کاشان نیوز– زهرا رسولزاده: اقتصاد کاشان از دیر باز بر روی صنعت کشاورزی و تولید محصولاتی چون پنبه، پیاز، غلات، صیفی جات و انواع میوهها و گیاهان دارویی، گلابگیری و تهیـه عرقی جات سنتی و صنایع دستی مانند مسگری، کاشیگری، ابریشم بافی، مخمل بافی، شعر بافی، گلیم باقی، زیلو بافی، زری بافی و قالیبافـی تکیـه داشتـه است. در اراضی کشاورزی منطقه کاشان و حومه انواع درختان میوه میروید. قسمت عمده زمینهای ایـن منطقـه زیـر کشـت پنبـه و غلـه اسـت.
سطح زیر کشت پنبه در شهرستان بیش از ۷۰۰ هکتار است و برداشت از اواخر آبان شروع و تا اوایل بهمن ادامه دارد.
سفیدشهر نام قبلی آن روستای نصرآباد کویر است. از توابع شهرستان آران و بیدگل و در قسمت شمال شرقی شهرستان کاشان و در مجاورت منطقهای قدیمی به نام درم قرار دارد. این نام یادآور سابقه این منطقه در تولید پنبه میباشد که به دلیل حجم و میزان تولید بالای پنبه، این منطقه از دیر باز در زبان خاص و عام به منطقه سفید دشت معروف بوده است.
در اولین روزهای بهمن با توجه به مساله کم آبی و تاثیر آن در کشت این محصول باحضور بر سر مزرعهٔ پنبه و صحبت با کشاورزان و همچنین کارشناسان جهاد به این محصول پرداختیم.
محمود عبداللهی کشاورز زحمت کش این کشتزارها اینگونه میگوید:
اولین مزرعه به سمت کاشان از مجموعه مزارع سفید شهر است. ۱۷ مزرعه و آخرین آن باقر آباد نام دارد که همه شخصی است و دولت کشت پنبه ندارد. در اینجا حدود صد هکتار کشت پنبه وجود دارد.
حدودا در هرهکتار یک نفر کار میکند یعنی تقریبا هر سال یک هکتار یک نفرکه بیشتر آنها از اتباع هستند و امرار معاش آنها از راه برداشت محصولاتی مثل پنبه و گل و.. است البته تعدادکارگران بستگی به مساحت زمین دارد.
برداشت پنبه هم بستگی به سال و وضعیت آب دارد ممکن است یک سال هر هکتار ۱۰ تن داشته باشد وممکن است یک سال هر هکتار ۲۰ تن پنبه برداشت شود.
برای اینکه آبیاریهای دیگر سرمایه گذاری نسبتا بالایی نیاز دارد از آبیاری به روش سنتی استفاده میکنیم چون قدرت مالی نداریم که آبیاری قطرهای و فشرده داشته باشیم.
آبیاری به روش سنتی به نفع ما است اما دولت فقط این را میگوید ولی عمل نمیکند. به ما برای انجام این آبیاری کمک نمیکند. امسال که کم آبی بوده است تا الان ۱۰ تن برداشت کردهایم.
کم آبی بسیار روی تولید پنبه تاثیر گذار است، خشکسالی هم روی جو و گندم و… تاثیر گذار است و هم روی پنبه. خشکسالی روی کیفیت پنبهها نیز تاثیر میگذارد هم آفت کم تری دارد.
چون ما خودمان قدرت مالی جابجایی پنبه را نداریم و وسیله مورد نیاز آن را واسطهها حضور پررنگ تری دارند. خودِ واسطهها میگویند کیلویی ۱۰۰ تومان میگیریم اما ما نمیدانیم سودشان چه اندازه است.
-آقای عباس معینی فرد در اداره جهاد کاشان به سئوالهای تلفنی ما در مورد پنبه پاسخ دادند:
در کل کاشان ۵۵۰ هکتار پنبه تولید میشود و در هر هکتار ۳ونیم تن پنبه تولید میکند.
چون کشت آنها مخصوص است آبیاری هم سنتی است. یک سال پنبه یک سال گندم و بین آن هم صیفی جات. ما چاههایی را که نوسازی کردیم در برنامهها ست که قطرهای شود اما چون کشت آنها مخلوط است نمیتوان قطرهای کنیم.
چون کشاورزان کشت پنبه و صیفی رو مخلوط میکنند و این زمین را نمیتوان قطرهای کرد، کشاورزان به فکر این هستند که کدام کار برای آنها اقتصادیتر است آن را انجام میدهند. مثلا در خصوص آب ما به انها میگوییم هوا که خنک شد دور آبیاری پنبه را بیشتر کنید به قول معروف از هر ۵ روزی یکبار به ۱۰ روزی یکبار اضافه کنید اما اینکار را نیز انجام نمیدهند و همیشه ۵ روزی یکبار آبیاری انجام میدهند. حتی تا آخر نیز دور آبیاری را کم نمیکنند و این باعث میشود پنبهها یکنواخت باز شود.
واردات پنبه متاسفانه باعث ضرر بعضی از کشاورزان شده است اما اداره کشاورزی نمیتواند به عنوان حمایت از کشاورزان عمل کند این مسئله بیشتر به وزارت صنعت و معدن و تجارت مربوط است.
دلالها نیزدر فروش هر محصولی دست دارند پنبه رو فقط دلالها خریداری میکنند و به شهرستانهای مجاور میفروشند.
نرخی که برای محصولات تعیین میکنند نرخ تدبیری است، این نرخ تدبیری تا حدودی کنترل میکند که نرخ از قانون خود پایینتر و بالاتر نباشد و دست دلالان بسته میشود.
امسال نرخ پنبه ۲۲۰۰ تومان است که این نرخ از طرف دولت و وزارت خانه تعیین میشود.
از آنجا که کشت پنبه آب زیادی مصرف میکند ما در فکریم تا تغییری در الگوی کشت پنبه صورت دهیم و جایگزینی برای کشت این گونه گیاهان پیداکنیم.
پنبه در کشت دوم خود بعضی از هزینهها را جبران میکند اما از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست مگر آنکه آبیاری قطرهای باشد که آن هم ممکن نیست.
در مورد دستگاههای تولید روغن در کاشان باید محصول به کارخانهٔ قم منتقل شود. قبلا یک کارخانه در کاشان داشتیم به نام تقدیس کاشان که متعلق به آقای کریمی بوده که این کارخانه را منتقل کرده به نوش آباد. دستگاههای تولید این روغن را شخصی به نام آقای عصار داشته اما تولید ایشان سنتی بوده است دستگاه باید اقتصادی داشته باشد وجود یک دستگاه سنتی برای پنبههای کاشان و آران و بیدگل کافی نیست. قم ۶ کارخانه را دارست که در حال انجام این کار هستند.
کارگرانی که ما در پنبه چینی افغانی هستند که طبق قانون در صورت دارا بودن مجوز میتوانند از این کارگران استفاده کنند. مجوز آنها نیز دست اتباع خارجی است و ما دخالتی در آن نداریم.
با آقای حسن باغشیخی در جهاد کاشان که تماس گرفتیم در مورد کشت پنبه گفت:
معمولا زمان کاشت پنبه از اول اردیبهشت ماه تا ۲۰ اردیبهشت ماه است و برداشت آن معمولا پنبه تا از اوایل آبان ماه تا اواخر بهمن ماه صورت میگیرد.
در این منطقه ما از اوایل اسفند کشت صیفی را به صورت زیر پلاستیک داریم وجود پلاستیک یکی به دلیل جلوگیری از هدررفت آب است و دیگری زود به دست آمدن محصول است که برداشت صیفی نیز در تیر و مرداد ماه انجام میشود.
شهرستان آران و بیدگل با توجه به وضعیت آب و هوایی که داراست برای کشت پنبه مستعد است اما مشکلی که طی چند سال گذشته با آن روبرو بودهایم مشکل آب است چون پنبه یکی از محصولاتی است که نیاز آبی آن بالاست و در نهایت اگر قرار باشد عملکرد خوبی را از کشت این گونه انتظار داشته باشیم باید میزان آب مورد نیاز آن تامین شود.
علاوه بر بحث آب بالارفتن EC آب چاههای کشاورزی یکی از دیگر مشکلات کشت پنبه است.
چون این کشت به عنوان کشت دوم و کشت توأم با صیفی است یعنی کشت مجزا نداریم، در کل شهرستان نیز اینگونه است که کشت پنبه همراه با کشت صیفی است.
ما لاجرم باید این سطح کشت را کم کنیم، ما تغییر الگوی کشت را در شهرستان مطرح کردهایم و در حال کار روی این مسئله هستیم و در حال حاظر بحث کنترلهای هوشمند را بر سرچاههای کشاورزی داریم و این کنترلرها روی این حلقهها نصب شده است و برای این میزان آبی که از چاه استخراج میشود طبق برنامه هوشمند در حال کنترل است و هرساله طبق برنامه ۲۰ درصد میزان مصرف آب را کاهش میدهیم.
تمام چاههای کشاورزی این مجوز رو دارند. بالغ بر ۸۰ درصد از چاههای کشاورزی شهرستان کنتور هوشمند دارند. یعنی مقدار آبی را که از چاه کشیده میشود را دقیقا محاسبه کرده و کنترل میکنند.
طبق قانونی که قبل از انقلاب اسلامی نوشته شده است هر چاه ۳هزار ساعت آب در سال میتواند برداشت کند اما اگر این عدد را بر ۱۲ ماه تقریبا روزانه ۸ ساعت میشود که عملا چاههای ما به خصوص در ماههایی که مصرف بالایی وجود دارد در ۲۴ ساعت هم در حال برداشت آب است به جز فصل زمستان که نیاز به آب وجود ندارد به خصوص در کشتهای پاییزی بقیه ماهها مصرف از حد مجاز خود بالاتر است.
با توجه به اینکه ما ورودی آب به سفرههای زیرزمینی را در منطقه نداریم یا خیلی محدود داریم و درنهایت هدررفت آب در سطح زمین را داریم هر سال افت آب را در چاههای کشاورزی به مقدار ۱ تا ۲ متر مشاهده میکنیم.
دقیقا میتوان گفت سالانه ۲ متر! ناچارا ما تغییر الگوی کشت را مطرح کردهایم که بیاییم کشت گیاهانی را انجام دهیم که نیاز آب کمتری را داشته باشند.
با توجه به وجود کنتورهای هوشمندی که در حلقه چاهها قرار گرفته است هر سال ۲۰ درصد کاهش را داشته باشیم مسلما مصرف آب نیز پایینتر خواهد آمد.
کشتهایی مثل یونجه، پنبه، ذرت، صیفی جز دسته کشتهایی هستند که مصرف آب بالایی دارند و خواه یا ناخواه سطح کشت کمتری باید داشته باشند و یا در نهایت با محصولات دیگر جایگزین شوند.
در چند سال اخیر هزینههای سیستم آبیاری تحت فشار را دولت تا ۸۰ درصد کمک بلا عوض و ۲۰ درصد کمک در قالب تسهیلات وجود داشته است.
آبیاری تحت فشار محدودیتهای خاص خود را دارد چرا که این مدل آبیاری یک EC مناسب را خواستار است چون تمام این سیستم از طریق قطره چکان درپای گیاه یا داخل خاک تزریق میشود اگر EC آب بالا باشد در دراز مدت تمام این قطره چکانها توسط املاحی که درون آب وجود دارد به خاطر رسوب دریچه آن بسته میشود و درنهایت سیستم نمیتواند خوب نتیجه بخش باشد.
این است که EC آب در صورتی که از ۲ الی ۳ هزار بالاتر باشد توصیه چندانی در زمینه استفاده از این سیستم نداریم. به جز چاههایی که EC پایین بوده و امکان برپا کردن این سیستم وجود داشته باشد.
در مناطقی که EC آب بالاست برخی از آبشیرین کن استفاده میکنند، در آبیاری قطریای ما راندمان بالاتری داریم در صورتی که در آبیاری سنتی ۳۵ درصد. یعنی ۳ برابر.
باید این فرهنگ نهادینه شود که برخی از کشاورزان قبول کنند میتوانند با آبیاری قطرهای و استفاده از آبشیرین کنها ثمره بیشتری داشته باشند.
اما بحثی که وجود دارد در مورد کشتهایی که قدیمی هستند به صورت ناگهانی اگر بخواهیم سیستم آبیاری قطرهای را اجرا کنیم مقداری با مشکل مواجه میشویم.
اما سعی میکنیم کشتهایی که جدیدا آغاز میشود به خصوص در باغات پسته، انار و انگور از همان ابتدا از سیستم آبیاری قطرهای استفاده میشود و کشت صورت میگیرد.
اگر کشتهایی که برای مثال ۲۰ سال است که در حال کشت هستند یکدفعه بخواهیم از سیستم قطرهای استفاده کنیم مطمئنا یک تنش ایجاد خواهد شد.
ممکن است این قیمت با توجه به میزان تقاضا در بازار نوسان داشته باشد. مطمئنا گوشههایی دلالان نیز در حال بهره بردن از این سود هستند که قیمتی که در کاشان اعلام شده ۲۰۰ تومان تفاوت قیمت با آخرین گزارشی که برای ما اعلام شده وجود دارد.
پنبه اگر به حالتی برسد که قیمت آن در حال کاهش باشد دولت موظف به خرید آن است، برخی محصولات را دولت موظف به خرید آن است.
جالب اینجاست که جوانان روستا چندان در بحث کشاورزی فعال نیستند اگر فعال باشند فقط در سطح دانشگاهی در حال فعالیت هستند نه به عنوان یک جوان که به عنوان یک بازوی کارگری در این عرصه فعالیت کند. پس کسی را که پنبه برداشت کند نداریم و بیشتر از نیروهای افغانی استفاده میشود.
فیلم برداشت پنبه را ازاینجا ببینید.
دیدگاه شما