اجتماعی , اخبار , گزارش

کاشان نیوز: آیت‌الله حاج شیخ حسین عرب سخنران دومین شب از یازدهمین ویژه‌برنامه تعزیت آفتاب در مسجد میرنشانه کاشان بود.

وی سخنرانی خود را با موضوعیت «عاشورا و فلسفه تاریخ» آغاز کرد که چکیده‌ای از سخنرانی ایشان به شرح ذیل است:

موضوع فلسفه‌های مضاف، مثل فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق، فلسفه تاریخ و… در قرن اخیر موضوعیت یافته است. منظور از فلسفه هر چیز، بررسی چرایی آن است.

فلسفه تاریخ یعنی تاریخ چه هویتی دارد. فلسفه تاریخ به فلسفه انسان برمی‌گردد.

یکی از بخش‌های مهم قرآن کریم، پرداختن به تاریخ است. در بررسی این موضوع، به این نکته پی می‌بریم که در قرآن، حداقل دو نکته درباره تاریخ موردتوجه قرارگرفته است:

١- «تاریخ»، در قرآن به‌عنوان یکی از منابع معرفت تلقی می‌شود. حقیقت تاریخ باعث می‌شود که انسان هستی خودش و پیرامونش را بهتر بشناسد. به‌عنوان نمونه می‌توان به آیات ۹ و ۴۲ سوره روم اشاره کرد.
٢- ازنظر چون‌وچرایی تحولاتی که برای انسان در هر جامعه‌ای رخ می‌دهد، تاریخ می‌تواند به ما الهام ببخشد. همان‌طور که انسان‌ها، همیشه دریکی از سه حالت تحول یا توقف یا تنزل هستند، جوامع انسانی در طول

تاریخ نیز، همین‌گونه بوده‌اند. همان‌طور که قانون علیت بر انسان (به‌عنوان یک فرد) حاکم است، بر تاریخ (به‌عنوان یک جامعه) هم حاکم است.
مسئله تاریخ به پرسش‌هایی ازاین‌دست می‌پردازد که: چرا جامعه‌ای دارای رکود می‌شود؟ و منظور از رکود، فقط رکود اقتصادی نیست و رکود فکری و فرهنگی، بدتر از رکود اقتصادی است.
در بررسی فردی یا جمعی انسان، قرآن از دو نوع انسان یاد می‌کند:
انسان حقیقت پذیر (مانند ملاقات حضرت موسی و حضرت خضر که در قرآن از آن یادشده و در این داستان، حضرت موسی را به‌عنوان یک انسان حقیقت پذیر می‌بینیم).
و انسان حقیقت گریز.
انسان حقیقت گریز، می‌تواند جاهلانه یا عامدانه، دست به انکار حقیقت بزند. تعصبات کورکورانه فکری و جهالت دو عامل اصلی حقیقت گریزی انسان‌ها هستند. همچنین قدرت و ثروت نامشروع می‌تواند این حقیقت گریزی را تشدید کند.

دو نمونه از این حقیقت گریزی:
– امام علی (ع) در ابتدای خطبه شقشقیه، به موضوع غصب خلافت از این منظر پرداخته است.
– در داستان موسی و فرعون، خداوند می‌گوید درحالی‌که آن‌ها یقین داشتند حق با موسی است ولی از روی ظلم و تکبّر، معجزات موسی را «سحر مبین» خواندند.

فلسفه تاریخ، فلسفه این دو مدل انسان بوده و هست. انسانی که دارای هویت واقعی و الهی است و انسانی که از هویت واقعی‌اش دور شده است.

تعصب، جهالت و ظلم و ستم می‌تواند انسان را از هویت واقعی‌اش دور کند. برای نمونه در فرازی از نهج‌البلاغه داریم که امام علی (ع)، معاویه را موجودی بی‌هویت و وارونه توصیف می‌کند.

تأکید قرآن روی این دو مدل انسان، بیانگر فرا مکانی و فرازمانی بودن فلسفه تاریخ است؛ و اگر قرار بود این آیات برای زمان خاصی باشد، اثربخشی آن منتفی بود؛ بنابراین انسان‌های تبهکار، همیشه در معرض این خطر هستند.

بحران مشروعیت و بحران محبوبیت، دوعاملی است که باعث شده است، حقیقت گریزان در طول تاریخ، با توسل به زر و زور، حقیقت را زیر پا بگذارند.
پی‌نوشت: ویژه‌برنامه‌ی تعزیت آفتاب تا جمعه‌شب ٢٨ مهرماه ادامه خواهد داشت. نمایشگاه عکس عاشورایی و کتاب هم از بخش‌های جانبی این ویژه‌برنامه هست که بعد از اتمام سخنرانی، افراد از آن بازدید می‌کنند.