اجتماعی , اخبار

کاشان نیوز: چهارمین شب ویژه‌برنامه تعزیت آفتاب، سه‌شنبه‌شب در مسجد میرنشانه کاشان برگزار شد. سخنران این شب، دکتر سعید قماشی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان و موضوع سخنرانی «آگاهی دینی و حادثه عاشورا» بود. وی در ابتدای صحبت‌های خود منظور از آگاهی را آن تصور و ذهنیتی دانست که فرد از یک شخص یا یک موقعیت دارد، فارغ از آن‌که این باورها، درست یا غلط باشد.
دکتر قماشی عاشورا را معلول یک آگاهی دینی از طرف افرادی دانست که کافر و ضد دین نبودند بلکه خود را خداباور معرفی می‌کردند، وی بابیان پرسش‌هایی، بحث خود را ادامه دادند. پرسش نخست آن بود که در حادثه‌ی عاشورا، هر دو طرف انگیزه و داعیه‌ی دین داشتند؛ یعنی عاشورا صحنه‌ی دو فهم و دو نوع آگاهی متفاوت دینی بود.

امام گفته بود که برای اصلاح دین جدش به پا خاسته است و طرف مقابل هم حسین بن علی را از دین خارج‌شده می‌دانست. پس باید پرسید ازنظر مردم آن زمان، شاخصه‌ی دین‌داری چه بوده است که آن را در حسین نمی‌دیدند؟ پرسش دوم این بود که چرا امام حسین (ع) این‌قدر تأکید داشت که خودش را معرفی کند و بارها و بارها بابیآن‌های مختلف این کار را انجام داد؟ و مسئله سوم، این است که وقتی جزئیات حادثه و شدت جنایات را بررسی می‌کنیم، این‌همه نفرت و کینه نسبت به امام برای ما سؤال ایجاد می‌کند.
دکتر قماشی، در ادامه‌ی سخن به پاسخ به این پرسش‌ها پرداخت. به نظر او، انسان موجودی است که رفتارهایش بر اساس مفاهیم عقلی و درک ذهنی است و احساسات و عواطف را بر پایه‌ی آن درک ذهنی هدایت می‌کند. از نگاه جامعه‌شناسی، جامعه و حکومت در شکل‌گیری این مفاهیم نقشی مهم دارند؛ و در طول تاریخ، یکی از کارهایی که صاحبان قدرت انجام داده‌اند، همواره این بوده است که مشروعیت خودشان را به شکل عقلی و ذهنی برای پذیرش در وجود مردم، به آن‌ها تحمیل کنند. به قول مارکس، یکی از کارهای صاحبان قدرت، تولید آگاهی کاذب و ایدئولوژی غیرواقعی است. مثلاً در زمان معاویه، این آگاهی کاذب را به‌شدت پررنگ می‌بینیم. زمینه‌های حادثه‌ی عاشورا را باید در آگاهی کاذبی بدانیم که معاویه به خورد جامعه داده بود. معاویه به حدی برای مشروعیت بخشیدن به خودش و یزید، در ذهن و زبان مردم، تبلیغ کرده بود که پذیرش یزید به‌عنوان خلیفه‌ی دینی به‌عنوان یک اصل اساسی دینی بین مردم جاافتاده بود و به همین دلیل امام حسین را به خاطر بیعت نکردن با یزید از دین خارج‌شده می‌دانست! و اگر می‌بینید که امام خودش را بارها معرفی می‌کند یا در ظهر عاشورا نماز می‌خواند یکی از دلایلش این است که به آن‌ها بگوید من در دایره دین هستم. طرفداران معاویه، مخالفان بیعت با یزید را فتنه‌گر اعلام کردند ولی امام در نامه‌ای نوشت که هیچ فتنه‌ای را بالاتر از حاکمیت او بر مسلمانان نمی‌داند. پس‌صحنه عاشورا صحنه بروز دو نوع آگاهی بود. یک آگاهی منبعث از وحی و یک آگاهی منبعث از حاکمیت دینی مستبد؛ و اینجاست که بصیرت معنا پیدا می‌کند و امام قیام کرد تا این باورهای اشتباه و آگاهی‌های کاذب را فروریزد.

امام حسین دنبال نهی از منکر بود، نه مثل ما که آن را به مسائلی که حتی جزء فروع دین هم نیست مثل حجاب زنان، تنزل داده‌ایم، بلکه امام حسین منکرهای ساختاری را هدف قرار داده بود. نکته جالب‌توجه دیگر این است که امام در صحبت‌هایش از القاب و عناوین و تعابیر بزرگ برای خودش استفاده نمی‌کند تا احساسات مردم را برانگیزد، بلکه می‌خواهد آن‌ها را به فکر وادارد. ما باید بدانیم که همیشه‌ی تاریخ، تعارض بین این دو آگاهی کاذب است.
قماشی در بخش پایانی، با طرح این پرسش جدیدتر که وقتی این تعارضات پیش می‌آید، ملاک و ضابطه برای تشخیص آگاهی واقعی و کاذب چیست؟ یکی از روش‌های تشخیص را، پیامدها و بازتاب‌های سیاسی و اجتماعی این نوع آگاهی‌ها دانسته و با مثال زدن جریان داعش، تأکید کردند که عملکرد غیرانسانی آن‌ها را باید در تربیت دینی آمرانه، تبلیغ یک‌طرفه دین و باورهای دینی غلط آن‌ها جستجو کرد.
در پایان این برنامه، مثل شب‌های قبل، پرسش و پاسخ کتبی انجام شد. در برنامه امشب و قبل از سخنرانی آقای قماشی، کلیپی از یکی از سخنرانی‌های دکتر شریعتی پخش شد. همچنین، در پایان برنامه، ویژه‌نامه‌ای که به همت اعضای کانون امام حسین مسجد میرنشانه منتشرشده بود، بین حاضران توزیع شد.
چهارشنبه‌شب و در پنجمین شب ویژه‌برنامه تعزیت آفتاب، حجت‌الاسلام دکتر میر موسوی و با موضوع «تفسیر سیاسی عاشورا؛ ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها» سخنران خواهند بود.