گزارشی از هفتمین نشست علمی چارتاقی نیاسر
پدیده «انقلاب تابستانی» در کنار «چارتاقی نیاسر»
ـ علی مصلحی ـ
خورشید همیشه و همهجا صبح طلوع میکند و عصر غروب. شاید خیلی از مردم آنقدر سرگرم هستند که متوجه نباشد این طلوع و غروب متفاوت است و هر روز مثل روز گذشته نیست. اما مطمئنا خیلی از مردم نمیدانند که این طلوع و شاید غروب، میتواند «انقلابی» هم باشد. اما هست! و ظاهرا این انقلاب را میتوان از چند محور ویژه، و به خصوص از دو محور از کنار «چارتاقی نیاسر کاشان» مشاهده نمود.
اولین روز تابستان، طولانیترین روز سال در نیمکره شمالی است که از آن به «انقلاب تابستانی» یاد میشود. بر همین سیاق اولین روز از زمستان و کوتاهترین روز سال نیز «انقلاب زمستانی» نام دارد و مجموعه آنها را «انقلابین» میگویند.
«انقلاب تابستانی» زمانی روی میدهد که خورشید به بیشترین کشیدگی میلمداری در آسمان در بین ستارهها میرسد، و در این زمان خورشید در میلمداری ۵ .۲۳ درجه قرار میگیرد.
بنای «چارتاقی» نیاسر کاشان به عنوان تقویم آفتابی، یا شاخص اندازهگیری زمان با استفاده از تغییرات میل خورشید ساخته شده است. «انقلابین» از اینجا بهتر قابل مشاهده و رویت است.
«نیاسر» در نزدیکی کاشان قرار دارد. اما آب و هوای آن به نسبت کاشان معتدلتر و خنکتر است. خصوصا صبح زود و پیش از طلوع آفتاب که کمی هم دم به سردی میزند و نمیتوان بیپوشش مناسب آنجا حضور داشت. خصوصا کنار «چارتاقی» که در ارتفاع نسبتا بالایی، بر بدنه یک قله قرار گرفته است.
با اینهمه اما، این خنکی و سرما، باعث نشده است تا دانشجویان علاقهمند به نجوم و باستانشناسی، برای رصد و ثبت «انقلاب تابستانی» اول تیرماه، پیش از طلوع خورشید طولانیترین روز سال، آنجا نباشند. اینرا میتوان از حضور همراه با پتوی چند دختر دانشجو رصد کرد.
نکته جالب توجه دیگر آنکه؛ بهرغم آنکه دانشگاه کاشان امکاناتی را برای حضور خبرنگاران در نظر نگرفته و در آنموقع از صبح هم سرویس رفت و آمد معمولی موجود نیست، اما حضور قابلتوجه خبرنگاران دوربین بهدست در بین دانشجویان و استادن دانشگاه جالبتوجه است. اگر چه نمیتوان از حضور گرم و صمیمی و راهنماییهای همراه با لطیفه و لبخند مهندس «صفایی» کارشناس رصدخانه دانشگاه هم چشمپوشی کرد.
من، «غلامیان» مدیر روزنامه کاشان و «عرشی» خبرنگار ایرنا، دومین گروهی هستیم که ۴۵ دقیقه مانده به طلوع خورشید در «چارتاقی» حضور داریم. رفتهرفته دانشجویان و خبرنگاران بیشتری به جمع اضافه میشوند تا ۱۰ دقیقه مانده به طلوع خورشید که مهندس «صفایی» حضور پیدا کرده و پس از توضیحات مختصری درباره پدیده «انقلاب تابستانی»، چگونگی مشاهده، تصویربرداری و ثبت این پدیده را شرح مینماید. به دنبال آن، همه مشغول تنظیم دوربینها شده، و در مسیری که وی مشخص نمودهاست مستقر میشوند.
طولانیترین روز سال لحظاتی دیگر آغاز میشود. دقایقی مانده به ساعت ۶ صبح، خورشید از شرق متمایل به سمت شمال بیرون میآید. اگز شما هم در آنموقع در «چارتاقی» بودید و هیچ دوربینی هم نداشتید، بعید بود نتوانید آنهمه زیبایی را یکجا رصد کنید.
عکاسان و خبرنگاران، پس از مشاهده و ثبت اولین طلوع از محور اول بلافاصله جابجا میشوند تا چند دقیقه بعد همین پدیده را از محور دوم مشاهده و ثبتنمایند.
مشاهده و ثبت این پدیده زیبا، تا ۲۰ دقیقه پس از طلوع نیز ادامه دارد و پس از آن همه به حضور در رصدخانه دانشگاه کاشان، که به فاصله بسیار کمی از «چاتاقی» نیاسر واقع شده، دعوت و راهنمایی میشوند.
مهندس «صفایی» به کمک تعدادی عکس و اصلاید «انقلابی تابستانی» و نظریه دکتر «رضا مرادی غیاثآبادی» در این رابطه را توضیح میدهد. پس از آن دکتر «مجید ظهوری» استاد باستانشناسی از داشگاه تهران، درباره «دین» «باروها» و خواستگاه قوم «آریا»، سابقه تاریخی و جغرافیایی آن، فرضیهها، نظریهها، و کشفیات باستانشناسی و علمی در اینباره توضیح میدهد تا میرسد به بناهای باستانی مرتبط با آن مفاهیم، و خصوصا «چارتاقیها» و بویژه چارتاقی منحصر به فرد «نیاسر کاشان». تمام توضیحات استاد، به کمک تصاویری که وی برای این برنامه تهیه نموده، برای حاضران توضیح و تبیین میشود.
به نشانه سپاس از حضور و توضیحات دکتر «ظهوری» تصویر گذر ستاره «ناهید» از مقابل خورشید، که در رصدخانه دانشگاه کاشان تهیه شده بود، توسط دکتر «خوشنویسان» به وی تقدیم شده و هفتمین نشست علمی «چارتاقی نیاسر» پس از توضیحات مفصل مهندس «صفایی» درباه سیر تحول و تکامل رصدخانه، ابزارهای نجومی، و سابقه بینظیر ایران در ستارهشناسی و نجوم، رصدخانه، و ابزارهای مربوط به آن، همراه با معرفی دورههای مختلف نجوم در ساعت ۱۵: ۸ صبح به پایان میرسد.
مثل این است که شما به من بگویید همسر شما به دیگر مردان لطف دارند و من بگوییم حرف دهانت رابفهم و شما همین جمله شعاری بالا را بگویید : بهتر است ما پاس احترام همدیگر را داشته باشیم . این اقا دروغ می گوید به بزرگی تاریخ یک ملت شما می گویید عیبی ندارد . بهتر است ما پاس احترام همدیگر را داشته باشیم . اصلن حرف ایشان علمی نیست . ایشان یک فرد فرصت طلب است و برای جلب توجه سرنا را برعکس می زند . ایرانیان زرتشتی بوده اند و یا نه ؟ اتش برای ایشان مقدس بوده یانه ؟ در این مکان ها اتش بانی می کرده اند یانه ؟ هزاران کتاب توسط دانشمندان ایرانی و غربی درباره زرتشتیان نوشته شده و در تمام این اثار به اتشکده نیاسر اشاره شده . کمی سرچ بفرمایید لطفا . کمی تفکر که بهتر از هزار سال عبادت است بفرمایید لطفا . کمی مطالعه و تفکر به خدا ضرر ندارد . هر که دکتربود که نیاید پشت سرش حیدر حیدر راه انداخت مانند سال 1384 که همشهری های شما و من راه انداختند
علی آقا! یکی از برجستهترین وجوه شخصیتی آقای پور پیرار که من با نظرات ایشان خیلی مشکل دارم اینست که ایشان تحصیلات آکادمیک اصلا ندارند و به گمانم دیپلم هم نداشته باشند. ضمنا دوست عزیز! چه لزومی می بینید که بر سر مباحثه علمی به هتاکی و بیحرمتی متوسل شوید؟ و به انگ زدن به دیگران روی بیاورید؟. هر کس در جایگاه خود به اندازه خودش محترم است. بهتر است ما پاس احترام همدیگر را داشته باشیم
اول اینکه من برادر شما نیستم دو م شما از فرط بی سوادی مانند چاهی که هر چه بگویند همان را پس می دهی سوم جناب اقای دکتر غیاث آبادی یا تعمدن و یا از فرط شهرت طلبی مانند برادر لقمان عمل می کنند . اینجا مانند 48 اتشکده باقی مانده دیگر در ایران از جمله اذرگشنسب و اذر برزین و خرمدشت و ... و... ا . این دکتر هم مانند دکتر های باقی مانده و یا مرحوم در ایران فراراوند مانند [حذف توسط مدیر سایت] و....و این یک پروژه از جانب عده ای است برای تحریف تاریخ . که ایشان و ان دکتر تقلبی دیگر پور پیرار راه انداخته اند که ما ایرانیان 1300 سال پیش بی دین بودیم و اعراب از امدند ما را ادم کردند عقل هم خوب چیزی است . چهار طاقی یعنی چه اخر ؟ 2000 سال در تمام منابغ تاریخی اینجا به نام اتشکده ثبت شده است اگر سواد و یا حال نداری کتاب بخوانی برای شما منابع را تک تک بنویسم . برای شروع همان تاریخ کاشان را برای شما می خوانم ای بی سواد : ان رااردشير بابك بنا كرده است و انچنان بود كه چون او از اصفهان باز گرديد ملك اصفهان و اشراف اهل بيت او و سرهنگان او را كشته بود و فرمود تا سرهاي ايشان را در جوالها نهاده همراه وي مي اوردند .چون به چشمه نياسر رسيد وديد كه اب از سر ان كوه مي جوشيد و به دامن ان فرومي ريخت ان موضع را به غايت خوش يافت .و بران موضع نزول كردند.و بعد از ان سرو تن بشست و مجلس شراب ساخت . وبفرمود تا اسباب ان مهيا كردند و مشتهيات از انواع لهو ولعب و اسباب طرب و فرح دعوت كرد و بدين چشمه بنشست و با اصحاب شراب خورد .مجلس اورا به انواع رياحين پر كردند. افريدون گفت كه اين رياحين مناسب حال اصحاب حرب نيست ، پس فرمود تا ان سرها كه از اصفهان اورده بودند برابر او بنهادند و به زبان عجم گفت " هر ائيند خرن افرينان سر" يعني مجلس خود را به سرهاي شجاعان بيارايد وبفرمود بر ان چشمه شهري بنا كردند با اتشكده و ان شهر را نياسر نام نهادند به سبب قول اردشير كه گفت " هر ائيند خرن افرينان سر" پس تخفيف كردند گفتند نياسر.(محمد حسن بن محمدبن حسن قمي ، ترجمه عبدالملك قمي - كتاب مرات قاسان 1288 )
برادر من اگه اطلاعات کافی نداری مجبور نیستی نظر بدی! اینجا بنابر تحقیقات و استدلال های علمی و محکم جناب اقای دکتر غیاث آبادی یک بنای با کارکرد نجومی است نه یک معبد زرتشتی. در ضمن چارطاقی صحیح است نه چهارطاقی.
اقا اسم اینجا اتشکده است نه چهار طاقی . تحریف نکن تاریخ را .