر ملی نساجی ایران است و امیدواریم امسال این عنوان را به کاشان اختصاص دهیم تا مقدمات ثبت برند جهانی آن فراهم شود.
به گفته جعفرصالحی یکی از راه‌های ماندگاری و بقای صنایع دستی این است که تولیدات هنرمندان به بازار عرضه شود، انگیزه زمانی ایجاد می‌شود که هنرها به فروش برسد و در همین راستا با بودجه حدود یک میلیارد تومان اولین بازارچه دائمی صنایع دستی استان اصفهان در جوار باغ فین، در هفته دولت افتتاح خواهد شد.
جعفرصالحی پیشنهاد خود را در سازمان میراث فرهنگی استان عنوان داشت که استفاده از صنایع دستی در هتل‌ها را به ازای یک ستاره در نظر بگیریم. که با توجه به وجود ۱۱۰ هتل در استان اصفهان، اگر خرید صنایع دستی برای تجهیز هتل داشته باشیم، تا حدی از صادارات هم بی‌نیاز خواهیم بود.
معاون صنایع دستی میراث اصفهان اضافه کرد: اگر بازارچه دائمی صنایع دستی در کاشان افتتاح شد، اگر هتل‌ها با صنایع دستی بومی کاشان دکور شوند، به گردشگران این پیام را می‌دهیم که کاشان توان تولید بالای صنایع دستی را دارد. تنها رشته ای که از صنایع دستی در میراث ناملموس جهانی یونسکو ثبت شده، مهارت قالیبافی کاشان است. ما در استان برنامه داریم تا سرمایه گذاران خارجی را به شهرهایی که صنایع دستی بومی دارند، ببریم و در همین راستا سرمایه‌گذاران اتریشی را که در اصفهان شرکت گردشگری تاسیس می‌کنند را به کاشان خواهیم آورد.
به گفته جعفر صالحی پیش از این طرح ایجاد کارگاه و فروشگاه صنایع دستی را در تمامی اقامتگاههای بومگردی داشته‌ایم و استقبال خوبی هم شده است.
دریافت ۹ نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی توسط هنرمندان کاشانی
در پایان برنامه هنرمندانی که شایسته دریافت نشان مرغوبیت صنایع دستی در سال ۹۶ شده بودند، معرفی و نشان آن‌ها تحویل داده شد. این نشان به هشت هنرمند در رشته‌های شعربافی، زری بافی و مخمل‌بافی برجسته اهدا شد که سیف الله بینوا، ماشالله بینوا و شرکت پیله جامه سیلک در رشته شعربافی ، محمد تمتاجی ، معصومه بینوا، لیلا پایمرد و محمد بینوا نیز در رشته زری بافی و جمشید خداداد نوش‌آبادی در رشته مخمل بافی برجسته نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی دریافت کردند.
همچنین از دیگر فعالان صنایع دستی کاشان نیز تقدیر شد.
دیدگاه شما