اجتماعی , اخبار , فرهنگ و هنر , یادداشت

کاشان نیوز: «مجموعه مقالات همایش ملی مطالعه و شناخت باغ‌های تاریخی منطقۀ کاشان» به کوشش حمیدرضا جیحانی و محمد مشهدی نوش‌آبادی، کاشان، مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان منتشر شد.

این مجموعه شامل مقدمه و دوازده مقاله است. در مقدمه این کتاب آمده است: «… کاشان منطقه‌ای است باستانی که در کوهستان‌های بالادست خود، منابع آب و چشمه‌سارهای فراوان و در پایین‌دست، دشت‌های وسیعی داشته است برای کشت و شهرهایی میان آن برای سکونت. از منابع و اسناد تاریخی دورۀ قاجار، از تصاویر برجای‌مانده و از روایت‌های مردم شهرهای این منطقه پیداست که در تمام سطح شهرها و آبادی‌ها، باغ‌های بزرگی بوده است و عمارت‌ها و بناهای باغی درواقع، مردم در باغ شهر می‌زیسته‌اند، همچنان که کوشک‌ها و عمارت‌های باغی زیبایی نیز در پیرامون شهر فراهم آورده‌اند. نمونه‌های بازماندۀ این باغ‌ها نشان می‌دهد که معماری باغ از کوهسارهای معتدل تا دشت‌های گرمسیر کویر رواج داشته است؛ اما این بازمانده‌ها عموماً یا رو به نابودی کامل است یا در معرض نابودی است.

اهمیت این موضوع و ضرورت مطالعه و شناسایی گونه‌های تاریخی باغ و کوشک در منطقه، باعث درافکندن طرح برگزاری همایشی در این موضوع شد. از زمان شکل‌گیری این طرح و اقدامات مقدماتی، بیش از دو سال می‌گذرد. پس از برگزاری جلسات متعدد با حضور اعضای گروه پژوهشی هنر و معماری مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی، اهداف و موضوعات همایش مشخص و برای دریافت مقاله، دبیرخانه‌ای تشکیل و فراخوان عمومی شد… پس از بررسی و بازنگری‌های متعدد، دوازده مقاله شایستۀ انتشار شد. با این اوصاف، باید اذعان کرد باغ‌ها، کوشک‌ها و بناهای تاریخی زراعی منطقۀ کاشان بسیار بیش از آثاری است که به دبیرخانۀ همایش رسیده و درواقع مقالاتی که در مجموعۀ پیش رو منتشرشده، مشتی است نمونۀ خروار و مدخلی برای مطالعات پیش رو.»

سه مقاله آغازین کتاب که به باغ‌های شاهی و رسمی اختصاص دارد. «باغ تاریخی عباس‌آباد نطنز» نوشته سارا آلادپوش و سید محمد بهشتی پژوهشی تحسین‌برانگیز از باغ شاه‌عباس صفوی، «باغ تاریخی تاج‌آباد نطنز» کار مشترک اسکندر مختاری طالقانی و تورج خسروی جاوید معرفی باغ باشکوه دیگری از دوران صفوی است. «بازشناسی الگوی معماری باغ عمارت فرح‌آباد مبتنی بر مطالعات تطبیقی باغ‌‌عمارت‌های هم‌جوار» تألیف احمد دانایی‌نیا که اولین پژوهش درباره باغ فرخ خان غفاری (امین‌الدوله) در برزآباد کاشان است.

موضوع سه مقاله دیگر مطالعه باغ‌های اربابی و روستایی است که عبارت‌اند از «بازشناسی شکلی و ساختار کلی باغ کاشانی در راوند کاشان» تألیف مشترک احمد نیازمند و علی علائی که به باغ ویران‌شده‌ای می‌پردازد که تنها عمارت مخروبه آن قرار است حفظ شود،

«خانه‌باغ ارباب ماشاالله منصوری؛ بازشناسی یک خانه‌باغ در راوند کاشان» نوشته روح‌الله تعظیمی‌فر معرفی نمونه جالبی از باغ در کاشان است که توسط مالکان به کلی تخریب‌شده و هیچ اثری از آن بر جای نیست، الا تصاویر و نقشه‌هایی در صفحات این مقاله،

«باغ و عمارت تاریخی مبارک‌آباد ورکان» کاری مشترک از محمد مشهدی نوش‌آبادی، فریبا حیدری خانمحمد و ریحانه نجفی مقدم‌نژاد به باغ و عمارت زیبایی از دوره قاجاری در منطقه کوهستانی کاشان می‌پردازد که به همت خاندان کنی در حال بازسازی است.

دو مقاله از این مجموعه نیز بررسی دو حوضخانه در منطقه کاشان است. اولین آن بررسی معماری حوضخانه ای است در باغات فین با عنوان «حوضخانه همایون فال؛ یک نمونه ارزشمند حوضخانه‌ای در منطقۀ فین» کار مشترک محمدحسن طالبیان و پوراندخت ارزانی، دیگری بررسی باستان شناختی حوض‌خانه‌ای از دوره صفوی است با عنوان «کاوش اضطراری بنای حوضخانۀ سر کوچه یخچال شهر آران‌وبیدگل» تألیف مشترک رضا نوری شادمهانی، علی مولودی آرانی و سیمین‌دخت عسگری،
«حوزۀ دشت فین کاشان؛ بستر شکل‌گیری ساختار زیستی، باغات و مزارع کهن» تألیف بهرخ برومندی مقاله‌ای است که به یکی از حوزه‌های طبیعی و تمدنی مهم ایران یعنی فین و سیلک اختصاص دارد.

سه مقاله از این مجموعه نیز مربوط به میراث کشاورزی منطقه است. اولی مقاله ارزشمندی از آقای حسین راعی با عنوان «در جست‌وجوی مزارع مسکون اربابی دورۀ قاجار در نیاسر»، دیگری پژوهش میدانی سودمندی از سعید خیرخواه است با عنوان «نظام آبیاری و اصطلاحات کشاورزی برزک» و درنهایت جستجویی میدانی برای بازشناخت بناهای کشاورزی منطقه با عنوان «ابعاد کالبدی میراث کشاورزی دشت کاشان با نگاهی به کوشک‌ها و بناهای مزارع آران‌وبیدگل و نوش‌آباد» کار مشترکی از حمیدرضا جیحانی، محمدعلی زاغیان، زهرا کاکشپور و وحید میرزایی گودرزی.

این کتاب که دربردارنده صدها تصویر، نقشه و پلان است در قطع وزیری و در ۲۷۵ صفحه به همت مرکز پژوهشی کاشان‌شناسی دانشگاه کاشان (بهار ۱۳۹۶) منتشرشده است.
تلفن تهیه کتاب: ۰۳۱۵۵۹۱۲۷۹۰