در میانه راه کاشان به اصفهان، در دامنه کوه‌های کرکس، یکی از روستاهای استثایی و منحصر به‌فرد ایران قرار دارد. «ابیانه» روستایی تاریخی که بافت خود را کاملا حفظ کرده در کنار نام‌هایی مثل «ماسوله»، «میمند» و «کندوان»، چشم‌انداز و میراث معنوی دست نخورده‌اش را در معرض دید گردش‌گران می‌گذارد.
یکی از عجایب این روستا رنگ قرمز و اخرایی خاک آن است که جدای از منظره در ساختمان‌های روستا نیز بکار رفته، به‌طوری‌که ابیانه از فاصله دور به شکل لکه‌ای سرخ و سبز دیده می‌شود. سرخی خاک روستا به دلیل وجود آهن موجود در آن است. در فاصله اندکی از روستا و در دل کوه حفره‌های انسان ساختی دیده می‌شود که از آن بعنوان آغل حیوانات و انبار استفاده می‌شود. از آنجا که زمین روستا پر از سراشیبی است مردم این حفره‌ها را در دل کوه ساخته و وسایل غیر ضروری‌شان را بدون نگرانی از سرقت در آن‌ها نگهداری می‌کنند.
روستای ابیانه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بدون در نظر گرفتن قدمت و بناهای تاریخی آن، این روستا بافت و فرم معماری، لباس، گویش، آداب و رسوم و…. خود را بشکلی منسجم حفظ کرده است که همین یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردش‌گری روستا به شمار می‌رود.
دیدن افراد در لباس‌های محلی چیزی نیست که امروزه حتی در روستا‌ها هم رایج باشد، اما نکته جالبی که در ابیانه خواهید دید، اهالی تقریبا مسن هستند که همگی لباس محلی بر تن دارند.
لباس مردان شامل قبا، شلواری سیاه‌رنگ، کلاه نمدی و گیوه است. زنان نیز پیراهن‌های گشاد گل‌دار با شلوار می‌پوشند، چارقدهای معروف سفید و بزرگ زنان ابیانه هم نیازی به معرفی ندارد. در فصول سرد مانتوی گرمی به نام «اُرخالق» لباس زنان روستا را تکمیل می‌کند.
خانه‌های ابیانه از سبک معماری صفوی پیروی کرده و به ندرت مورد ساخت مجدد و کامل قرار گرفته‌اند. مصالح بکار رفته در این خانه‌ها خاک رس قرمز رنگ، خشت، آجر و سنگ بوده و برای ساختن پنجره‌ها از چوب گردو استفاده شده است. در بسیاری از این خانه‌های قدیمی تکه‌های سفالی از ظروف قدیمی چند صد ساله به جا مانده است.
با برخی از آثار دیدنی و تاریخی ابیانه به طور مختصر آشنا شوید: آتشکده هرپک: این آتشکده که قدیمی‌ترین بنای به جا مانده در ابیانه است، نخست در زمان هخامنشی بنا و بعد‌ها در عصر ساسانی به شکل فعلی درآمده است. مصالح به‌کار رفته در ساخت آتشکده سنگ و ملاط ساروج است. در گذشته در مرکز آتشکده همیشه آتش که توسط ذغال سنگ افروخته می‌شده، روشن بوده و در کنار منظور مذهبی برای راهنمایی کاروان‌ها هم از آن استفاده می‌شده است.
آتشکده بر روی شیبی ساخته شده که از هر طرف روستا قابل مشاهده است. از طبقه زیرین بنا تنها یک سالن کوچک به جا مانده و طبقه دوم که محل برگزاری مراسم مذهبی بوده، هم‌سطح گذرگاه‌های روستاست. سرسرایی که محل برپایی آتش بوده همچنان باقی مانده است.
هرچند در گویش محلی هرپک به معنی زیرپله است، اما گروهی معتقدند این بنا بنوعی با هارپاک، وزیر ماد و پدر معنوی کورش کبیر مرتبط است.
مسجد جامع ابیانه: این مسجد تاریخی در محله «میون‌ده» قرار گرفته و دارای دو شبستان است. در شبستان قدیمی یک محراب چوبی قدیمی وجود دارد که تاریخ ساخت آن سال ۴۷۷ ق ذکر شده و روی آن سوره یاسین به خط کوفی نوشته شده است. کف شبستان چوبی است و قدمت منبر چوبی شبستان به دوره سلجوقی یعنی سال ۴۶۶ ق برمی‌گردد، برروی منبر نیز نوشته‌هایی با خط کوفی دیده می‌شود.
شبستان جدید شامل اتاق بزرگی است که در مرکز سقف آن نورگیری وجود دارد و سقف آن از چوب گردو ساخته شده است.
مسجد برزله: در فضایی وسیع و باصفا ساخته شده و چنانکه روی در شرقی آن نوشته شده، زمان ساخت مسجد سال ۷۰۱ ق و دوره ایلخانان بوده است.
مسجد حاجتگاه: در محله زیارتگاه و در کنار قبرستان قدیمی روستا، مسجد آجری حاجتگاه قرار گرفته؛ در قدیم در طبقه بالای مسجد قبرستانی امانی برای اربابان و سر‌شناسان روستا وجود داشته است. تختی به نام تخت مزگه نیز در مسجد وجود دارد که هم‌سن ساختمان مسجد است. سال ساخت مسجد را بنابه کتیبه روی در، سال ۹۵۳ ق، همزمان با سلطنت شاه طهماسب تخمین می‌زنند.
مرقد شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی: در جنوب روستا واقع شده و بنا به روایات، مقبره فرزندان امام موسی کاظم است. گنبد امامزاده ۱۲ ترک با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ با تکرار نام علی منقوش به خط کوفی تزیین و در عهد صفوی توسط بانویی خیر که شرح آن در کتیبه بنا وجود دارد، مورد مرمت قرار گرفته است. اصل بنا در قرن ۶ هجری قمری ساخته شده است.
زیارتگاه هینزا: در جنوب شرقی روستا، در دره‌ای باریک و در دل صخره‌ها زیارتگاهی منسوب به بی‌بی خاتون دختر امام موسی کاظم وجود دارد که گویا ضمن فرار در این محل مخفی شده بوده است. گروهی از کار‌شناسان این بنا را در حقیقت یک معبد آناهیتایی می‌دانند. به هرحال در بین اهالی ابیانه این زیارتگاه بعنوان محلی همراه با معجزات فراوان شناخته می‌شود.
موزه مردم‌شناسی: آثاری که در این موزه جدیدالتاسیس وجود دارد شامل صنایع دستی، البسه سنتی، انواع قفل‌های چوبی و فلزی، ادوات کشاورزی و…. را مردم محلی در اختیار موزه قرار داده‌اند. معماری ساختمان با در نظر گرفتن الگوی معماری شهر و با همان مصالح ساخته شده است.
خانقاه‌های ابیانه: دو خانقاه ابیانه هر دو مربوط به زمان شاه عباس صفوی هستند، دیوارهای خانقاه اشرفه با خطوطی تزیین شده که به ادعای افراد محلی توسط شاگرد بلافصل رضا عباسی تحریر شده است.
قلعه‌های ابیانه: قلعه پال هونه با ۲۰۰ سال قدمت در جنوب غرب و برای محافظت از بالامحله و یوسمون ساخته شده بوده، قلعه هرده نیز در شمال‌شرق روستا قرار دارد. ضخامت دیوارهای این قلعه نزدیک به یک متر بوده و ارتفاع آن‌ها به ۵-۴ متر می‌رسد. مصالح بکار رفته در قلعه‌ها خاک رس است اما در ساخت قلعه هرده از سنگ‌های درشت نیز استفاده شده است. منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
در میانه راه کاشان به اصفهان، در دامنه کوه‌های کرکس، یکی از روستاهای استثایی و منحصر به‌فرد ایران قرار دارد. «ابیانه» روستایی تاریخی که بافت خود را کاملا حفظ کرده در کنار نام‌هایی مثل «ماسوله»، «میمند» و «کندوان»، چشم‌انداز و میراث معنوی دست نخورده‌اش را در معرض دید گردش‌گران می‌گذارد. 
با برخی از آثار دیدنی و تاریخی ابیانه به طور مختصر آشنا شوید: 
دیدگاه شما