کاشان نیوز– مهدی سلطانی‌راد: آسمان شبهای تابستان کاشان هم مثل همه جا گویا همین رنگ است! کافیست در این فصل و به هنگام غروبهای دم کرده‌اش سری به بوستان‌ها و پارک‌های شهر بزنید و در کنار خانواده‌هائی که برای گذران شب‌های تایستانشان جمعی را تشکیل داده‌اند، گروه‌های چند نفره نوجوان و جوانی را نیز ببینید که در کنار بند و بساطی شامل تخمه و پفک و چیپس و احتمالأ آب معدنی ممکن است پیک نیک گازی کوچکی هم داشته باشند و کنارش قلیانی برای دودکردن! همانی که خیلی‌ها اسمش را می‌گذارند فرشتهٔ مرگ! فرشتهٔ مرگی که آرام و بی‌صدا در حال بلعیدن روح و روان کسانی است که غافل از مکیده شدن رگ و ریشه‌های شش‌ها و ریه‌هایشان کماکان و از سویدای دل! در حال مکیدن آلودگی‌هایش هستند.

عادت کرده‌ایم که هر از چندی از زبان مسؤلین دانشگاه علوم پزشکی کاشان بخوانیم و بشنویم که با تلاش بازرسان امور بهداشتی این دانشگاه، یک یا چند مرکز عرضهٔ قلیان در شهر پلمپ شدند. نیروی انتظامی نیز همپای دانشگاه علوم پزشکی کاشان گویا به جد و با قاطعیت پای کار ایستاده تا مبادا در سفره خانه‌ها و مراکز اقامتی شهر قلیان عرضه شود اما در این بین این سؤال به ذهن خطور می‌کند که اگر قرار شده تا با ابلاغ مسؤلان امور بهداشتی و انتظامی مثلأ در سفره خانه‌های اطراف باغ تاریخی فین قلیانی عرضه نشود، تکلیف شب‌های حماسی مصرف قلیان در پارک‌ها و بوستان‌های شهر آن هم توسط نسل زیر ۳۰ سال جامعه چه خواهد شد؟!! کدام ارگان و نهاد وظیفه دارد تا با استعمال قلیان در بین جوانانی که مدتهاست شنیدن خبر جلوگیری قانونی از مصرف قلیان در سفره خانه‌های شهر خم به ابرویشان نمی‌آورد برخورد کند؟! مگر نه اینکه گفته می‌شود هر پک قلیان امراض و بیماری هائی به اندازه چند ده نخ سیگار به همراه دارد و..؟! مگر نه اینکه مسؤلان امور بهداشتی کشور روزی نیست که به جامعه انذار دهند که استعمال قلیان‌‌ همان بحران اجتماعی پرخطری است که دست کمی از بیماری مهلک ایدز ندارد؟!!
فقط نیم نگاهی به چهره تکیدهٔ نوجوانان و جوانانی که مصرف قلیان رنگ و روی آنان را به مردان میانسال تغییر داده کافی است تا مسؤلان را به این تفکر وادارد که جلوگیری از ارائه قلیان در سفره خانه‌ها و مراکز اقامتی تنها راه برخورد با این پدیدهٔ مزموم و ریشه دواندهٔ اجتماعی نبوده و نیست و اگر واقعأ استعمال قلیان تأثیرات به مراتب وحشتناک‌تری از مصرف سیگار بر روی به خصوص نسل جوان دارد باید به فکر چاره‌ای دیگر بود. نسلی که گرایشش به قلیان دیگر جنسیت نمی‌شناسد و به گواه آمار و ارقام و مشاهدات می‌دانی نسل زنان و دختران جامعه در حال سبقت گرفتن از جنس مخالف در مصرف قلیان هستند.

کورس شبانهٔ مصرف قلیان در بلوار صنعت!
مطابق عادت همیشگی و برای آب کردن چربی‌های دور شکم! مسیر وسط بلوار دانش را برای ورزش شبانه انتخاب کرده‌ام. ساعت ۱۰ شب است و مثل همیشه به همراه دوستم از سمت میدان جهاد مسیر وسط بلوار دانش را به سمت بلوار مرحوم تفضلی و سپس بلوار صنعت را برای دویدم نرم و آرام انتخاب می‌کنیم. مسیر مثل همه غروب‌ها و شب‌های تابستان پرتردد است و زن و مرد و پیر و جوان در حال ورزش و استفاده از هوای مطبوع شبانه. حکایت همهٔ این مسیر اما با حال و هوای تندرستی و سلامتی عجین نیست! کافی ست شبی برای دویدن و ورزش به ابنجا بیائید. آنچه پس از پشت سر گذاشتن بلوار مرحوم تفضلی و ورود به بلوار صنعت در پیش چشمانتان پدیدار می‌شود فستیوالی ست از عرضهٔ انواع و اقسام قلیان‌ها در طرح‌ها و رنگ‌ها مختلف!! اینجا البته همه چیز به عرضه محدود نمی‌شود و جماعتی در حال استفاده و یا شاید آموزش عملی آن نیز هستند! به همراه دوستم و در حالت دویدن آرام به بلوار صنعت وارد می‌شویم. برایم باور کردنی نیست دیدن جمعیتی شاید در حدود ۲۰۰ نفر و در جمع‌های چند نفره و به فاصلهٔ ۴-۵ متر از یکدیگر که در حال فرستادن اکسیر پی در پی سرطان به ریه‌هایشان هستند و..، با افسوس به دوستم می‌گویم که‌ای کاش امشب دوربین‌مان هم بود تا از این صحنه‌ها عکس بگیریم و بگذاریم تنگ یک گزارش درباره غوغای مصرف جوانانهٔ قلیان در شب‌های تابستان کاشان تا شاید مسؤلی آن را بخواند و به فکر چاره‌ای باشد. حق اما با دوستم بود که بلافاصله گفت: فلانی انگار از جانت سیر شده‌ای!! هر چه می‌خواهی بنویس اما بی‌خیال مستندسازی شو!! مطمئن باش این جماعت غرق در دود و دم قلیان حتی در حالت پشت به لنز دوربین هم اجازه عکاسی به تو نمی‌دهند چه رسد به..!!

سایه روشن‌های یک ناهنجاری اجتماعی..
همانطور که می‌دانیم مصرف دخانیات در تمام ابعاد زندگی افراد اعم از زندگی فردی و اجتماعی و در حوزهٔ سلامت جسمی و روانی فرد بسیار تاثیر گذار است. قرن‌ها است که از قلیان در خاورمیانه و جنوب آسیا استفاده می‌شود. بسیاری بر این عقیده‌اند که مصرف قلیان بی‌خطر‌تر از سیگار است. اما چه خوب است بدانید که کشیدن قلیان ممکن است از سیگارهای معمولی خطرناک‌تر و پر عارضه‌تر می‌باشد.
تنباکو، نار و نیکوتین بیش تری نسبت به سیگار دارد و هم چنین ممکن است حاوی فلزات سنگین باشد. به علاوه دود قلیان به دلیل استفاده از زغال برای کشیدن تنباکو، مونوکسیدکربن بیشتری نسبت به دود سیگار دارد. ممکن است دود استنشاق شده حاصل از بیست دقیقه کشیدن قلیان، چیزی معادل دود استنشاقی حاصل از صد سیگار باشد. نگرانی دیگر در مورد قلیان، استفادهٔ مشترک از آن است که احتمال دارد باعث انتقال ویروس تب خال و هپاتیت و باکتری سل گردد.
در دهه اخیر مصرف قلیان بطور قابل توجهی در کشورمان افزایش یافته است و بر اساس مطالعات صورت‌گرفته، قلیان فرآورده‌ای است که نیمی از مردان و ۳۷درصد زنان ایرانی، آن را تجربه کرده‌اند. در مطالعاتی که از سوی مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات انجام شده، ۲۳ درصد سیگاری‌ها حداقل یکبار در هفته قلیان مصرف می‌کنند. این رقم در غیرسیگاری‌ها ۲۵ درصد است و این بدین معناست که غیرسیگاری‌ها حتی بیشتر از سیگاری‌ها در حال مصرف قلیان هستند و به سمت اعتیاد به آن پیش می‌روند.
از اثراتی که مصرف قلیان بر سلامتی افراد می‌گذارد هر چه بگوییم کم گفته‌ایم. علاوه بر مشکلات قلبی – عروقی، انواع سکته‌ها و اثر اصلی که در ابتلا به انواع سرطا ن‌ها دارد ردپای مصرف دخانیات در دیابت، اختلالات روانی مانند افسردگی، زایمان زودرس، نوزادان کم وزن، و سندروم مرگ ناگهانی نوزاد مشاهده می‌شود. نارضایتی یکی از زوجین از مصرف دخانیات دیگری، اثراتی که بر وجهه اجتماعی افراد در محل کار و اجتماع پیرامون می‌گذارد و بسیاری اثرات دیگر ازجمله اثرات اجتماعی مصرف دخانیات است.
مصرف ‌کننده‌های قلیان در هربار مصرف که به طور متوسط حدود ‌۵۰ تا ‌۲۰۰ پُک می‌‌زند که هر پک به طور متوسط حاوی ‌۱۵/۰ تا نیم لیتر دود است. میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است و قلیان با وجود اینکه کمتر مصرف می‌‌شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می‌ شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است. یک باور غلط در مورد استفاده از قلیان این است که از آنجا که تنباکوی قلیان از طریق آب فیل‌تر می‌شود، مواد مضر آن تصفیه می‌شود. اما واقعیت این است که مصرف تنباکوی قلیان از طریق آب، مواد سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به اندازه دود سیگار و بلکه بیشتر اثر مخرب بر روی دستگاه تنفس و قلبی-عروقی انسان داشته باشد.
امروزه متأسفانه به اکثر تنباکو‌هایی که در سال‌های اخیر به بازار آمده اسانس‌هایی اضافه می‌ شود که این اسانس‌ها علاوه بر تحریک دستگاه تنفس، می‌تواند موجب حساسیت و آلرژی نیز گردد، بنابراین می‌تواند رینیت آلرژیک و سرفه‌های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه داشته باشد. ضمنا افزایش چشمگیر بروز انواع سرطان ریه، ‌ سرطان لب و دهان و حنجره، ‌ سرطان مری و معده، ‌ لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خیم و همچنین زخم‌های گوارشی، ریفلاکس معده یا‌‌ همان برگشت اسید معده به مری از دیگر عوارض مصرف سیگار و قلیان می‌باشند.
همچنین مصرف سیگار و قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود که به تسریع پوکی استخوان می‌انجامد. نکته حائز اهمیت دیگر این است که به اشتباه تصور می‌شود که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه‌ها نمی‌رساند؛ در حالی که حقیقت این است که دود قلیان از طریق مخاط دهان و حنجره نیز جذب بدن گشته و آثار سوء مخرب خود را می‌‌گذارد.
بسیاری از مراجعین به کلینیک‌های ترک سیگار این سوال را مطرح می‌کنند که آقای دکتر، حالا که سیگار را ترک کردیم می‌توانیم به جای آن از قلیان استفاده کنیم که پزشکان متخصص در جواب می‌گویند که انجام این کار همانند پریدن از چاله به چاه است و در واقع می‌خواهید یک عادت خطرناک‌تر را جایگزین این عادت مضر سیگار کشیدن خود نمایید. چه خوب است که کلیه مسئولین بالاخص زحمت کشان حوزه سلامت در وزارت بهداشت و درمان و با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش نسبت به برنامه ریزی آموزش دانش آموزان به صورت مستمر جهت اصلاح باورهای غلط و پیشگیری از استعمال قلیان اقدام نمایند. هم چنین می‌توان از گروه‌های همسالان جهت انتقال آموزش‌ها در مدارس ومحلات استفاده گردد چرا که در واقع مهم‌ترین بخش کنترل مصرف دخانیات، فرهنگ سازی و آموزش مضرات مصرف دخانیات از سنین پایین به فرزندانمان است.
امید واریم که با تصویب و اجرای مستمر قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص درنسل جوان‌تر شاهد توفیق روز افزون در امر کاهش بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات در کشور باشیم چرا که غفلت موجب پشیمانی ست.