کاشان نیوز- عباس شافعی: اردیبهشت ماه؛ با وجود تمام زیبائی و نشاط و سرسبزی اش، یادآور خاطره سرد خاموشی بزرگ مردی است که 55 بهار قلبش به عشق ایران طپید.
نام دکتر حسین عظیمی آرانی همواره با ایده های نو ، نگرش های انتقادی ، دلسوزی و علاقه مندی برای توسعه کشور همراه است، او که از وسعت کویر برخاسته بود هیچ گاه به محدودیت نمی اندیشید وهمیشه در اندیشه توسعه بود توسعه ای همراه با برنامه ریزی هوشمندانه و آگاهانه. دکتر حسین عظیمی درسهای آموختنی و آموزه های فراوان ، ارزشمند و ماندگاری را به مدیران ، برنامه ریزان و سیاستگذاران کشور ارائه کرد که آثارش سالهای سال در کشور باقی است او از تئوری پردازان اصلی برنامه های مختلف توسعه کشور و از اعضای ارشد سازمان برنامه و بودجه و بعد ها مدیریت و برنامه ریزی کشور بود که امروز دیگر نامی از آن باقی نمانده است!!؛ و افسوس و صد افسوس که شمع وجود این استوانه علم و وزانت تنها 55 سال فروزان بود و این روزها که مجامع علمی ، اقتصادی و مدیریت کشور نیازمند رهنمودها، تئوری ها و تجارب اوست از وجودش بی بهره ایم.
آشنایی من با دکتر حسین عظیمی آرانی بیشتر از آنجایی بودکه ایشان با وجود کسب مدارج علمی و سالها زندگی در خارج از کشور ، پسوند « آرانی» را از خود دور نکرده بود ! خواندن مقالات ارزشمند او در مطبوعات با نام « حسین عظیمی آرانی» برای ما که خود را همشهری او می دانستیم لذت بخش و افتخار آفرین بود ! سال 1380 برای اولین بار در جلسه انجمن توسعه کاشان که به همت کاشانی های مقیم پایتخت بر پا شده بود، توفیق دیدار رو در رو با دکتر عظیمی نصیب من شد. ، ایشان که آن زمان رئيس موسسه عالي آموزش و پژوهش بود، اینچنین آغاز سخن کرد :« بنام خدا ـ باید بزرگ فکر کرد ، کوچک شروع کرد و از همین امروز»
دکتر عظیمی که در بین همشهریانش از توسعه سخن می گفت ادامه داد:« بحث توسعه متفاوت تر از پروژه هایی است که خلق الساعه ایجاد می شوند و به اجرا در می آیند…» وی که همیشه اقتصاد را همپای توسعه می دانست گفت :« اقتصاد ایران داستان شخصی است که درخت زیبایی را دیده و خواستار داشتن آن شده است لذا از آن عکسی گرفته و به منزل خود آورده امکانات مالی هم برایش فراهم شده و هنرمندانی را هم به خدمت گرفته است هر چه صبر می کند می بیند آن درخت، درخت نمی شود غافل از اینکه درخت باید ریشه داشته باشد…» [دکتر عظیمی] وی بلافاصله ادامه داد :« در باب توسعه ما در ایران این گونه برخورد کرده ایم ؛ در ایران محاسبات نشان می دهد که طی یک نسل از منابع نفت و گاز 800 میلیارد دلار استخراج شده و به اقتصاد ایران تزریق شده است ، این در حالی است که هیچ تضمین و بهره ای و برنامه ای از این تزریق وپرداخت پول نداشته ایم.
در کنار این کار؛ آموزش هنگفتی به ملت داده شده، فارغ التحصیلان الان ما سه برابر فارغ التحصیلان قبل از انقلاب هستند،که این میلیونها ساعت آموزش را در پی داشته است، صنایع و کارخانجاتی احداث شده و مردم و مدیران هم تلاش و کوشش فراوانی کرده اند ؛ طبیعتا همه این عوامل باید تلفیق می شد تا توسعه را نتیجه بدهد حداقل در باب اقتصادی که تخصص بنده است به نظر می آید حتی یک قدم به سوی توسعه بر نداشته ایم. توسعه ایجاد قابلیت و توانی است برای محقق کردن ظرفیت ها ، ما در میزان الحراره توسعه 4 یا 5 درجه بیشتر کسب نکرده ایم ، به عبارت دیگر 95 درصد زحمات به هدر رفته و از آن استفاده مفیدی نشده است. دکتر عظیمی سپس با بیان دیدگاه هایش در برنامه چهارم توسعه کشور گفت :« اگر نفهمیم چرا این همه منابع نتوانسته نقشی در توسعه داشته باشد برنامه چهارم تاثیری نخواهد داشت ایشان در پایان با تاکید بر نقش نیروی انسانی در توسعه گفت : اساس توسعه انسانها هستند و توسعه در گرو به کارگیری خلاقیت های نیروی انسانی است. دکتر عظیمی آرانی در آن جلسه با تشکر از همشهریانش که به فکر توسعه کاشان افتاده اند در پایان نکاتی را به عنوان پیشنهاد مطرح کرد که به نظر می رسد با گذشت نزدیک به 8 سال از آن روز هنوز کسی فرصت نکرده حتی آنها را مرور کند! نکاتی از جمله : ایجاد کمیته مشاوران شهر ، اندیشیدن به طرح مطالعه جامع توسعه کاشان بزرگ ، ارتباط با سازمان یونسکو جهت توجه و پرداختن به بافت تاریخی کاشان ، ایجاد بانک توسعه استان و …
دكتر حسين عظيمي در سال 1327 در شهر آران و بیدگل در خانواده اي كشاورز به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي را از 5 سالگي در زادگاه خود شروع كرد، سيكل اول دبيرستان را در آران و سيكل دوم را در رشتة رياضي در شهر كاشان گذراند. پس از پايان تحصيلات دوره دبيرستان، در رشته اقتصاد دانشگاه تهران مشغول به تحصيل شد و فوق ليسانس خود را در رشته اقتصاد توسعه از همين دانشگاه با رتبة ممتاز اخذ کرد . ارتباط فرهنگي بين دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران و دانشگاه آكسفورد موجب شد تا ايشان بعنوان برترين دانشجو براي ادامه تحصيل در دانشگاه آكسفورد بورس شود. در ابتدا در دانشگاه آكسفورد دوره اي را طي نمود كه به نوعي دورة فوق ليسانس در تحقيق علوم اقتصادي ناميده مي شد كه اساساً به فلسفه اقتصاد و فلسفه علوم اجتماعي مي پرداخت. سپس در همان دانشگاه در رشته اقتصاد توسعه دوره دكتري را طي كرد.
موضوع رساله دكتري ايشان رابطة رشد اقتصادي، توزيع درآمد و فقر در علم اقتصاد با تكيه بر مسائل ايران بود قبل از عزيمت به انگلستان و ادامه تحصيل، اولين دوره كارآموزي خود را در سال 1345 و 1346 در سازمان برنامه و بودجه سابق شروع كرد و اشتغال رسمي خود را در سال 1348 در موسسه توسعه و تحقيقات اقتصادي دانشگاه تهران آغاز نمود و حدود سه سال در اين موسسه مشغول به كار بود و همزمان با پايان دوره كارشناسي ارشد در سال 1349 اولين تدريس دانشگاهي خود را انجام داد .
در سالهاي 1354 تا 1356 به اشتغال رسمي در موسسه برنامه ريزي ايران كه تحت پوشش دوگانه سازمان برنامه ايران و سازمان ملل متحد بود درآمد. [مدرک دکترای فلسفه دکتر عظیمی] مرحوم دكتر عظيمي آرانی پس از دريافت درجه دكتري و بازگشت به ايران تا سال 1368 در سازمان برنامه و بودجه در رده هاي كارشناسي، مشاور و معاونت دفتر، رئيس دفتر و عضويت در ستاد مركزي برنامه بودجه به فعاليت مشغول بود. پس از خروج از سازمان، به عنوان عضو هيات علمي و مدير گروه اقتصاد دوره دكتري دانشگاه آزاد اسلامي به امر تدريس و تحقيق پرداخت و همزمان در ساير دانشگاههاي كشور نيز به تربيت دانشجويان اشتغال داشت. وي در كنار فعاليت اصلي خود به عنوان مشاور در صنايع بزرگ كشور كار كرد. در سال 1381 همزمان با ادغام موسسه عالي پژوهش در برنامه ريزي و سازمان مديريت دولتي به عنوان اولين رئيس موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ريزي كشور انتخاب شد و در مدت كوتاهي كه در اين موسسه بود منشاء خدمات علمي مهمي گرديد. او به عنوان فرزند برخاسته از كوير تمام همت و تلاش خود را مصروف سربلندي و آباداني كشورش كرد و علی رغم زندگي بي دغدغه اي كه خارج ار مرزها براي او و خانواده اش فراهم بود هيچگاه در خدمت به وطن ترديدي از خود نشان نداد.
او در جايي گفته است :«سالهاي 72-1371 به دعوت دانشگاه آكسفورد انگلستان به عنوان استاد مدعو به اين دانشگاه رفتم و مدتي را با خانواده در آنجا زندگي كردم و نهايتاً ترجيح دادم به كشور خود بازگردم و عليرغم همه مشكلات در آب و خاك وطنم و در آغوش فرهنگ و فضاي ايراني زندگي كنم.» تواضع، ادب و فروتني از ويژگي هاي بارز ايشان بود. رفتار و برخورد وي با دانشجويان، مردم، اساتيد و مسئولين بر این اصل اخلاقي ممتاز مبتني بود لذا اين خصوصيات در كنار دانش سرشار ايشان از وي چهره ای علمي و دانشگاهي ساخته بود، بطوري كه دانشجويان به خاطر بهره مندي علمي و برخوردهاي علمي و اخلاقي ايشان از درسهاي ايشان لذت مي بردند. فعاليت فرهنگي مرحوم دكتر عظيمي آرانی به گونه اي بود كه تا امروز چندين هزار صفحه كتاب، مقاله و نتايج تحقيقات از آثار ايشان به يادگار مانده است. از آثار منتشر شده وی مي توان به موارد زير اشاره كرد: بانك هاي توسعه اي با تكيه بر بانك توسعه صنعت و معدن ايران (1353- دانشگاه تهران)، مقدمه اي بر نظريه اقتصاد سنجي (1359- انتشارات امير كبير)، تورم: مقدمه اي بر بحران در علم اقتصاد(1361-انتشارات امير كبير)، سياست اجتماعي در كشورهاي توسعه نيافته(1366-برنامه و بودجه)، مدارهاي توسعه نيافتگي(1370-نشرني)، چشم انداز اقتصاد ايران در سال 1400 (1377-وزارت مسكن و شهرسازي)، ايران امروز در آينه مباحث توسعه (1379- دفتر نشر فرهنگ اسلامي) و كتاب بحران و تغيير در دوران پس از انقلاب ايران به زبان انگليسي كه توسط دانشگاه آكسفورد در نسخي محدود به چاپ رسيده و توزيع شده است.
دکتر حسین عظیمی آرانی در 18 اردیبهشت ماه سال 1382 بر اثر ابتلا به سرطان خون بعد از یک دوره بیماری در گذشت و اینک 10 سال از خاموشی زودهنگام او می گذرد و ایران امروز این گفته او که« نیروی انسانی اساس توسعه است» را شاید به خوبی احساس کرده است!
یکی از بستگان دکتر عظیمی آرانی می گفت: دکتر بر روی ورودی دیوار اتاق کارش در منزل این بیت شعر را با خطی خوش نوشته و نصب کرده بود:
بودیم و کسی پاس نمی داشت که هستیم
باشد که نباشیم و بدانند که بودیم
دیدگاه شما