کاشان نیوز- حسین ذاکری*: 
مجموعه جهانی باغ فین کاشان بازهم در سوگ از دست دادن درختان خویش عزادار شد. با یادآوری ماجرای سرمای سخت سال ۸۶ که ۱۱۰ اصله درخت این باغ که بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال سن داشتند به دلیل خشک شدن، قطع شدند. در کنار تمام اتفاقاتی که در راستای حمایت از مجموعه باغ فین افتاد، تفاهم‌نامه‌ای نیز با موسسه منابع و تحقیقات جهاد کشاورزی منعقد شد تا طبق این تفاهمنامه هم‌زمان با فعالیت‌های اجرایی، پایش و رسیدگی به درختان خشک شده انجام شود تا چنین مشکلاتی دوباره برای درختان باغ فین پیش نیاید؛ اما باز در سال ۹۸ به علت باد شدید، بعضی از درختان باغ فین شکستند و در سال ۹۹ نیز چنار ۲۲۰ ساله فتحعلی شاهی باغ فین به جرم بیماری بریده شد.
اخیراً در سکوت خبری کاشان، تراژدی تلخ قطع درختان باغ فین دوباره تکرار شد و تعداد ۶ اصله از درختان باغ فین کاشان حکم قتلشان توسط طوفان امضا شد. حدود ۴۰ روز پیش ۶ اصله درخت به‌واسطه باد شدید شکسته شد و سپس به‌صورت کامل قطع شدند. درختان کهن‌سالی که دارای ارزش‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی و… هستند، آیا نباید به‌جای بریدن آنان از کف، برای آن تدابیر بهتری اندیشید؟ از میان مواریث ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، محوطه‌های طبیعی به دلیل آسیب‌پذیری بالا، بایستی از بالاترین سطوح حفاظتی برخوردار باشند؛ زیرا درختان سبز کهن‌سال یا به بیانی دیگر عناصر نرم باغ‌ها به‌سادگی قابل جایگزینی نیستند. هرگونه دخل، تصرف و تخلف از ضوابط حفاظتی در این سایت‌ها که منجر به از بین رفتن یکپارچگی سایت‌های ثبت شده و تهدیدی بر ارزش‌های برجسته جهانی آن باشد، خطر خارج کردن این سایت‌ها از فهرست میراث جهانی را به دنبال خواهد داشت.
حال باغ فین عزیزمان خوب نیست، این باغ همچو بیماریست که همراه و دلسوزی ندارد، با بی‌مهری‌ها و تصمیمات سلیقه‌ای و بعضاً غیرعلمی، رنگی بر رخساره‌ی درختان باغ فین برجای نمانده است، حال با این اوصاف باید سؤال کرد، از جان درختان باغ فین چه می‌خواهید؟
با توجه به اینکه در ایام عید و گلاب‌گیری ۱۴۰۱ طبق اعلام خبر گذاری‌های رسمی، باغ فین جزء ده اثر بیشتر بازدید شده‌ی ایران قرار داشت بنابراین امر، بهانه‌هایی اعم از فقدان بودجه، دیگر اصلاً بهانه خوبی برای عدم رسیدگی به باغ فین نیست؛ بلکه مسئله اصلی فقدان مدیریت مقتضی است.
این بار نیز بدون نظرسنجی کارشناسی، درختان قطع و از باغ خارج شده است درحالی‌که پس از گذشت یک اربعین هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی‌ای صورت نگرفته است، تمام این وقایع، تعجب و اعتراض میراث دوستان را برانگیخته است. از بین بردن درختان روی کیفیت و سلامت خاک تبعات منفی داشته و به‌عنوان دلیل اصلی شکل‌گیری روان آب محسوب می‌شود، آسیب‌های ناشی از باد می‌تواند به‌صورت چشم‌گیری ساختار و عملکرد یک اکوسیستم طبیعی را تغییر دهد. درجه اختلال حادث شده به گونه‌های مختلف آسیب می‌رساند و در برخی موارد باعث مرگ درخت می‌شود و توانایی افتراقی گونه‌های درختی برای ازسرگیری رشد پس از آسیب، متأسفانه به‌ندرت موردتوجه قرارگرفته است.
بسیاری از درختان با قسمت‌های شکسته شده پس از آسیب دوباره جوانه می‌زنند درحالی‌که درختان ریشه‌کن شده دوباره جوانه نخواهند زد. آسیب‌های حاصل از طوفان‌های شدید و ایجاد محیط‌های سبز منفصل نسبت به محیط‌های پیوسته، در برابر بادهای طوفانی، حاشیه و نمود بیشتری دارند و بنابراین ممکن است در آینده آسیب‌پذیری بیشتری داشته باشند.
*پژوهشگر و فعال حوزه میراث فرهنگی کاشان
دیدگاه شما