جایگاه مشارکت مردمی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش
یک سؤال بی‌پاسخ آیا تحصیل برای فرزندان ما رایگان است؟ سؤالی که جواب بدیهی آن در نص صریح قانون آمده است: آموزش‌وپرورش رسمی و عمومی برای همه رایگان است. اما آیا در عمل چنین است؟
کاشان نیوز- حمیدرضا چرختابیان*: یک سؤال بی‌پاسخ آیا تحصیل برای فرزندان ما رایگان است؟ سؤالی که جواب بدیهی آن در نص صریح قانون آمده است: آموزش‌وپرورش رسمی و عمومی برای همه رایگان است. اما آیا در عمل چنین است؟
شروع فصل تابستان اگرچه برای دانش آموزان ایام فراغت و رهایی از نظم نظام آموزش رسمی و عمومی کشور است اما برای خانواده‌ها مربیان شروع دغدغه‌های ثبت‌نام، انتخاب مدرسه و هزینه‌های آن است. و یک سؤال بی‌پاسخ آیا تحصیل برای فرزندان ما رایگان است؟ سؤالی که علی‌رغم جواب بدیهی آن در نص صریح قانون که می‌گوید آموزش‌وپرورش رسمی و عمومی برای همه رایگان است، اما در عمل چنین نیست. در خوش‌بینانه‌ترین حالت و در دورافتاده‌ترین مدارس مدیران از خانواده‌ها برای تأمین هزینه‌های جاری درخواست کمک دارند. موضوعی که رسماً به‌عنوان مشارکت مردمی در اداره مدرسه از سوی آموزش‌وپرورش رسمیت یافته و مدیران مجاز هستند کمک‌های داوطلبانه از مردم دریافت کرده و درازای آن قبض مشارکت تحویل دهند.
به نظر می‌آید این‌یک تعارض است، چراکه ازیک‌طرف آموزش‌وپرورش رایگان اعلام‌شده و از طرفی برای هزینه‌های مدرسه از اولیا مشارکت دریافت می‌شود. یک حقیقت تلخ این است که آموزش‌وپرورش برای تحصیل حدود 13 میلیون دانش آموزش بیش از 99 در صد از بودجه سالانه‌ی خود را برای حقوق معلمان صرف می‌کند و یک در صد برای هزینه‌های جاری دیگر، ازجمله اداره‌ی مدارس می‌ماند! بنا بر اظهارنظر یک مقام مسئول هر دانش‌آموز در یک سال تحصیلی حدود یک ونیم میلیون تومان سرانه نیاز دارد، که یک‌هزارم آن‌هم تحقق پیدا نمی‌کند. لذا بودجه‌ای برای ساخت مدارس جدید، تعمیر و نوسازی مدارس فرسوده، اجرای طرح‌های جدید مثل سالن ورزشی و نمازخانه و طرح‌های کیفی ازجمله هوشمند سازی مدارس، آموزش معلمان، تغییر کتب در سی، وسایل کمک‌آموزشی و ده‌ها طرح کیفی دیگر که لازمه‌ی آموزش‌وپرورش امروز ماست باقی نمی‌ماند. اگر ما می‌خواهیم در آینده رتبه‌ی اول علمی منطقه را به دست آوریم ناچاریم این چالش پیش روی آموزش‌وپرورش را حل کنیم. ما باید یک‌بار برای همیشه این حقیقت را برای مردم و مسئولین قانون‌گذار شفاف بگوییم که آموزش‌وپرورش با تکیه‌بر این بودجه دولتی نمی‌تواند همپای سایر بخش‌ها به اهداف موردنظر نظام مقدس جمهوری اسلامی برسد مگر آنکه با تکیه‌بر سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش خانواده‌ها را در نظام تربیت رسمی و عمومی کشور مشارکت دهیم؛ مشارکتی فعال و واقعی. به همین منظور بخش‌هایی از سند تحول آموزش‌وپرورش که به مشارکت خانواده‌ها اشاره دارد، بیان می‌کنیم
در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (صفحه 337) آمده است: رسالت نظام تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران عبارت است از ((فراهم آوردن زمینه نظام‌مند و عادلانه کسب شایستگی‌های فردی، خانوادگی و جمعی لازم برای عموم افراد جامعه به‌منظور دستیابی به مرتبه قابل قبولی از آمادگی جهت تحقق حیات طیبه در همه ابعاد))
لذا نظام تربیت رسمی و عمومی برای تحقق رسالت و کارکردهای خود از مشارکت همه‌ی عوامل سهیم و مؤثر در جریان تربیت بهره‌مند می‌شود، اما در این میان به‌طورکلی بر 4 رکن و عامل مهم و اساسی اتکا دارد که عبارت‌اند از: دولت اسلامی (حاکمیت)-خانواده، رسانه و نهادها، سازمان‌های غیردولتی که این چهار رکن نقش تکمیل‌کننده و متعادل‌کننده یکدیگر رادارند.(سند تحول 342)
در سند تحول (343) آمده است: خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی نقش اصلی را بر عهده دارد و باید با کسب شایستگی‌های لازم، در امر تربیت فرزندان خود مشارکت فعال داشته باشد. خانواده باید دانش و مهارت لازم نسبت به اهداف، برنامه‌ها اصول و روش‌های حاکم در مدرسه، توانایی تعامل اثربخش و تعالی‌جویانه با نظام تربیت رسمی و عمومی را کسب نماید.
از سوی دیگر، نظام تربیت رسمی و عمومی نیز باید زمینه‌ی حضور فعال خانواده‌ها و مشارکت همه‌جانبه آنان را در تمام سطوح تصمیم‌گیری و فعالیت‌ها
(البته در چهارچوب مبانی، اصول و سیاست‌های کلان نظام) فراهم کند.
بر این اساس نکات زیر قابل‌توجه است.
نکته اول: ناکید سند تحول بر نقش خانواده و اینکه از عوامل اصلی تحقق رسالت نظام تربیت رسمی و عمومی (حیات طیبه) می‌باشد.
نکته دوم: مکلف شدن نظام تربیت رسمی و عمومی بر ایجاد بستر لازم برای حضور فعال و مشارکت همه‌جانبه‌ی خانواده‌ها در تمام سطوح…
نکته سوم: مکلف شدن نظام تربیت رسمی و عمومی به آموزش خانواده‌ها برای ورود به عرصه‌ی مشارکت فعال که این امر با آموزش اهداف، برنامه‌ها، اصول و روش‌های حاکم در مدرسه، توانایی تعامل اثربخش و تعالی‌جویانه با نظام تربیت رسمی و عمومی میسر می‌شود.
حال با مشخص شدن جایگاه و اهمیت مشارکت خانواده‌ها در فرایند نظام تربیت رسمی و عمومی اجرایی شدن این بند از سند تحول بنیادین ضروری به نظر می‌رسد. در شرایطی که نظام تربیتی کشور برای ادامه راه توسعه‌ی فعالیت‌های خود نیاز دارد خانواده‌ها را به‌طورجدی در امر تربیت سهیم کند. و در راستای تحقق حق و تکلیف والدین نسبت به تربیت فرزندان نقش خود را به‌قرار زیر بر عهده گیرد:
1-انتخاب آگاهانه نوع مدرسه برای فرزندان خود.
2-کسب آگاهی فزون‌تر نسبت به مسئولیت تربیتی خویش وعدم واگذاری تمامیت این مسئولیت به دیگران
3-نظارت بر کارکرد مدرسه و ارائه‌ی بازخوردهای لازم و به‌موقع به مدیران و مربیان
4-مشارکت در فعالیت‌های مدرسه‌ای مانند مشارکت در طراحی و اجرای برنامه‌های درسی و تربیتی غیر الزامی در ساعات در سی و غیر آن
5-حضور فعال و اثربخش در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های نظام تربیت رسمی و عمومی مانند حضور نمایندگان نهاد خانواده در سطوح مختلف شوراها، اعم از شورای مدرسه، شورای آموزش‌وپرورش منطقه و…تا سطح عالی
6-انتخاب سطوح بالاتری از تربیت برای فرزندان خود در ساحت‌های مختلف از طریق نظام‌های تربیتی جانبی و مکمل.
7-مشاوره و راهنمایی فرزندان برای همراهی و تحقق اهداف و برنامه‌های مدرسه.
8-ایجاد تشکیلات مردم‌نهاد برای توسعه‌ی کمی و کیفی نظام تربیت رسمی و عمومی
(سند تحول /343-344)
به نظر می‌رسد عملیاتی شدن موارد 8 گانه تصریح‌شده در سند تحول بنیادین خود تحولی در امر اداره امور مدارس و شکوفایی در آموزش رسمی و عمومی کشور خواهد بود.
لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را به پست الکترونیک انجمن اولیا و مربیان یا به شماره‌ی 09132627996 ارسال فرمایید anjoman1769@isfedu.org
*مسئول انجمن اولیا و مربیان مدیریت آموزش‌وپرورش کاشان
دیدگاه شما