کاشان نیوز-شهروند خبرنگار: خوب بیاد می‌آورم تا حدود هفت هشت سال پیش که به اتفاق خانواده آخر هفته‌ها از گرمای کاشان فرار می‌کردیم و به آب و هوای خنک قمصر پناه می‌بردیم؛ درست چند کیلومتر مانده به قمصر، در سمت چپ اتوبان بنای عظیمی نگاه همه ما را به خود جلب می‌کرد. آن سال‌ها کاروانسرای گبرآباد که به زندان قمصر مشهور و منطقه نظامی محسوب می‌شد که با وجود سیم‌خاردارها و تابلوهای عکسبرداری ممنوع هیچگاه جرات نداشتیم به آن نزدیک شویم. بنایی تاریخی و مرموز و در عین حال بسیار زیبا که طی سال‌های جنگ تحمیلی، پادگان آموزشی و پس از آن نیز زندان اسرای عراقی بود.
گذشت تا دهه هشتاد که با واگذاری کاروانسرا به سازمان میراث فرهنگی نقطه‌ی امیدی در دل ما دوستدان میراث فرهنگی پیدا شد. طی حدود دو دهه بهره‌برداری از این کاروانسرای صفوی توسط نیروهای نظامی، اگر چه کماکان سازه بنا سر پا و بی‌عیب و نقص باقی مانده بود، اما آثار تداخلات انسانی گسترده‌ای در این بنای تاریخی مشهود بود. به خصوص اندود سیمان و لایه‌های رنگی که روی کلیه‌ی سطوح داخلی و بیرونی اثر خودنمایی می‌کرد.
ده سالی طول کشید تا این کاروانسرا در سال ۱۳۸۹ توسط صندوق حفظ و احیای میراث فرهنگی به سرمایه‌گذار بخشی خصوصی واگذار شد. بعد از آن سه سال طول نکشید که کارشناسان میراث فرهنگی به دلیل عدم بهره‌برداری مناسب و انجام عملیات خطرآفرین در کاروانسرا، بنا را از بهره‌بردار پس گرفتند و نشان دادند که قدرت دستگاه نظارت بر مدیریت واگذاری اثر می‌چربد. گویا کاروانسرا طلسم شده بود و هیچ کس امیدی به بازسازی این اثر نداشت. اثری منحصر به فرد که در یکی از مهم‌ترین مسیرهای گردشگری کاشان قرار دارد.
امسال بعد از عید نوروز، هم‌زمان با فرارسیدن ایام گلابگیری قمصر، بار دیگر شاهد شکوفایی کاروانسرا بودیم. هر بار که در آخر هفته به رسم سال‌های گذشته به اتفاق خانواده به قمصر می‌رفتیم شگفت‌زده می‌شدیم و شاهد تغییرات چشمگیری در محوطه‌ی روبروی کاروانسرا بودیم. به فاصله‌ی چند هفته تمامی زمین‌های اطراف کاروانسرا متحول شد. گلدان‌های گل گوشه به گوشه چیده شدند. اوج ماجرا برگزاری جشنواره گل و گلاب در این کاروانسرا بود که همگان را غافل‌گیر کرد. سرتاسر اتوبان را تابلوها و بنرهای تبلیغاتی گبرآباد فرا گرفته بود. خوشحال بودیم که بالاخره درهای کاروانسرا به روی دوستدارانش گشوده شده است. اما این خوشحالی دیری نپایید…!
با پایان فصل گلاب‌گیری که گل‌های قمصر از شاخه‌ها چیده شده بودند و گردشگران گل و گلاب به خانه‌هایشان برگشته و شلوغی‌ها تمام شده بود، انگار ستاره بخت کاروانسرای گبرآباد نیز غروب کرد. اول عملیات اجرایی تعطیل شد، سپس برق قطع شد و گبرآباد به خاموشی فرو رفت و در نهایت درب ورودی آن نیز بسته شد و حتی اجازه بازدید از علاقه‌مندان گرفته شد.
انگار طلسم گبرآباد بار دیگر شکوفه زده بود و این بنای چندصد ساله دوباره در سکوت و خاموشی فرو رفت. اما ماجرای این حضور طوفانی و خاموشی پس از آن چه بود؟ پرس و جو کردیم، تنها به یک نام رسیدیم و انبوه شایعاتی که دهان به دهان می‌چرخید. گویا شخصی این اثر را از صندوق حفظ و احیاء تحویل گرفته بود و قصد داشت با تغییر کاربری آن، هتل گبرآباد را احداث کند. اما در خصوص تعطیلی و توقف این پروژه هیچ کس اخبار دقیقی نداشت و تعدد شنیده‌ها حاکی از این بود که به هیچکدام از این روایت‌ها نمی‌شد استناد کرد. بنابراین ذکری از آن‌ها نمی‌کنم.
علاوه بر توقف عملیات اجرایی آنچه موجب تاسف است این است که سرمایه‌گذار کاروانسرا، در طول مدت‌ زمان فعالیت عمرانی بجای بازسازی بنا، تمام انرژی خود را در محوطه اطراف کاروانسرا و برای برگزاری جشنواره‌ای با تبلیغات دهان‌پرکن صرف کرده است. طبق پرس و جوهای بعمل آمده، کارگاه مرمت کاروانسرای گبرآباد طی شش ماه گذشته تنها دو ماه فعال بوده و مابقی به دلیل عدم پرداخت حقوق پرسنل و پیمانکاران در تعطیلی و بلاتکلیفی سپری شده است. از این گذشته، آنچه به نگرانی‌ها افزوده است جمع‌آوری کف‌فرش بام این بنای تاریخی است که با توجه به فرارسیدن فصل بارندگی، این بنای ارزشمند چندصد ساله را با خطر ویرانی و تخریب مواجه ساخته است. گویی همه دست به دست هم داده‌اند و چشم‌انتظار نشسته‌اند تا کاروانسرای گبرآباد با خاک یکسان شود.
براستی چه کسی جوابگوی تخریب و نابودی این کاروانسرا خواهد بود؟ مسئولیت میراث فرهنگی کاشان و صندوق حفظ و احیاء در این باره چیست؟ چرا بعد از گذشت چندین ماه توقف و بلاتکلیفی در مرمت و بازسازی این بنای ارزشمند هیچ اقدامی از مراجع ذی‌ربط صورت نمی‌گیرد؟ چرا میراث فرهنگی و صندوق حفظ و احیاء بجای تاکید بر مرمت بنا، هزینه‌های هنگفتی را برای برگزاری جشنواره گل و گلاب صرف کرده است؟ آیا برگزاری چنین جشنواره‌هایی، یا بتن‌ریزی و احداث چادر در محوطه این کاروانسرا نسبت به مرمت آن در اولویت قرار داشته است؟ با توجه به اینکه فصل مناسب عملیات عمرانی به خصوص در محدوده‌ی قمصر تنها به چندماه نخست سال محدود می‌شود، چه کسی پاسخگوی اتلاف زمان و هزینه و یا بروز آسیب‌های حتمی در این کاروانسرا خواهد بود؟
بالاخره طلسم گبرآباد گشوده خواهد شد؟