سخن روز

در طول تاریخ کره خاکی انقلابات متعددی ثبت شده اند که به کم وبیش بر عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی تاثیر نهاده اند. از جمله مهمترین این انقلابها در کشورهای فرانسه،روسیه، مکزیک، ترکیه، مصر، ویتنام، کوبا، نیکاراگوئه وایران بوقوع پیوسته.
دهه پایانی قرن ۱۸ میلادی دوره‌ای از دگرگونی‌های اجتماعی سیاسی در تاریخ سیاسی فرانسه و اروپا رقم خورد و انقلاب کبیر فرانسه، یکی از چند انقلاب مادر در طول تاریخ جهان به وقوع پیوست که پس از فراز و نشیب‌های بسیار، منجر به تغییر نظام سلطنتی به جمهوری لائیک در فرانسه و ایجاد پیامدهای عمیقی در کل اروپا شد. اما از منظر جهانی دو رویداد انقلابی که عمیق‌ترین نتایج را برای کل جهان داشته‌اند، انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و انقلاب ۱۹۴۹ چین بودند.
انقلاب اسلامی ایران اما با توجه به تاثیر گذاری هایی که داشته است، تمام نظریه پردازی های جامعه شناسی که در مورد ماهیت انقلاب در سراسر جهان بوده است را بر هم زده زیرا انقلاب اسلامی ایران منطبق با هیچ کدام از نظریه های جامعه شناسی انقلاب نیست. به همین جهت برخوردها و رویکردهای متفاوتی با این انقلاب در جهان شده است.
در کشورما بهمن ماه سالگرد یک نو گرایی و تحول بنیادین محسوب می گردد که با مشارکت اکثریت مردم، احزاب، روشنفکران، دانشجویان و طبقات بازاریان، روحانیان و …واقعه ای مشهور به انقلاب اسلامی بوقوع پیوست. وحدت آحاد جامعه که درونمایه اصلی این تحول عظیم بود این روزها ترجیع بند اکثر قریب به اتفاق سخنرانی هایی است که توسط عام و خاص ایراد میشود و بدیع ترین نتیجه ای که از این وحدت بدست داده می شود پیروزی انقلاب است که در سی و چهارمین سالگرد آن قرار داریم. انقلابی که بدون تردید و به گواهی دوست و دشمن قاطبه ملت ایران در آن مشارکت داشتند و در آن سهیم اند.
هجوم ملتی با سلاح عزم و اراده و خواستی فراگیر برای سقوط سلسله پادشاهی در کشوری که به قدمت تاریخ تمدن، تاریخ دارد با تلاشهای یک حزب یا یک سیاستمداری که در یک کشور قیام و تغییری ایجاد میکند قابل قیاس نیست، در سال ۵۷ همه ایرانیان میدانستند که سلسله پهلوی با بیدادی که روا داشته، با توسل به تبعید و زندان فرزندان این کشور و تفسیرهای چاپلوسانه درباری در باره شاه و استفاده ابزاری از قانون اساسی، راه خود را از ملت جدا نموده و میرود تا  نطفه آزاد اندیشی را خفه کند، سکوت شاه در ارتباط بی حد و حصر درباریان با بیگانگان و چپاول ثروت کشور وتقسیم مقامات کشور بین یک گروه به اصطلاح سیاستمداران و مصرفی و وارداتی نمودن اقتصاد ایران بدون توجه به تولید داخلی مسابقه ای نفس گیر به راه انداخته و از نظر سیاسی نیز حکومت بعض قوانین خاص مانند کاپیتولاسیون در کشور و از همه دردناک تر تفاوت طبقاتی آشکاری که غیر قابل کتمان بود، باعث شد دامن این آتش به دوردستهای کشور سرایت کند.
با این همه یک سوال مهم وجود دارد، شاه نمی دانست که نمی تواند با زور جایگاه خود را تحکیم کند یا می دانست و چاره ای دیگر نداشت؟
تصور نگارنده این است که شاه در شروع کار خود نمی خواست با توسل و تمسک به زور خود را شاهی ظالم و غاصب تاج و تخت یک کشور و یک ملت نشان دهد، و میل داشت خود را عادل و دوستدار ملت و مردم و معتقد به مذهب و دین رسمی نشان دهد، اما توهم ناشی از قدرت مطلق، که غرور افزا و متکبرانه بود همراه با عملکرد خود محورانه ناشی از باورهای نادرستی که داشت و اطرافیان نیز در تشدید آن برای تقرب خود سهم بزرگی ایفا کردند و سیاستی که وی به غلط طرح و دنبال کرد و حاضر نشد برای پذیرش اشتباهاتی که ممکن بود وجود داشته باشد دست به اصلاح این سیاست و بازنگری در آن بزند، کارش را به جایی کشاند که لاجرم در برابر اتباع خود که در ابتدا فکر میکردند وی ناجی و حامی آنها خواهد بود قرار گرفت و در نهایت چاره ای جز توسل به زور نداشت و جبراً و به ناچار میبایست در برابر ملت خود بایستاد. اما این تقابل بدفرجام در دراز مدت شاه را و تاریخ شاهنشاهی را به موزه ای سپرد که پایان تمامی سلطه گران خودکامه را رقم میزند.
بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی (ره) در مخالفت با انقلاب سفید صراحتاً بیان کردند که: «در قوانین ایران رفراندم پیش بینى نشده». این که یک مخالف نامدار حکومت ‍‍‍پهلوی با استناد به قانون همان زمان، با شاه مخالفت میکند مؤید این نظریه است که اگر شاه بر اساس قانون موجود حکومت میکرد به چنین سرنوشت شومی دچار نمی شد.
اما خود محوری و خودکامگی شاه و فراقانونی عمل کردنش وحدتی را در بین ملتی متشکل از نژادها و عقاید و تیره های مختلف بر سر سقوط وی شکل داد که دیگر با توسل به زور و یا عذر خواهی و هیچ وسیله دیگری نتوانست نه خود را و نه ایدئولوژی شاه دوستی و نه تاریخ شاهنشاهی را حفظ کند. تا جایی که فرزند ارشد وی علی رغم مخالفت با جمهوری اسلامی میداند که نباید از سیستم حکومت قبلی حرفی بزند و دفاعی بعمل آورد.
تردیدی نیست که این وحدت نتیجه طرز فکری هماهنگ ویکسان و یک شکل نبوده و نیست، بلکه خواست مشترک ملتی با عقاید و سلیقه های مختلف این وحدت را شکل داد که توانست نتیجه ای مورد نظر آحاد اجتماع بیافریند، و مهم این است که بکارگیری درست این وحدت می تواند پتانسیلی قدرتمند ایجاد کند و انگیزه ای توانمند برای آبادی و پیشرفت کشور ایجاد کند و بر کشورهای همسایه و جهان اثری بیش از پیش داشته باشد.