کاشان نیوز-ابوالفضل نجیب: این روزها کمتر کسی را با معیار انقلابی بودن ارزیابی و داوری می‌کنم. هر که می‌خواهد باشد، حتی اگر یدالله سحابی و در کنار مهندس بازرگان و سید محمود طالقانی از مؤسسین نهضت آزادی پرافتخارترین جریان سیاسی تاریخ معاصر باشد.

اغلب چهره‌های سیاسی را به هنگام مرگ با کلی خاطره سیاسی و سابقه مبارزه و سال‌های زندان و شکنجه و البته اگر آثار قلمی به‌جای گذاشته معرفی و خاطرشان را گرامی می‌دارند؛ اما اجازه بدهید درباره یدالله سحابی این روش معمول و کلیشه‌ای را فراموش کنیم.

سحابی از قدیمی‌ترین و صدیق‌ترین مبارزان راه آزادی و استقلال ایران بود. عمری طولانی را صرف مبارزه و زندان کرد. از معدود بازماندگان جریان ملی – مذهبی روزگار ما بود. درباره این پیشینه همه خواهند نوشت و خواهند گفت.

حتی مخالفان فکری و سیاسی و فراتر کینه‌توزترین‌ها به او چاره‌ای جز تحسین و تمجید و افتخار نزدیکی و دوستی با او نخواهند داشت. فقط به یک دلیل خیلی ساده و آن‌هم هم سجایای اخلاقی منحصربه‌فرد ایشان است. ویژگی که طی یک‌صد سال گذشته شمولیت و ثبات و یکدستی آن را در کمتر فعال سیاسی چپ و راست و ملی شاهد بودیم.

یدالله سحابی از آن زمره انسان‌هایی بود که به معنای واقعی دین‌دار بود. دین‌داری برای او بیش از هر چیز با التزام به درستکاری و وفاداری قلبی به دین و همه دین در تعبد به اخلاقیات فردی، اجتماعی و سیاسی خلاصه و معنی پیدا می‌کرد. بر پیشانی این مرد دین‌دار هشتادساله نشانی از تعبد و زهد و تقوی و خداترسی و خداباوری یافت نمی‌شد. برای او مفاهیمی مثل مسلمانی، خداباوری، خداترسی، زهد و تقوی و خدمت به خلق و همنوع دوستی و بسیاری صفات دیگر تنها و تنها با تعبد بی‌قیدوشرط به اخلاقیات معنی می‌یافت.

برای او در مسیر پرفرازونشیب مبارزات سیاسی و مدنی و تحت هر شرایطی اخلاق و اخلاقیات تعریفی واحد و یکسان داشت. کم‌وبیش به همین دلایل ساده وضعیت بلبشوی اوایل انقلاب را تاب نیاورد. علیرغم همه توانمندی‌های علمی و مدیریتی خود را به حاشیه و انزوا برد.

در یک‌کلام او را می‌توان اسوه علم و اخلاق آن‌هم در روزگاری دانست که علم و تقوی حکم جن و بسم‌الله داشتند. او از پیشگامان علم زمین‌شناسی در ایران بود. درست در زمانی که انقلابیون بی دنده و ترمز، به علم و تخصص و دانش‌آموختگان تحصیلات عالی در فرنگ به دیده آستین امپریالیسم نگاه می‌کردند. او تنها کسی بود که از صدور مجوزهای فله‌ای حفر چاه‌های آب اظهار نگرانی و نسبت به پیامدهای آن هشدار و تأکید کرد روند موجود علاوه بر هدر دادن ذخایر آب‌های زیرزمینی و پیامد بحران آب، باعث فرسودگی خاک و تبعات زیست‌محیطی خواهد گردید.

قرارم بر این بود با کمترین جملات اما با مهم‌ترین شاخصه یدالله سحابی را به نسل امروز معرفی کنم. کلام آخر؛ یدالله سحابی در همه عمر و هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایط هیچ حقیقتی را قربانی هیچ مصلحتی نکرد.