کاشان نیوز- فهیمه استادیان: صبح پنج‌شنبه ۱۶ فروردین‌ماه آخرین روز برگزاری همایش نتکا بود. بعد از هماهنگی برای بازدید وارد دبیرستان استعدادهای درخشان شهید بهشتی کاشان می‌شوم. بارش باران بهاری، استشمام بوی نم باران، حیاط شلوغ مدرسه و صدای دانش آموزان، یاد دوران مدرسه را برایم زنده می‌کند. چندین چادر با داربست در گوشه و کنار حیاط برپاشده که هرکدام مملو از دانش‌آموز است. وسط حیاط، یک حوض دست‌ساز با ماهی‌های قرمز دیده می‌شود که ساخت دانش‌آموزان مدرسه است. از قبل با یکی از دانش‌آموزان مدرسه هماهنگ کرده‌ام؛ به استقبالم می‌آید و همراه او وارد سالن می‌شوم. تمام کلاس‌ها تبدیل به غرفه‌ی ارائه‌ی طرح‌های دانش‌آموزان شده است. یکی از دانش‌آموزان می‌گوید: قرار بود سالن کنار مدرسه را برایمان اجاره کنند که غرفه بندی کنیم؛ اما انگار موافقت نشده و چاره‌ای نداشتیم جز اینکه کلاس‌ها را تبدیل به غرفه کنیم.
طراحی فضای سالن و کلاس‌ها همه توسط دانش‌آموزان مدرسه انجام‌گرفته است و تمام دانش‌آموزان شال‌های متحدالشکل به گردن دارند. در مجموع ۱۶ غرفه با موضوعات گوناگون در شانزدهمین دوره‌ی نتکا شرکت کرده‌اند؛ از موضوعات ریاضی و فیزیک و زیست‌شناسی تا موضوعات فرهنگی و قرآنی. بازدیدکنندگان توسط راهنمایان برنامه به کلاس‌ها یا همان غرفه‌ها هدایت می‌شوند و در غرفه‌ها دانش‌آموزان طرح‌ها و مطالب تحقیقاتی خود را ارائه می‌دهند. با توجه به زمان اندک از چندین غرفه بازدید کردم. تلاش بچه‌ها مخصوصاً کار تیمی منسجمی که داشتند قابل تحسین بود. با تعدادی از دانش‌آموزان درباره‌ی نتکا گفتگو کردم و متوجه شدم این همایش در سطح کاشان برگزار می‌شود و هر ساله رتبه‌های اول تا سوم نتکا به جشنواره‌های کشوری مانند خوارزمی معرفی می‌شوند. نکته‌ی جالب این است که فارغ‌التحصیلان این دبیرستان که دانشجو هستند، همچنان با مدرسه‌ی خود ارتباط دارند و این طور که گفته شد حامیان علمی همایش نتکا هستند. صحبت مشترکی که از اکثر نتکایی‌ها شنیدم این بود که هدف ما از شرکت در این همایش تغییر تفکر جامعه نسبت به بچه‌های تیزهوشان است. به گفته این دانش‌آموزان، تصویری که از آن‌ها وجود دارد، دانش‌آموزانی است که دائم، سرشان در کتاب و درس و مباحث تئوری است و غیر از درس خواندن کار دیگری بلد نیستند. آن‌ها می‌خواهند بگویند بچه‌های تیزهوشان در کارها و مهارت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی هم فعال هستند و از نظر ایده‌پردازی و خلاقیت در رده‌ی بالایی قرار دارند. دغدغه‌ی حمایت مالی و علمی از طرف آموزش‌وپرورش نیز از دیگر صحبت‌های مشترک دانش‌آموزان بود و اینکه بچه‌های تیزهوشان واقعاً خود را متمایز از دیگر مدارس نمی‌دانند و حتی گفته شد در سال‌های گذشته از مدارس دیگر هم طرح‌هایی در نتکا شرکت کرده‌اند؛ اما معمولاً دانش‌آموزان مدارس غیر تیزهوشان استقبال نمی‌کنند.
همراه یکی از دانش‌آموزان به دفتر مدیریت می‌رویم. چیزی که از شواهد مشخص است کادر مدیریت و معلمان مدرسه با دانش‌آموزان بسیار همراه هستند و از این برنامه حمایت می‌کنند. مدیر دبیرستان آقای ذاکری است که همایش نتکا را شناسنامه‌ی مدرسه خود می‌داند و ذکر می‌کند که دبیرستان تیزهوشان کاشان در سطح کشور با نتکا شناخته می‌شود.
ذاکری اهداف نتکا را گسترده‌تر از ارائه‌ی چند طرح علمی می‌دانند و بیان می‌کند: هدف اصلی آموزش‌وپرورش این است که بچه‌ها را جامعه‌پذیر و با زندگی واقعی آشنا کند و ظرفیت‌های درونی آن‌ها مانند اعتمادبه‌نفس را قوت ببخشد. در حال حاضر همه چیز حول تست و کنکور است در حالی که باید استعدادهای دانش‌آموزان شناسایی و مهارت‌های آنان تقویت شود تا برای زندگی آینده آماده شوند و الآن باید این کار انجام شود و زمانی که این‌ها وارد دانشگاه شوند فرصت کشف استعداد نیست!
مدیر دبیرستان تیزهوشان ادامه می‌دهد: ما با همایش نتکا، که تمامی آن توسط دانش‌آموزان انجام می‌شود، هم به شخصیت فکری بچه‌ها احترام گذاشته‌ایم و هم بستری فراهم کرده‌ایم تا آن‌ها طرح‌ها و ایده‌های خود را معرفی کنند. حتی کسانی که طرحی هم ندارند با قبول مسئولیت‌های اجرایی در این همایش شرکت کرده‌اند. همین برنامه‌ی سه روزه حدود شش ماه زمان برده تا به این مرحله رسیده است.
به گفته ذاکری دستاورد آشکار نتکا ایده‌هایی است که ارائه می‌شود و قابلیت تبدیل‌شدن به فرآورده هم دارد؛ اما مهم‌ترین هنر و دستاورد نتکا که پنهان مانده ترغیب بچه‌ها به هم‌گرایی در قالب کار گروهی است که متأسفانه در کشور ما در این مورد نقاط ضعف بسیاری وجود دارد. ارائه کلامی در نتکا باعث تقویت بیان می‌شود؛ دانش‌آموزانی بوده‌اند که بسیار خجالتی و از جمع گریزان بوده‌اند؛ اما اکنون به راحتی طرح‌های خود را ارائه می‌دهند و از آن دفاع می‌کنند. با این فرآیند بچه‌های تیزهوشان وقتی وارد دانشگاه یا محیط‌های اجتماعی دیگر می‌شوند به وضوح یک سرو گردن بالاتر از دیگران هستند و این مورد را اساتید بارها به ما انتقال داده‌اند که بچه‌های ما در کار تیمی و رهبری متفاوت از سایرین هستند.
خبر خوبی که مدیر دبیرستان می‌دهد این است که دبیرستان استعدادهای درخشان شهید بهشتی کاشان در میان ۷۰۰ مدرسه دوره‌ی دوم در استان اصفهان، رتبه دوم را کسب نموده است و هر ساله بین دو تا پنج طرح از نتکا به جشنواره خوارزمی معرفی می‌شوند و تاکنون چندین مورد ثبت اختراع داشته‌ایم.
نظر ذاکری درباره‌ی حذف آزمون سمپاد شنیدنی است؛ او در این رابطه می‌گوید: چیزی که اهمیت دارد وقتی برای عده‌ای از دانش‌آموزان به صورت ویژه خدمات ارائه می‌دهیم باید خروجی آن به مجموعه برگردد که این در سیستم آموزش و پروش ما مفقود مانده است. این دانش‌آموزان بعضاً از کشور می‌روند یا بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، از مجموعه‌هایی که آن‌ها را حمایت کرده‌اند دور می‌شوند. اعتقاد من این است که صرفاً با یک آزمون نمی‌توان دانش‌آموزان را طبقه‌بندی کرد. پارامترهای دیگری هم باید وجود داشته باشد.
ذاکری اضافه می‌کند: سیاست جدید که تعدیل تیزهوشان و کیفی سازی است بد نیست؛ اما در کاشان ورودی نهم به دهم در یک سال ۱۵۰ دانش‌آموز پسر نداریم. سه درصد جامعه آماری تیزهوش هستند که ۱۵۰ نفر تعداد زیادی است. این که ما چنین سفره‌ی بزرگی پهن کنیم و مدارس دیگر را خالی کنیم سیاست خوبی نیست و این که حذف هم بشود درست نیست. ما نتوانسته‌ایم سیاستی طراحی کنیم که خوب و درست جذب و بعد حفظ و از آن‌ها استفاده کنیم. تمامی کشورها برای استعدادهای سرآمد خود هزینه می‌کنند و حتی از استعدادهای دیگر کشورها هم استفاده می‌کنند. خیلی از طرح‌ها روی کاغذ آورده شده ولی اینکه در عمل تا چه حدی موفق باشد مشخص نیست. این که بگوییم تیزهوشان دارای معایبی‌ست پس باید حذف شود صحیح نیست؛ باید عارضه‌یابی کرد. مثلاً من بررسی کرده‌ام برای کاشان ورودی سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ نفر مطلوب است که بهتر است این ورودی فقط با آزمون نباشد. با انواع مصاحبه‌ها و آزمون‌های روانی، استعدادها و شخصیت دانش‌آموزان بررسی شود. آزمون، بیشتر استعداد تحصیلی را مشخص می‌کند و افرادی که از طریق کلاس‌ها و مؤسسات آموزشی تمرین کرده‌اند موفق‌تر هستند.
صحبت‌های مدیر دبیرستان مرا به دوران مدرسه‌ام می‌برد. دورانی که همیشه از آن به‌خوبی یاد می‌کنم؛ اما حقیقت این است که به‌جای تقویت روحیه‌ی کار تیمی و کشف استعدادها، ما بیشتر با همکلاسی‌هایمان بر سر نمره‌ی بالاتر رقابت می‌کردیم. انگار کل دوران تحصیل ما به رقابت گذشت؛ رقابت بر سر نمره و تست و کنکور!
دیدگاه شما