کاشان نیوز– سعید غلامیان: بر خلاف اقبال عوام و نگاه رسمی دولتی که یکی «چهارشنبه‌سوری» را به صرف شباهت نامش به «سور» آن را صرفاً جشن تلقی کرده و دیگری به‌واسطه حضور بدون برنامه و بدون اطلاع شهروندان در مراسمی سنتی، نگران‌‌کننده دانسته تا آن‌جا که حتی نام چهارشنبه سوری را به «چهارشنبه آخر سال» تغییرداده است، چهارشنبه سوری آیینی مذهبی است و ناگفته پیداست که مذهب در ایران باستان از ارکان اصلی و مهم سیاست، زندگی و فرهنگ بوده است و اعیاد و مراسم مذهبی ملی جز به نام مذهب برگذار نمی‌شده است، و دین بر همه ارکان زندگی فرودست‌ترین مردمان تا شاهنشاهان و حکام تفوق و استیلا داشته.
به آیین‌های «شب یلدا»، «چهارشنبه‌سوری» و «جشن سده» در میانه زمستان نگاه کنید؛ هر یک از این مراسم بر اساس آیینی سنتی و ایرانی برگرفته از اعتقادات عمیق مذهبی است، اما به آن‌ها نام جشن داده‌اند که دور از معنی اصلی آن نیز نیست  و در ادیان باستانی جشن خود آیینی مذهبی است چرا که جهان را درگیر شر یا نیکی دانسته و برای دفع شر و تاریکی به تور و روشنی و آتش پناه می‌برده‌اند. اما امروزه به‌کار بردن این اصطلاح مانند بسیاری از اصطلاحات آن دوره از بستر اصلی خود به دور افتاده و تهی از معرفت و عمقی شده است که وجه وجودی آن‌ها را تشکیل می‌داده است و با انفجار و ترقه‌بازی و … هم‌سنگ و هم‌معنی شده است.
به مناسبتی که در پیش است به چهارشنبه سوری اندکی بیشتر می‌پردازم.
 چهارشنبه‌سوری یکی از مراسم ریشه‌دار در معتقدات ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبه‌ی سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود. واژه‌ی «چهارشنبه‌سوری» از دو واژه‌ی چهارشنبه – نام یکی از روزهای هفته – و سوری تشکیل شده که به زبان‌های مختلف مانند «کُردی»، «پشتو» و چند زبان دیگر ایرانی و حتی گویش «راجی» که گویش محلی منطقه فرهنگی کاشان از اردستان تا بادرود، شهرهای برزک، کامو، تا خوانسار نیز هست به معنی «سرخ» می‌باشد، که اشاره به سرخی آتش به‌عنوان نور و روشنی دارد که در مراسم عبادی جزئی لاینفک بوده است.
بر کسی پوشیده نیست که این آتش نماد روشنی در برابر تاریکی و مبارزه با شیاطین و اهریمن نیز بوده است. از طرفی بنا بر اعتقاد ایرانیان باستان بخش‌بندی هفته به گونه امروزی (شنبه تا پنجشنبه و جمعه) نبوده و در گاه‌شماری ایرانیان هر یک از ۳۰ روز ماه، نامی ویژه داشته‌است (امرداد، دی بآذر، آذر، …، سروش، رشن، فرودین، ورهرام،…، شهریور، سپندارمزد، خورداد و..) و «هفته» نیز ریشه در ادیان سامی دارد، و بخش‌بندی روز‌ها به «هفته» از یهود به عرب و از اعراب به ایرانیان رسیده‌است. اعراب درباره‌ی هر یک از روزهای هفته باورهایی داشته‌اند، که هفته و ماه را به‌وسیله نام‌هایی خاص مشخص کرده و به هریک صفتی می‌داده‌اند. برای نمونه این‌که چهارشنبه‌ی هر هفته روز شومی است بنابراین در طلیعه نوروز در آخرین چهارشنبه سال برای رفع این شومی به تقدس و گرمی آتش پناه می‌برده‌اند.
 این آتش، نماد و نشانه‌ی نیروی مهر و نور و دوستی بود. هدف آتش‌افروزان برگرداندن نیروی فزاینده و نیک به مردمان برای چیره شدن بر غم و افسردگی بود. همین هدف مهم‌ترین دلیل برپایی جشن سده در میانه زمستان هم هست.
در دو آیین شب «یلدا» و «چهارشنبه سوری» برای دعوت از نور و روشنی و مبارزه با شیاطین و اهریمن به‌صورت نمادین بهره گرفته می‌شده است. آتش بزرگی که تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود و با رسمی خاص هنگام برافروختن آغاز می‌شود، و از روی آن می‌پرند و در زمان پریدن می‌خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من». این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است. به بیان دیگر مردم خواهان آن هستند که آتش تمام رنگ‌پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلاتشان را بگیرد و به‌جای آن سرخی و گرمی و نیرو به آن‌ها بدهد.
این‌که بعضاً گفته می‌شود چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد، سخنی اشتباه است، بلکه یکی از مراسم دینی بوده است که هم در ایران باستان برای پیش‌درآمد یا پیش‌باز نوروز برگزار می‌شده و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است و البته در تعدادی از کشورهای اروپا و خصوصاً سوئد نیز مراسمی با آتش‌افروزی برگزار می‌گردد.
در تاریخ بخارا آمده‌است:
«این آتش را در شب سوری که هم‌زمان با روزهای «بهیژک» یا «پنچهٔ دزدیده» بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بام‌ها می‌افروختند که هم شگون داشته و هم به باور نیاکانمان، تنورهٔ آتش و دود بر بام‌ها، «فروهر» درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌کرده‌ است.
به دیگر سخن این آتش‌افروزی بر بام خانه‌ها، آخرین گام از آیین‌های گاهنبار پنجه یا ده روز پایان سال است. این ده روز را ده روز «فروردیان» یا «فروردیگان» می‌گویند که دربرگیرندهٔ پنجه کوچک (پنج روز نخست-اشتاد روز تا اناران- از ماه اسفند در گاهشماری زرتشتی، برابر با بیست و پنجم اسفند ماه بنا به گاهشمار رسمی کشور) و پنجه بزرگ (پنجهٔ دزدیه، پنج روز پایان سال) می‌باشد.»
 «جاحظ» نیز در «المحاسن و الاضداد» آورده: «والاربعاء یوم ضنک و نحس» این است که ایرانیان آیین آتش افروزی پایان سال خود را به شب آخرین چهارشنبه انداختند تا پیش‌آمدهای سال نو از آسیب روز پلیدی چون چهارشنبه برکنار ماند.