کاشان نیوز– فرامرز پریزی* با ارسال مقاله‌ای به بازخوانی و توضیح نقش روابط عمومی‌ها در توسعه پایدار محیط زیست پرداخته و اینگونه نوشته است:
روابط عمومی چه نقشی در توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست دارد؟ این سؤالی است که شاید ذهن بسیاری از ما را به خود مشغول داشته است و در پاسخ به آن ابتدا باید دانست که توسعه پایدار مبتنی بر حفظ محیط‌زیست چیست سپس بررسی کرد که نقش روابط عمومی در این عرصه چیست.
برای درک بهتر از توسعه پایدار مبتنی بر حفظ محیط‌زیست شاید اولین مسئله‌ای که توجه ما را به خود جلب می‌کند عرصه سیاست سبز است که جدیدترین حوزه‌ای است که امروزه درزمینهٔ حفظ محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی موردبحث قرار می‌گیرد. سیاست سبز از نیمه دهه ۱۹۷۰ به بعد در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک نیروی سیاسی چشمگیر ظهور کرد اگرچه بین آن و محیط‌زیست گرایی تفاوت‌هایی وجود دارد. به‌طورکلی محیط‌زیست گرایان ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و هنجاری عرصه سیاست جهانی را قبول داشته و تلاش دارند تا مشکلات زیست‌محیطی را درون این ساختارها اصلاح کرده و بهبود بخشند. این در حالی است که عرصه سیاست سبز آن ساختارها را ریشه اصلی بحران‌های زیست‌محیطی می‌داند و ادعا می‌کند که این ساختارها را باید به چالش کشید و فراسوی آن‌ها گام برداشت. (برچیل و همکاران، ۱۳۹۳: ۳۳۷-۳۳۸)
از همین رو است که در خصوص سیاست سبز نظریات بسیار گسترده‌ای وجود دارد به‌طوری‌که در عرصه روابط بین‌الملل اکرسلی[۱] بوم محوری را به‌عنوان ویژگی تعریف کننده نظریه سیاسی سبز معرفی می‌کند که به معنی نفی جهان‌بینی انسان‌محور و پشتیبانی از جهان‌بینی‌ای مستقل برای اکوسیستم‌ها و موجودات زنده است. از سوی دیگر دابسن علاوه بر موارد موردنظر اکرسلی ویژگی کلیدی دیگری را به‌عنوان محور دوم در عرصه سیاست سبز اضافه می‌کند که همانا «محدودیت‌های رشد» است بدین معنی که به اعتقاد او رشد اقتصادی فزاینده طی سده‌های گذشته علت ریشه‌ای بحران زیست‌محیطی فعلی است (برچیل و همکاران، ۱۳۹۳: ۳۴۰).
لکن حوزه محیط‌زیست گرایی تنها محدود به مباحث فنی نیست و دیگر عرصه‌ها را نیز درگیر مسائل خود کرده است که شاید یکی دیگر از مهم‌ترین این عرصه‌ها اقتصاد سیاسی جدید است چراکه طی دهه‌های گذشته دولت‌ها و شرکت‌ها دغدغه‌های زیست‌محیطی را در رویه‌های مدیریتی خود وارد کرده‌اند و حتی این مسئله رو به افزایش فزاینده است اگرچه این مسئله به معنای بهبود یافتن مشکلات زیست‌محیطی نیست بلکه برعکس اکثر مسائل مهم زیست‌محیطی همچون انتشار گازهای گلخانه‌ای، مصرف بی‌رویه آب، تخریب خاک و … همچنان لاینحل باقی‌مانده‌اند و حتی بر حجم آن‌ها نیز افزوده شده است. ازاین‌رو مسائل زیست‌محیطی در گفتمان‌های اجتماعی جلوه بیشتری یافته‌اند (پین، ۱۳۹۳: ۹۱-۹۲) به‌طوری‌که جنبش‌های اجتماعی زیست‌محیطی سعی دارند تا به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تصمیمات دولت‌ها و شرکت‌ها تأثیر گذاشته و در اجرایی شدن تصمیمات منطبق با محیط‌زیست مؤثر باشند. ازجمله جنبش‌های زیست‌محیطی می‌توان به جنبش‌های صلح سبز، دوستان زمین و صندوق جهانی حیات‌وحش اشاره کرد که در پاسخ به تخریب زیست‌بوم و افزایش آلودگی‌های ناشی از توسعه صنعتی شکل گرفتند و به اشکال مقابله‌ای (فعالیت مستقیم و اعتراض) و غیر مقابله‌ای (لابی‌گری و دادخواهی) در حال انجام فعالیت‌های حفاظت از محیط‌زیست هستند. (مشیرزاده و هاشمی، ۱۳۹۲: ۲۰۲-۲۰۶)
ازجمله مسائل دیگری که در عرصه اقتصاد سیاسی جدید توجه تحلیل گران را به خود معطوف داشته تجارت و محیط‌زیست است که متأسفانه در دستور کار اجلاس زمین در ریو سال ۱۹۹۲ قرار نداشت و به آن توجه نشده بود. لذا با توجه به اختلافات تجاری مربوط به محیط‌زیست و ارتباط بین سازمان‌های تجاری همچون سازمان تجارت جهانی (W.T.O) و انجمن تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) پیوند بین تجارت/ محیط‌زیست/ توسعه موردتوجه قرار گرفت و اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی زنجیره‌های تولید بین‌المللی و توسعه کشاورزی و صنعتی صادرات محور و … موردبررسی قرار گرفتند. از این حیث پژوهش‌ها درزمینهٔ تجارت، نوآوری و محیط‌زیست موردتوجه قرارگرفته و افزایش یافت؛ بنابراین نحوه مواجهه شرکت‌ها با مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی از مسیر سبز کردن تولید به‌واسطه افزایش موارد بازده انرژی و کاهش تولید ضایعات و گازهای گلخانه‌ای سمی و بازطراحی محصولات متمرکز شد و موضوعاتی مانند کارایی اکولوژیک، متابولیسم صنعتی، سبز کردن زنجیره‌های تولید و سرمایه‌داری طبیعی در دستور کار محققان شرکت‌ها و دولت‌ها در این زمینه قرار گرفت (پین، ۱۳۹۳: ۹۳).
از همین رو بود که اجلاس‌های تغییرات آب و هوایی و اقلیمی مانند اجلاس ریو طی سال‌های آتی تکرار شد که در این زمینه می‌توان به اجلاس‌های کیوتو و کپنهاگ اشاره کرد اما اجلاس‌های مذکور نتایج چندان مهمی در پی نداشتند. از این حیث شاید می‌بایست به اجلاس مربوط به تغییرات آب و هوایی یعنی اجلاس پاریس تأکید کرد که بیست و یکمین اجلاس اعضا متعاهد و یازدهمین جلسه متعهدین اجلاس کیوتو بود و از ۳۰ نوامبر تا ۱۱ دسامبر در شهر پاریس فرانسه برگزار شد که هدف آن رسیدن به اجماعی جهانی در خصوص مقابله با تغییرات اقلیمی و محدود کردن این تغییرات بود که در پایان این اجلاس توافقنامه پاریس تصویب و منتشر شد و حاوی نکاتی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و باز شدن گره اقدامات علیه تغییرات اقلیمی و سرمایه‌گذاری در خصوص اقتصاد کم‌کربن، مقاوم، انعطاف‌پذیر و پایدار توسط ۱۹۵ کشور بود. توافقنامه پاریس دارای یک چارچوب بسیار شفاف از اقدامات و حمایت‌ها و مشخص کردن شرایط برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته و جزایر کوچک بود (ساعی و همکاران، ۱۳۹۷: ۱۴۷-۱۴۸)؛ اما شاید تأثیرگذارترین اجلاس درزمینهٔ محدود کردن تغییرات اقلیمی و محافظت از محیط‌زیست را باید اجلاس ۲۰۲۱ گلاسکو دانست که ۳۱ اکتبر سال جاری در گلاسکو تشکیل شد و بیست و ششمین اجلاس در خصوص تغییرات آب و هوایی سازمان ملل با عنوان COP26 بود. موضوع اجلاس گلاسکو اجرای ملموس توافقنامه پاریس بود که بر اساس آن می‌بایست گرمایش زمین در حدود ۵/۱ درجه کاهش یابد درصورتی‌که مسیر گرمایشی زمین در مسیر ۷/۲ درجه‌ای قرار دارد که بسیار خطرناک است[۲]؛ اما اهمیت این اجلاس را باید در دو دلیل عمده جستجو کرد. دلیل اول این است که این اجلاس با تأخیری طولانی برگزار شد که دلیل آن پاندمی کرونا بود. دلیل دوم اینکه اجلاس گلاسکو اولین اجلاسی است که دستاورد‌ها و اهداف مربوط به پیمان پاریس را مرور کرده و آن را به بحث و بررسی می‌گذارد و به بوته نقد می‌کشد. بر این اساس اجلاس حاضر اهدافی چون حذف تدریجی استفاده از زغال‌سنگ، توقف جنگل‌زدایی، استفاده بیشتر از خودروهای الکتریکی و همچنین سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدید پذیر است[۳] در این اجلاس کشورهای صنعتی متعهد شدند تا برای تسریع در کاهش تولید آلاینده‌ها به کشورهای درحال‌توسعه کمک کنند و از دولت‌های متبوع آن‌ها خواسته شد تا یارانه سوخت‌های فسیلی را حذف کنند[۴].
حال سؤال اینجاست که جایگاه و نقش روابط عمومی در عرصه محیط‌زیست گرایی و حفظ محیط‌زیست چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید اذعان داشت که روابط عمومی نقش اصلی را در این عرصه بازی می‌کند چراکه روابط عمومی پل ارتباطی مابین مدیران دولتی و خصوصی و همچنین افکار عمومی و جنبش‌های زیست‌محیطی و حتی محققان این عرصه هستند. مأموریت روابط عمومی افزایش سطح مشارکت مردم است که این امر درگرو سازوکارهایی همچون توزیع عادلانه اطلاعات، روشنگری افکارعمومی، مردم مداری و احترام به حقوق انسان‌ها است که نمادهای توسعه علمی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی یک جامعه می‌باشند[۵].
از سوی دیگر روابط عمومی با مدد جستن از دیپلماسی رسانه‌ای می‌تواند نقش فعالی در حوزه حفظ محیط‌زیست داشته باشد به این معنی که روابط عمومی با استفاده از ابزار دیپلماسی رسانه‌ای می‌تواند با افکار عمومی جهان ارتباط برقرار کرده و جدیدترین مطالبات، اطلاعات، نوآوری‌ها و ظرفیت‌های جهانی برای حفظ محیط‌زیست و فناوری‌های جدید این عرصه را به دست آورد و به مدیران مربوط خود جهت برنامه‌ریزی در خصوص حفظ محیط‌زیست عرضه کند. از سوی دیگر روابط عمومی می‌تواند برنامه‌ها و روش‌های سبز دولت یا شرکت متبوع خود را به اطلاع افکار عمومی رسانده و درنتیجه از ظرفیت بسیار عظیم افکار عمومی در جهت دستیابی به اهداف سبز خود و اجرایی کردن آن‌ها بهره جوید؛ بنابراین می‌توان دریافت که نقش اصلی در خصوص حفاظت از محیط‌زیست و محدود کردن تغییرات اقلیمی بر دوش روابط عمومی است که نقشی بسیار فعال بوده و مبتنی بر مشارکت دولت‌ها و شرکت‌ها با عرصه اجتماعی و افکار عمومی و همچنین توسعه فناوری‌های سبز از این رهگذر است.
-پین، آنتونی. (۱۳۹۳). «مباحث اصلی در اقتصاد سیاسی جدید». مترجمان: حسین پوراحمدی، روح اله طالبی آرانی. تهران: مخاطب
– ساعی، احمد؛ سیفی، عبدالمجید؛ خالقی نژاد، مریم. (۱۳۹۷). «پیمان آب و هوایی پاریس و کشورهای جنوب». فصلنامه مطالعات سیاسی سال دهم. شماره ۳۹٫ بهار، صص ۱۳۵-۱۵۸
– امتداد نو، چرا کنفرانس اقلیمی گلاسکو اهمیت ویژه‌ای در جهان امروز دارد؟ / نمایندگان ایران با ۷ روز تأخیر به گلاسکو خواهند رفت، ۱۲ آبان ۱۴۰۰، http://emtedad.news/1400/08/12
– باشگاه خبرنگاران جوان، کنفرانس «گلاسکو»؛ بررسی تغییرات اقلیمی جهان زیر سایه مسئولیت‌ناپذیری دولت‌ها، ۹ آبان ۱۴۰۰، https://www.yjc.news/fa/news/7948286
– باشگاه خبرنگاران، پایان نشست آب و هوایی گلاسکو با اجماع بر سر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، ۲۳ آبان ۱۴۰۰، https://www.yjc.news/fa/news/7964728
– تسنیم، نقش روابط عمومی‌ها در توسعه پایدار، ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹،
روابط عمومی می‌تواند برنامه‌ها و روش‌های سبز دولت یا شرکت متبوع خود را به اطلاع افکار عمومی رسانده و درنتیجه از ظرفیت بسیار عظیم افکار عمومی در جهت دستیابی به اهداف سبز خود و اجرایی کردن آن‌ها بهره جوید.
*****
نقش اصلی در خصوص حفاظت از محیط‌زیست و محدود کردن تغییرات اقلیمی بر دوش روابط عمومی است که نقشی بسیار فعال بوده و مبتنی بر مشارکت دولت‌ها و شرکت‌ها با عرصه اجتماعی و افکار عمومی و همچنین توسعه فناوری‌های سبز از این رهگذر است.
*****
[۱] -Eckersley
[۲] -امتداد نو، چرا کنفرانس اقلیمی گلاسکو اهمیت ویژه‌ای در جهان امروز دارد؟ / نمایندگان ایران با ۷ روز تأخیر به گلاسکو خواهند رفت، ۱۲ آبان ۱۴۰۰، http://emtedad.news/1400/08/12
[۳] -باشگاه خبرنگاران جوان، کنفرانس «گلاسکو»؛ بررسی تغییرات اقلیمی جهان زیر سایه مسئولیت‌ناپذیری دولت‌ها، ۹ آبان ۱۴۰۰، https://www.yjc.news/fa/news/7948286
[۴] -باشگاه خبرنگاران، پایان نشست آب و هوایی گلاسکو با اجماع بر سر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، ۲۳ آبان ۱۴۰۰، https://www.yjc.news/fa/news/7964728
[۵] -تسنیم، نقش روابط عمومی‌ها در توسعه پایدار، ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹، https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/02/27/2266965
دیدگاه شما