کاشان نیوز- محسن آبیاتی: منازل و آپارتمان‌هایی که بعد از ساخته‌شدن، تازه کاربر خود را می‌شناسند، از معضلات ساخت‌وسازهای امروزی شهرهای ماست. در این میان بدترین شکل این شیوه ساختمان‌سازی در بافت‌های تاریخی اتفاق می‌افتد. این بناهای نوساز، نه‌تنها به لحاظ کالبدی سنخیتی با ساختار این قسمت‌ها نداشته‌اند، بلکه مهم‌تر از آن، هیچ توجهی به ساختار انسانی ندارند.
درگذشته، اولین و مهم‌ترین افرادی که در طول پروسه طراحی تا اتمام اجرای یک خانه سهیم بودند، کاربران و ساکنین آن خانه بودند. زندگی در بافت‌های تاریخی و حس نوستالژی مآبانه به آن، برای هم‌نسلان ما نیز، حاصل این مداخله ساکنین در بافت بود. مقدار کمی از خاطرات دل‌نشین ما در بافت تاریخی شهرمان، به کالبد این قسمت‌های شهر وابسته است و بیشتر تحت تأثیر ساختار و محیط انسانی محلات و محوطه‌های تاریخی است. مراسم و تجمعات مذهبی یا شادانه فامیلی و همسایگی، بازی‌های عصرگاهی کودکان و نوجوانان، هم‌نشینی و گفتگوی زنان در دورهمی‌ها، عروسی‌هایی که داخل حیاط دو همسایه به‌صورت زنانه و مردانه برگزار می‌شد، حیاط‌‌هایی که در محرم و صفر به حسینیه و عزاخانه تبدیل می‌شد، معابری که دسته عزادار با هر شیوه عزاداری در آن طبل و سنج راه می‌انداختند و طوق و نخل‌هایی که به‌سختی از این کوچه‌های تنگ و مارپیچ، طی مسیر می‌کردند و صدها مثال ملموس دیگر، نمونه‌هایی قابل‌ذکر از اجتماعات باصفا و بی‌آلایش شهروندان ساکن بافت تاریخی بود.
در گذشته تغییراتی فضایی تابع نیازهای تدریجی و درون‌زای انسان‌ها در محیط شهری داشته است، بافت تاریخی کاشان، در دهه‌های اخیر و با ترویج مدرنیسم و تأثیرات ناگهانی و برون‌زای ناشی از آن، دست‌خوش تغییرات ناخواسته بسیاری شده و زندگی و تأثیر فضایی خود را از دست داده است؛ اما همین بافت دارای پتانسیل‌های بالقوه‌ای ازنظر اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و اقتصادی است که نیازمند توجه بیشتر و ارائه راهکارهای مناسب با اصالت و هویت تاریخی خود هستند. اهمیت مسئله مشارکت ذی‌نفوذان و ذی‌نفعان نیز به‌عنوان یک اهرم بسیار مؤثر در ارائه راهکار برای بافت‌های شهری علی‌الخصوص تاریخی، در دنیا سالیان است که روشن شده و به اثبات رسیده است؛ که مهم‌ترین بخش از آن، مشارکت مردمی است.
بافت تاریخی بسیار غنی و جذاب شهرستان کاشان که دارای بافت‌هایی از دوره ایلخانی تا معاصر است و در کانون توجه گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری بوده نیز از تغییرات ذکر شده و فرسودگی‌های ناشی از آن، مستثنا نبوده است.
اخیراً تلاش‌هایی برای تغییر کاربری برخی بناهای در بافت و با حضور بخش خصوصی رقم خورده است که از جانب نگارنده این مطلب، نوعی حرکت کاریکاتورگونه از احیای بافت تاریخی است. فضاهای اقامتی و سکونتی بومی البته که یکی از مراحل زنده‌سازی بافت تاریخی شهرهاست اما بحران کرونا ثابت کرد که این حرکت غیرکارشناسی، پیش‌بینی‌نشده و بدون مطالعه از قبل، چالش جدی برای صاحبان و سرمایه‌گذاران این بخش عمدتاً خصوصی بوده است.
نیاز یک محوطه تاریخی زنده و پویا، استفاده از همه اجزای مؤثر آن بافت است. درهم تنیدگی بازار و مسجد جامع با ورود و خروج معابر محلات پیرامون آن، نوعی حس زندگی و پویایی را در سطح بافت، تشکیل داده بود. وجود افراد ساکن و غیر ساکن بافت، نیز به رونق اجتماعی این محوطه‌ها کمک شایانی می‌کرد.
مشارکت ساکنین و کاسبان این بافت‌ها، در پروسه تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و حتی نظارت بر اجرای دقیق قوانین تدوینی، تنها راه علاج جلوگیری از فرسودگی این محدوده‌های باارزش است. فراری دادن ساکنین و مهاجرنشین شدن قسمت‌های زیادی از بافت و عدم توجه مدیران شهری به ایجاد و بازسازی زیرساخت‌های نوین شهری، یکی دیگر از معضلات این بافت‌هاست.
در آستانه انتخابات شوراهای شهر، مهم‌ترین درخواست شهروندان کاشانی از کاندیداهای محترم و البته شهردار پیشنهادی‌شان، ارائه برنامه مدون و کاربردی برای شهر و بالأخص احیای بافت تاریخی آن است.
ما که نفهمیدیم هدف نویسنده چه بود نقدش به چه بود وراهکارش چه بود