کاشان نیوز-علی اصغر شاطری: جوابیه «آیا فیض کاشانی زاده بیدگل یا بیدگلی؟»
جناب آقای دکتر حسین ایمانیان در نوشتاری با عنوان بالا در کانال«نامه بیدگل» با توجیهاتی ملا محسن فیض کاشانی را بیدگلی دانسته اند. در جواب در کانال «کاشان شناس» شرحی مختصر از فیض کاشانی و نیای او ذکر شد. سپس ایشان پی نوشتی را در همان کانال منتشر نمودند.
در این نوشتار کوتاه و گذرا و مختصر مطالبی را جهت تنویر افکار عمومی همچنین در مقاله‌ای جداگانه شرح جامع و کامل از خاندان فیض کاشانی ذکر خواهیم کرد.
در مقدمه کتاب ارزشمند معادن الحکمه اثر علم الهدی فرزند فیض به قلم آیت‌الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی آمده است.
«تاج الدین شاه محمود بن علی الکاشانی الحکیم المتاله العارف الشاعر المتخلص فی شعر بالفقیر کان من مشاهیر علماء کاشان و قبره بها.
رضی الدین شاه مرتضی ولد منتصف ذی القعده سنه ۹۵۰ و توفی فی لیله الجمعه عندالغروب الشمس و هی اللیله الخامس عشره من جمادی الاخره سنه ۱۰۰۹ و قبره بکاشان.»
?جناب دکتر ایمانیان نوشته اند.«احتمال می دهیم ملا محسن، برادر ضیاءالدین ( پدر معزالدین بیدگلی) و هر دو فرزند شاه مرتضی بیدگلی هستند» اولاً اثبات نفرموده اند که این ضیاءالدین همان برادر فیض کاشانی است. ثانیاً در شجره نامه خاندان فیض و در هیچ منبع و مآخذ دیگری تاریخ فوت و نامی از فرزندان ضیاءالدین ذکر نشده است . همچنین در نسخه خطی کتاب «موالید و الوفیات» اثر علم الهدی موجود در کتابخانه مرعشی نجفی قم که توسط دانشگاه تهران نیز منتشر شده هیچ نامی از فرزندان او و ذکری از بیدگل در میان نیست.
«فرزندان و نوادگان شاه مرتضی که برخی در بیدگل و برخی به کاشان و قمصر کوچ ( در ویرایش مجدد عزیمت) نموده اند و هم اکنون بیشتر با نام فیضی شناخته می شوند.»
اولاً برداشت هر خواننده از متن جز این نیست که فیض و نیای او همگان اهل و ساکن در بیدگل و بعضی و برخی از آنان این دیار ترک و به جاهای دیگر مهاجرت نموده اند. سؤال اینجاست آیا در بیدگل از احفاد او به نام فیضی بیدگلی وجود دارد؟
از این خاندان علمی به جهت کسب علم و دانش و یا به تقاضای مردم به شهرهای دیگر مهاجرت کرده و سکونت اختیار نموده اند مانند قم، شیراز، کرمانشاه و تهران و قمصر که شجره‌نامه احفاد و نوادگان این سلسله جلیله مشخص است لیکن در بیدگل نزدیک ترین مکان به کاشان هیچ نام و نشانی از این خاندان علمی وجود ندارد.
در تضادی در پایان نوشتار آمده «وی خویشاوندانی در این روستا داشته است.» سؤال است که برخی از خاندان وی از بیدگل عزیمت کرده اند یا بالعکس؟!
? نکته دیگری که ایشان جهت اثبات بیدگلی بودن فیض ذکر کرده اند حضور سه روزه ایشان است. “«فیض در بازگشت از سفر مازندران در سال ۱۰۷۰ سه روز در قریه بیدگل اقامت گزیده»
ملا محسن فیض کاشانی به تقاضای شاه عباس صفوی در سال ۱۰۷۰ و ۱۰۷۶
به همراه فرزندش علم الهدی در کاروان شاه صفوی به مازندران و فرح آباد رفته و در یکی از این سفر ها نیز صائب تبریزی حضور داشته است.
در هنگام بازگشت کاروان شاه صفوی از شمال از دریاچه نمک عبور و به پایتخت، اصفهان برگشته که ملا محسن فیض به تقاضای علماء و جمعی از مردم چند روزی در آنجا می ماند. بر فرض اینکه کسانی از آشنایان و نزدیکان در بیدگل ساکن و در آنجا دارای باغ و ملکی بوده باشند. آیا کافی است برای اینکه او منتسب به بیدگلی نماییم.
«یکی از اساتید و مشایخ ملا محسن فیض، ملا مهدی بیدگلی بوده است» نکته مهم این است که این ملا مهدی بیدگلی هم دوره و هم مباحثه فیض در اصفهان بوده و از شاگردان شیخ بهائی است. وی استاد علم الهدی فرزند فیض است و اجازه روایت به او داده است که به اشتباه استاد فیض دانسته شده است.
در پی نوشت این نوشتار آمده است : «وقتی عبارت ضیاءالدین بن شاه مرتضی بیدگلی را می بینیم، پسوند بیدگلی را هم می‌توان برای پسر ضیاءالدین برادر فیض داشت و هم برای پدر یعنی شاه مرتضی» چنانچه گفته شد اولاً اثبات نشده که این ضیاءالدین همان برادر فیض کاشانی است از سوی دیگر ضیاءالدین برادر فیض فرزندی نداشته که نامش معزالدین باشد به یقین این ضیاءالدین هیچ خویشاوندی با فیض نداشته و ندارد.
در ادامه پیوست ذکر شده «بر روی سنگ قبر قدیمی معزالدین تاریخ درگذشت ۱۱۹۳ درج شده است که در سنگ جدید به پیشنهاد آقای محمدرضا رمضانی تاریخ ۱۰۹۳ را درست دانسته.» نخست اینکه به چه دلیل تاریخ آن سنگ اشتباه است در حالی که گذشتگان کمتر از ما دقت نداشته اند که ما بسهولت آن تعویض کنیم. دوم اینکه این معزالدین فرزند برادر فیض نمی باشد. باید بجد دنبال شخصیت ضیاءالدین بن معزالدین بیدگلی در قرن دوازدهم باشیم.
در پایان این نکته لازم می‌دانم بیان کنم که به تمامی مناطق منطقه فرهنگی کاشان ارادت و محبت داشته و جز پاره تن خود می پندارم. این گفتگوها برای شناخت و آگاهی هرچه بیشتر است.
منبع: @kashanshenas
احسن به شما آقای شاطری