کاشان نیوز– پیمان گرامی: کفتربازها از نظر اقتصادی عموماً در طبقه متوسط جامعه دسته‌بندی می‌شوند. اما در فرهنگ عامه به‌طور مشخص در سطوح پایین فرهنگی دسته‌بندی می‌شوند، تا جایی که لفظ کفترباز بیش از آن‌که به حرفه و مشغله‌ای اشاره داشته باشد، کنایه‌ای است به شاخصه‌های فرهنگی مانند ولگردی، سر به هوا بودن، بی‌کاری، بی‌سوادی و رفیق‌بازی. البته این ذهنیت ریشه تاریخی دارد. تا جایی که گاهی از طرف فرمانروایان دستور جلوگیری از کبوتربازی صادر می‌شد. مثلاً مقتدی عباسی در نیمه دوم قرن پنجم، کبوتربازی را ممنوع اعلام کرده. آن طور هم که سیوطی در تاریخ خود آورده، همین مقتدی عباسی بود که دستور داد برج‌های کبوتر را نیز خراب کنند، زیرا این برج‌ها مُشرف بر خانه‌های مردم بوده.
کبوترباز‌ها را که عموماً از خانواده‌های پربچه هستند، تا همین ۱۰ سال پیش بیش‌تر می‌دیدیم؛ دو ترکه سوار بر موتور، تخت گاز و سر به هوا در کوچه پس‌کوچه‌ها پی کفتر سرگردانی که احتمالاً راه گم کرده بود می‌رفتند و مسیرشان را انگار چیزی در آسمان مشخص می‌کرد. پشت‌بام‌های محل و اطرافش را مثل کف دست می‌شناختند.
وجود کبوترخانه‌ها به عنوان یکی از بناهای تاریخی در گوشه‌وکنار کشور به‌خصوص مرکز و نواحی کویری، نشان از تاریخ طولانی کبوتربازی دارد. در ابتدا نگهداری کبوتر برای استفاده از گوشت، فضولات به عنوان کود و هم‌چنین نامه‌رسانی بوده و به‌مرور در جامعه شهری معاصر جنبه تفریحی آن بر کارکردهای دیگر آن غالب شده.
به نسبت امروز که فراغت از نظر کمیت کاهش پیدا کرده و کیفیت مجازی آن باعث نوعی یک نواختی و کم رنگ شدن وی‍‍‍‍ژگی‌های قومی و بومی در آن شده، در دهه گذشته که هنوز کمیت و کیفیت اوقات فراغت مخصوصاً در شهرستان‌ها نسبت پررنگی با محلیت، همسایه‌ها و فرهنگ‌ بومی داشت، این قشر حضور پر رنگ‌تری در شهر‌ها و حومه آن داشتند.
وقتی از کفتر‌هایشان حرف می‌زنند، اگر ندانی فکر می‌کنی از معشوقی طناز و وفادار و زیرکی‌ها و عشق بازی‌های مدامش می‌گویند. مدام نگاهشان به آسمان است. ‌نژاد و نوع کفتر را از ۱۰۰متری در آسمان هم تشخیص می‌دهند. معمولاً کار از یکی دو کفتری که در نوجوانی کنار مرغ و خروس‌هایشان در حیاط‌ بزرگ نگه می‌داشتند، شروع شده. در ادامه، دایره روابط اجتماعی و دوستان و مساحت پشت‌بام، آن‌ها را در این مسیر نگه داشته و سپس کمی زیرکی در کنار موتور پدر یا برادر همه چیز را برای رشدش مهیا کرده.
این جماعت اگر مانع جدی‌ای سر راهشان نباشد، حتی بعد ازدواج و تشکیل زندگی هم به کارشان ادامه می‌دهند و تعداد کفتر‌ها و تنوعشان را افزایش می‌دهند. نمونه‌های شاخص آن‌ها معمولاً رانندگان جاده و کامیون‌دار‌ها هستند که سفرهای متعددشان به جاهای مختلف کشور این امکان را به آن‌ها می‌دهد که با تنوع بیش‌تر و انواع بهتری از کبوتر روبه‌رو شوند. در ادامه و با افزایش تعداد کفتر‌ها فضای باغی که محل خوش‌نشینی‌های خانوادگی است، به این کار اختصاص می‌یابد.
این امر دلیل جنبی و مهم دیگری هم دارد که به فرد امکان می‌دهد در ضمن این کار جمع دوستان و پاتوقش را تا سنین بالا حفظ کند. نوعی خلسه در نظاره آن‌ها به کفتر‌ها هست، وقتی دایره وسیعی از آسمان بالای سرشان را طی می‌کنند. انگار این وسعت را درون سینه‌شان هم حس می‌کنند. همه آن‌ها با کمی تفاوت در جزئیات دارای چند فانتزی مشترک هستند؛ مانند داشتن کفتری دست‌آموز‌تر از سگ خانگی، باهوش و حتی قادر به تکلم و یا داشتن کفتری که حتی با پیش‌نهاد نجومی خریداری شیک و سرمایه‌دار از تهران حاضر به فروشش نشده‌اند.
تعداد کفتر‌ها در چند سال اول به 50 تا 100 تا می‌رسند. 10-15 سال بعد این تعداد به ۳۰۰ تا ۵۰۰ می‌رسد و در این سال‌ها او دارای دانشی خاص در حفظ و نگه‌داری این موجود کرده که احتمالاً در محل و شهرش او را صاحب نام و درآمد کرده؛ در حدی که وردست و نگهبان می‌گیرد. وقتی تعداد کفتر‌ها به ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ با تنوعی عجیب برسد، حالا رقابت دیگر از سطح شهر به شهرهای اطراف کشیده و فرد را در استان و حتی تمام کفتربازهای کشور نامی می‌کند.
در فصلی از سال که معمولا اواخر خرداد یا اوایل تیر است، گرو یا رقابت سراسری کفتربازهاست که بستر شرط بندی‌های کلانی می‌شود. هرکس تعداد بیش‌تری کفتر را در زمان طولانی‌تری هوا کند، پیروز این رقابت است. این رقابت آداب خاص خودش را دارد؛ ‌مهمان دعوت می‌شود، ‌قرارداد نوشته می‌شود، کبوتر‌ها مهر می‌شوند. در پایان، نمونه فرم قراردادی را که در این گرو‌ها بسته می‌شود، می‌بینید.
با خواندنش می‌توان به جزئیات و نکاتی بیشتر از فرهنگ کبوتربازها رسید.

به نام خداوند عشق و زیبایی
 قرارداد پرواز کبوتر به تعداد … عدد مابین آقای …. ساکن خیابان… از یک طرف و آقای … ساکن خیابان … از سوی دیگر، طبق مفاد ذیل منعقد گردید:
1. طرفین توافق نمودند به‌صورت هم‌زمان و دورقرق کبوتر هوا نمایند. روز پرواز برای طرفین تاریخ … خواهد بود که به‌هیچ‌وجه تغییر نخواهد کرد، مگر با توافق دو طرف قرارداد.
2. حضور میهمانان بر روی بام و هم‌چنین بالکن یا تراس و استفاده از موبایل، توسط داوران پس از پرواز کبوتران اکیداً ممنوع بوده و در صورت مشاهده، صاحب پشت‌بام مسئول عواقب آن خواهد بود. حضور شخصی که مربی کبوتران می‌باشد، بر روی بام، اکیداً ممنوع می‌باشد. معرفی مربی کبوتران توسط شخصی صورت می‌گیرد که پنج روز تمام پای آب و دان بوده و ناظر بر همه چیز بوده است و گواهی ایشان در مورد عدم حضور مربی کبوتران مورد تأیید می‌باشد. ضمناً در روز مسابقه یک نفر که فقط با کبوتران آشنایی دارد، آن‌ها را‌ تروخشک و جا می‌نماید.
3. طرفین باید کبوتران خود را با رنگ مشخص کنند و هم‌چنین پانزده دقیقه پس از پرواز، تعداد … عدد زیرپایی بر روی تور و یا محلهای فرود کبوتران بریزند. به‌جای کبوتری که پس از برخاستن از بام در یک مسیر مستقیم هرز نشسته، می‌توان کبوتر دیگری‌‌ رها کرد. ضمناً در‌‌ همان صبح پرواز، نمونه‌هایی از فضولات کبوتران هوا رفته برای آزمایش تست دوپینگ توسط داور وسط‌ها جمع‌آوری می‌گردد و تا تأیید نهایی آزمایشات، جایزه به فرد برنده ارائه نخواهد گردید. هم‌چنین در روز مسابقه، هر گونه آب‌پاشی بر روی بام و پاشویه مطلقاً ممنوع است.
4. مقرر گردید طرفین روز قبل از پروازکبوتران حریف را مٌهر نموده (مٌهر باید فاقد شماره تلفن باشد) و تعداد کبوتر نیز به عنوان اضافه رزرو مٌهر می‌نمایند. هم‌چنین طرفین برای به پرواز در آوردن کبوتران به مدت … دقیقه زمان در اختیار خواهند داشت.
5. طرفین توافق نمودند به مدت … روز متوالی شخصی را برای نظارت بر آب و دانه طرف مقابل تعیین نموده و دادن هر گونه دارو و هم‌چنین دانه خیس شده نیز غیر مجاز می‌باشد و طرفین فقط مجاز به استفاده از دانه ارزن بصورت کاملاً خشک می‌باشند و هم‌چنین حق ایجاد تغییر شکل برای پشت بام را با کشیدن و یا جمع کردن تور در روز قبل از مسابقه را نخواهند داشت.
6. مقرر گردید اشخاصی که در مدت روز ناظر آب و دانه طرفین هستند، به‌صورت روزانه تمامی مشخصات ظاهری و علائم مشخصه کبوتران بعدازظهری را به‌دقت در یک صورت یادداشت نمایند تا چنان‌چه برخی کبوتران سابقه تکرار پرش تا بعدازظهر را دارند، زیر ذره‌بین دقیق قرار گیرند.
7. ارزش این قرارداد که می‌بایست از دو روز قبل از پرواز در اختیار داوران وسط قرار گیرد، تعداد … سکه تمام بهار آزادی و یا مبلغ … تومان وجه رایج کشور می‌باشد. هم‌چنین به کسی که در مجموع تعداد کبوتر بعدازظهری بیش‌تری داشت نیز تعداد … تمام سکه بهار آزادی تعلق خواهد گرفت که توافق گردید ۵۰% کل مبلغ فوق‌الذکر صرف اهداء به مؤسسات خیریه و نظایر آن گردد. لازم به توضیح است که ملاک کبوتر بعدازظهری از بعد از ساعت .. :13 (ظهر شرعی) خواهد بود که در صورت هرگونه اختلاف، نظر داور وسط حجت قطعی می‌باشد.
8. طرفین آقایان … و … را به عنوان داوران وسط انتخاب نمودند و مقرر گردید که در روز پرواز تنها داوران و نفر آشنایی که کبوتران را جا می‌نماید، در روی بام حضور داشته و صاحبان قرارداد نیز به‌هیچ عنوان حق حضور بر روی بام را ندارند. اسامی داوران کنار نیز متعاقباً به اطلاع خواهد رسید.
9. توافق گردید که داوران تنها تا ساعت … بعدازظهر بر روی بام خواهند بود و بعد از ساعت فوق‌الذکر هر کبوتری که مراجعت نماید، ساعتش منظور نخواهد گردید. هم‌چنین اگر به‌هر دلیلی من‌جمله نیروی انتظامی و یا شرایط بد جوی و غیره، ساعت پرواز کبوتران یکی از طرفین، نوشته نشود و توسط داوران نیز تأیید نگردد، شخص مورد نظر بازنده میدان خواهد بود.
 این قرار داد در نه بند لازم‌الاجراء به تصویب طرفین و شهود رسید.
 سایر موارد و شرایط
 محل امضاء طرفین و شهود با ذکر نام
بازگشت به صفحه اول