کاشان نیوز- مطهره حاجی زاده: با وجود پیشینه و اهمیت بالای کاشان در تاریخ، منابع مکتوب تاریخی این شهر همواره کم بوده‌اند. همین کمبود منابع هنوز هم به چشم می‌خورد و اندک محققانی هستند که در زمینه تاریخ معاصر کاشان پژوهش کنند. تاریخ کاشان همواره نقاط تاریکی دارد که پژوهشگران را فرامی‌خواند. یکی از این نقاط، شکل‌گیری صنایع بزرگ در کاشان عصر پهلوی به دست خاندان لاجوردی بود که چراغ آن را علی اصغر سعیدی و فریدون شیرین کام روشن کردند. مجموعه کتاب‌های «موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی» در سه جلد از انتشارات گام نو، سه فرد تاثیرگذار در عصر طلایی شکوفایی صنعتی ایران را معرفی می‌کند که می‌تواند منبع خوبی برای علاقمندان به کارآفرینی و توسعه ایران باشد. خاندان لاجوردی و لاجوردیان اولین جلد این مجموعه است که در سال ۱۳۸۴ به چاپ رسید و دو جلد دیگر به زندگی حاج محمدتقی برخوردار و رحیم ایروانی می‌پردازد که در سال ۱۳۸۸ منتشر شدند.

خاندان لاجوردی از اواخر دوره‌ی ناصرالدین شاه تا آخر دوره‌ی پهلوی، در بیشتر عرصه‌های اقتصادی اعم از صادرات و واردات و نیز از سال ۱۳۳۰ به بعد در بخش صنعت و خدمات به ویژه صنایع غذایی، نساجی، شوینده، ساختمان، بانکداری و بیمه فعال بوده‌اند. مطالعه‌ی فعالیت‌های لاجوردی‌ها از طریق مقدار سرمایه‌گذاری، ویژگی‌های سرمایه‌داری خانوادگی آنان، جهت‌گیری از تجارت به صنعت و نیز مشارکت آن‌ها در سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، مبنای مطالعه قرار گرفته است. نویسندگان برای جمع‌آوری اسناد سفرهای متعددی در سراسر ایران داشتند و با اعضای خانواده لاجوردی نیز گفتگو داشتند. یکی از اهداف مهم این کتاب بررسی دگرگونی‌ها در حرکت سرمایه از فعالیت تجاری به فعالیت صنعتی در دوران پهلوی است تا تبیین بهتری از شکل‌گیری تحولات تاریخ اقتصادی و سیاسی ایران معاصر به دست آید.

انتخاب این خانواده بدین منظور صورت گرفته است که تداوم چهار نسل فعالیت در عرصه‌های مختلف اقتصادی، تحولات اقتصادی ـ اجتماعی و سیاسی یکصد ساله‌ی اخیر را در فعالیت‌های اقتصادی این خانواده منعکس نموده است. همچنین خاندان لاجوردی ویژگی‌های یک واحد سرمایه‌گذاری خانوادگی رو به توسعه که مدیریت از مالکیت، با حفظ کنترل رهبر خانواده، جدا می‌گردید، را دارا بود. به عبارت دیگر ویژگی‌های اصلی چون سطح اعتماد، نگرش «پدر سالارانه‌ی» موسس نسبت به کارکنان عضو خانواده و غیر عضو، معمای انتخاب بین منافع شرکت و منافع خانواده‌ی موسس در صورت بروز عدم شایستگی بین اعضای خانواده و انتخاب بین شایسته‌سالاری و جانشینی اعضای عضو،در انتخاب مدیران در این خانواده دیده می‌شد. در خاندان لاجوردی، تداوم نسلی، یعنی حدود چهار نسل فعالیت اقتصادی بدون انقطاع در چپهنه اقتصادی و اجتماعی و سیاسی ایران معاصر از دوره مشروطیت تا وقوع انقلاب اسلامی دیده می‌شود.

این کتاب پژوهشی را می‌توان نمونه موفقی از تاریخ شفاهی صاحبان صنایع ایرانی دانست که با وجود وضعیت نامناسب نشر در این دهه، چهار بار تجدید چاپ شده است.