کاشان نیوز _ سعید صالحیان: بالاترین سطح توسعه که جهان به آن تأکید دارد، «توسعه پایدار» نام دارد. توسعه پایدار یعنی بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی مردم و محیط‌زیست در زمان حال و آینده و رفع نیازهای نسل فعلی بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده.
«آمایش سرزمین» به معنی توسعه مناطق هر کشور بر اساس قابلیت و توانایی آن ناحیه است. برنامه توسعه یک منطقه بیابانی، کوهستانی و ساحلی متفاوت است.
مناطق کاشان، آران و بیدگل و بادرود… در مرکز ایران با ویژگی‌هایی همچون «بیابانی و خشک»، «اصیل و تاریخی»، «پاک و یکدست» شناخته می‌شوند. در چنین مناطقی با این ویژگی‌ها، برنامه و محور توسعه خاص خود را می‌طلبد.
قابلیت و محور توسعه در مناطق یاد شده می‌تواند مبتنی بر صنعت گردشگری و صنایع کوچک و خرد و کشاورزی پایدار باشد، نه صنایع بزرگ، آب‌بر و آلاینده.
تأکید بر «صنایع آب‌بر و آلاینده»، هم‌زمان حال و آینده این مناطق تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
پیامدهای زیست‌محیطی صنایع مزبور مثل فولاد در بلندمدت بر سلامتی مردم غیرقابل‌انکار است و می‌تواند منشأ انواع بیماری‌های انسانی و تخریب محیط‌زیست انسانی گردد. همچنین صنایع آب بر در این مناطق همچون تیشه‌ای بر ریشه اندک ذخیره آب زیرزمینی دارد. در کشاورزی بخشی از آب با بازچرخانی به اکوسیستم بازمی‌گردد ولی در این صنایع امکان بازگشت آب سالم وجود نداشته و اگر خروجی آبی هم باشد آلوده و مضر برای محیط‌زیست و انسان است.
اخیراً شنیده‌ها حاکی از رقابت مسئولین شهرستانی بر سر ورود صنایعی همچون فولاد در منطقه کاشان و حومه است! این امر چه منشائی به‌غیراز عدم اطلاعات کافی درزمینهٔ دانش توسعه، آمایش سرزمین، محیط‌زیست، منابع آب و … می‌تواند داشته باشد؟ یا شاید هم اجرای اراده خداوندان قدرت و ثروت موجب شده در مناطقی که درصد بالایی از مردم آن با محرومیت و فقر و سختی گذران زندگی می‌کنند و تنها دارایی‌شان که این محیط و محل زندگی است، از آن‌ها گرفته خواهد شد؛ بلایی که بر سر هم‌وطنان سیستان و بلوچستانی کشور آمده و اگر از آن‌ها بپرسید طعم تلخ مهاجرت از موطن را برایتان شرح خواهند داد.
مسلّم است که ضرر این مهاجرت احتمالی دهه‌های آینده برای طبقه محروم‌تر خواهد بود و طبقه مرفه با پول می‌تواند بهترین سبک زندگی در هرجایی از کشور را برای خود رقم بزند.
درنهایت متذکر می‌گردد با توجه به نقش حیاتی آب در مناطق خشک باید در هرگونه توسعه‌ای این عامل حیاتی مدنظر قرار گیرد.
محور توسعه پایدار بر اساس آمایش سرزمین در مناطق یاد شده مبتنی بر توریسم و اکوتوریسم، کشاورزی پایدار و تخصصی، صنایع کوچک و صنایع تبدیلی باشد.
صنایع بزرگ و آب بری همچون فولاد و ذوب‌آهن همچون دمیدن آتش بر پیکر نیمه‌جان مناطق خشک و بیابانی است و هر انسان اندیشمند و دلسوزی باید با دیده تردید بدان بنگرد.
* دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی دانشگاه شهید بهشتی تهران
مدرس دانشگاه و دبیر آموزش و پرورش
پژوهشگر آب
برگزیده بنیاد ملی نخبگان
نگارنده ۵۰ مقاله معتبر علمی- پژوهشی و همایشی
دیدگاه شما