یکی از مشکلات اساسی فقدان درک گردشگری در توسعه‌دهندگان شهرهاست
کاشان نیوز- مطهره حاجی‌زاده: پنجم مهرماه را در تقویم جهانی، روز جهانی گردشگری نامیده‌اند و هرساله کشورهای بسیاری این روز را جشن می‌گیرند. در کشور ما هم بازار همایش‌ها و سخنرانی‌ها داغ می‌شود و مسئولان از اهداف و شعارهای خود درباره گردشگری صحبت می‌کنند؛ اما این سخنرانی و همایش‌ها هیچ‌وقت کارساز نبوده تا زمانی که عزم ملی برای ارتقای آن به وجود آید. شاید اولین قدم این عزم را بتوان آگاهی مردم درباره گردشگری و برنامه‌های آن دانست. شهروندان آگاه، شهر بهتری برای گردشگران خواهند ساخت و سنت دیرینه مهمان‌نوازی خود را بهتر به نمایش خواهند گذاشت. اینجا با یکی از مفاهیم مهم و حیاتی گردشگری آشنا خواهیم شد که جزو شعارهای جدید سازمان میراث فرهنگی هم هست.
گردشگری شهری یا شهر گردشگر که این روزها زیاد به گوش می‌رسد، داستان تازه‌ای نیست. شاید بتوان عمر آن را به قدمت تمدن انسان‌ها دانست. از همان تمدن‌های اولیه میان‌رودان تا به امروز مردم به دلایل مختلف بین شهرها در رفت‌وآمد بودند و از آن‌ها بازدید می‌کردند، هرچند در تعریف امروزی سفر به‌قصد کار و تجارت، گردشگری محسوب نمی‌شوند، اما تمایل به کشف شهرها و بازدید از آن‌ها هزاران سال است که در انسان‌ها وجود دارد. شهرها با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، چیزی بیشتر از یک مکان یا جاذبه گردشگری ارزشمندند و گردشگری امروزه به شهرها با مجموعه‌ای از جاذبه‌ها بیشتر از یک مکان گردشگری توجه می‌کند.
مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری شهری به همان پیچیدگی برنامه‌ریزی شهری است و یکی از مشکلات اساسی آن فقدان درک گردشگری در توسعه‌دهندگان شهرهاست.
مثال مناسبی از گردشگری شهری را در شهرهایی می‌توان دید که خود به‌تنهایی توانسته‌اند بیشتر از هر جاذبه توریستی، از گردشگری سود برند. نیویورک، برلین، هنگ گنگ و… شهرهایی هستند که خود به‌عنوان مقصد گردشگری مطرح می‌شوند و می‌توان گفت هیچ جاذبه گردشگری خاصی از خود شهر مشهورتر نیست. توجه به شهر به‌عنوان یک موجودیت واحد که می‌تواند مجموعه‌ای از جاذبه‌ها را در کنار هم داشته باشد، در گردشگری امروز آن‌قدر اهمیت دارد که سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) صدها صفحه دستورالعمل و گزارش برای شهر گردشگر (Tourism City) منتشر کرده و سالانه توصیه‌های و آمارهای خود را از شهرهای موفق انتشار می‌دهد.
در شهر گردشگر الگوی کلاسیک گردشگر را از کسانی که در هتل‌های پنج ستاره اقامت می‌کنند و با اتومبیل کرایه به دیدار آثار باستانی و موزه‌ها روند، به افرادی که به دنبال کشف شهر و تجربه زندگی مردم محلی هستند، بسط می‌دهیم. پس از تغییرات الگوهای سفر در قرن بیستم، دیگر تنها افراد مرفه قادر به سفر کردن نبودند و حال بسیاری از جوانان گردشگری را می‌بینیم که الگوی سفر ارزان داشته و به دنبال هتل‌ها و مناطق توریستی نیستند. در این الگوی توسعه‌یافته، گردشگران ما به امکانات بیشتری در تمام مناطق شهر نیاز دارند. پس تنها به توسعه و بهره‌برداری هتل‌های لوکس و مناطق گردشگری نباید توجه داشت و کار را به بخش خصوصی محول کرد. مدیران شهری باید کل شهر را به شهری که برای شهروند و همچنین گردشگر مناسب باشد، تبدیل کنند و در برنامه‌ریزی شهری خود به گردشگر در کنار شهروندان توجه ویژه‌ای داشته باشند. برای ملموس کردن این اصل به یکی از اشکالات برنامه‌ریزی شهری در یکی از پرترددترین مکان‌های گردشگری کاشان می‌پردازیم. خیابان امیرکبیر یکی از مهم‌ترین خیابان‌های کاشان است که شهروندان و گردشگران زیادی از آن تردد می‌کنند. این خیابان همه‌ساله در روزهای نوروز دچار معضل‌های بسیار ترافیکی است و هرسال مسیرهای جایگزینی برای آن پیش‌بینی می‌شود؛ اما هیچ برنامه‌ریزی اساسی برای حل این معضل هرساله نداشته‌ایم و تنها در پایان سال مدیران شهری به فکر چاره آن هستند. معضلی که در بسیاری روزهای دیگر سال هم شهروندان را آزار می‌دهد.
شهری که برای رفاه گردشگر مناسب باشد، نیاز به حمل‌ونقل مناسب‌تر، جاده‌ها و خیابان‌های ایمن‌تر، ترافیک کمتر و همچنین امکانات رفاهی و تفریحی بیشتر خواهد داشت. امکاناتی که درنهایت بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر می‌گذارد. رفاه گردشگران در یک شهر باعث می‌شود روزهای بیشتری در آن شهر مانده و درنتیجه تأثیر اقتصادی مثبتی بر شهر خواهند داشت.
گردشگری تغییراتی را در شهر به وجود می‌آورد و این تنها مختص کلان‌شهرها نیست. تمامی شهرها با جاذبه‌های خاص فرهنگی خود می‌توانند در این بازار خود را مطرح کنند.
گردشگری نیازمند محصولات گوناگون و متنوع است که یک شهر می‌تواند ارائه دهد و شهرها برای دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی آن نیاز به گردشگر دارند. گردشگری سرزندگی و پویایی را به ارمغان می‌آورد. گردشگری ارتباطات مردم را افزایش داده و به آن‌ها می‌آموزد چگونه در کنار هم بهتر زندگی کنند. شاید بتوان گفت کلید شهر خوب، شهروند خوب در دست گردشگری است!
گردشگری یکی از ارکان اصلی و محرک اقتصادی بسیاری از کشورهاست؛ که ازلحاظ اشتغال‌زایی، درآمد و نگهداری شهر؛ زیرساخت‌ها و خدمات عمومی اهمیت دارد. گردشگری رویکردی رقابتی به وجود می‌آورد تا مقصد بر نوع ارائه محصول خود تمرکز کند، درنتیجه نیاز به تخصص بیشتری در مدیران شهری و شهروندان دارد. به روستاهای دوردست نگاه کرده‌اید؟ همه امور سنتی و بدون هیچ فنّاوری انجام می‌شود. گردشگری با تعامل فرهنگی و همچنین رشد اقتصادی می‌تواند مردم و شهر را باهم ارتقا دهد. صنعت گردشگری با ارائه یک تصویر مناسب و سازگار با شهر خود می‌تواند هویت و فرهنگ ارزشمند فراموش‌شده را به شهروندان بازگرداند.
در شهر گردشگر چه چالش‌هایی پیش‌رو داریم؟ سازمان جهانی گردشگری در گزارشی که برای شهر گردشگر منتشر کرده، این چالش‌ها را مطرح می‌کند:
چگونه برای مدیریت تعداد روزافزون گردشگران به شیوه مسئولانه و پایدار عمل کنیم؟
چگونه از گردشگری شهری برای بهبود کیفیت زندگی جمعیت محلی استفاده کنیم؟
چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که برنامه‌ریزی توسعه شهر، گردشگری را بخشی از روند تصمیم‌گیری می‌داند؟
چطور می‌توانیم ICT موجود را توسعه دهیم؟ شهرهای هوشمند رقابتی‌تر، پایدارتر و دسترسی بیشتری برای مردم فراهم می‌کنند.
چگونه تأثیر اقتصادی گردشگری برای شهرها اندازه‌گیری می‌شود؟
چگونه شهرها می‌توانند اقدامات عملی برای کاهش تأثیرات محیط‌زیست را انجام داده و برای گردشگری سبز تلاش کنند؟
دیدگاه شما