کاشان نیوز – جابر تواضعی: تابستان دارد بهسلامتی تشریفاش را میبرد. اگر یکچیز من را یاد خوبی تابستان بیندازد، قاشق مسی یا قاشق هندوانهخوری است که تا جایی که من میدانم و دیدهام، فقط مختص همشهریان کاشانی من است. چون اولاً کاشانیها به خاطر گرمای هوا زیاد هندوانه میخورند و ثانیاً کاشان قدیم یکی از مراکز اصلی مصنوعات مسی بوده.
قاشق مسی همانجور که از اسمش پیدا است، قاشقی است از جنس مس؛ اما با جستوجو در اینترنت و فضای مجازی، به نتیجه دندانگیری درباره عکس و کاربردش نمیرسید. کاربرد خاص این قاشق، گل کردن و خوردن هندوانه است. برخلاف قاشقهای معمولی، سرش گود و نیمدایره است و لبههایش دندانهدندانه. چیزی شبیه قاشقهایی که باهاش اسکوپ بستنی میوهای درمیآورند.
با یک قاشق غذاخوری معمولی هم میشود هندوانه را گل کرد. وجه تمایز قاشق مسی و قاشق معمولی همین دندانهها یا اصطلاحاً کنگرهها است، برای وقتیکه میخواهند تهش را بتراشند یا به قول خودشان آبتراش کنند. برای اینکه تا جایی که گوسفندها اعتراض نکنند، اسراف نشود و چیزی از سرخی شیرین و آبدارش به سفیدی پوستش نماند.
البته همه ماجرا صرفهجویی نیست. این تراشهها معمولاً پیش کاشانیهای هندوانهخور حرفهای و قهار که معمولاً ظهرهای تابستان تا تهِ یک سرِ هندوانه (نصف هندوانه) را درنیاورند، دلشان راضی نمیشود، خیلی هم ارجوقرب و خاطرخواه دارد. حتی گاهی بچهها سرش دعوا میکنند. غیر از هندوانه، خربزه و طالبی و گرمک را هم با همین قاشق مسی میتراشند. پیرمردها و پیرزنهای قدیم خیارهای خیلی بزرگ یا بهاصطلاح سالادی را هم آبتراش میکردند و نمک میزدند و میخوردند.
گفتم کاشان یکی از مراکز اصلی تولید مس بود و این یعنی الآن نیست. تا حدود سی سال پیش هم بازار مسگرها واقعاً بازار مسگرها بود و سروصدای چکش و مس گوش آدم را کر میکرد. آدم فکر میکرد داستان اعتراض بوعلی سینا به حاکم اصفهان برای اینکه از سروصدای مسگران کاشی نمیتواند حواساش را جمع نوشتن کتابش کند، واقعیت داشته؛ اما حالا که بازار مسگرها فقط این اسم را یدک میکشد و مسفروشیها فقط مسهای ماشینی شهرهای دیگر را میفروشند، این افسانه از هر افسانهای تخیلیتر است.
چند ماه پیش میخواستم یکیاش را برای عزیزی کادو بخرم. مدلهای اجقوجق و تزئینی زیاد بود و گران. چندین و چند بار طول و عرض بازار را گز کردم تا یک دانه ساده و خوشدستاش را پیدا کردم. پرسیدم چرا اینقدر کجومعوج است. گفتند کار دو تا پیرمرد است که دیگر جان و قوهاش را ندارند بهتر از این دربیاورند. آخرین بازماندگان نسل مسگران قدیم.
خلاصه اینکه اگر یکی ادعا کرد کاشانی است و قاشق مسی نداشت، بدانید یا سر کارتان گذاشته یا حتماً ریگی به کفشاش است.
دیدگاه شما