کاشان نیوز– وحید حاج سعیدی: حکومت اسانس‌های غیر مجاز در بازار، ۶۰ تن سیب آلوده به سرب به میدان تره بار رسید، خیار گلخانه‌ای نخورید، عسل چینی هم به بازار آمد؛ هشدار درباره آفلاتوکسین و آجیل کهنه، نان‌های آلوده به جوهر قند، آلودگی هشت نوع برنج وارداتی تائید شد، تاراج سلامتی مردم با واردات گوشت‌های آلوده، ایرانی‌ها در سال نیم کیلو سم می‌خورند؛ چای خارجه با طعم برگ درخت و اسانس؛ هندوانه‌های خیلی قرمز نخورید، دست‌های پشت پرده در واردات ماهی‌های آلوده به کشور، کاکل ذرت رنگ شده یا زعفران اعلا، رنگ کردن گوشت سفید و عرضه آن به جای گوشت قرمز، جولان مخاطره آمیز خمیر مرغ در کارخانجات سوسیس و کالباس، روغن پومیس خطرناک‌تر از روغن پالم و…

این‌ها بخش از اخبار نگران کننده‌ای هستند که همه روزه در جراید و پایگاه‌های خبری مختلف منتشر می‌شوند و زنگ خطر جدی تهدید سلامت هموطنان ما را به صدا در می‌آورند. البته اینکه چرا این قبیل اخبار در رسانه ملی چندان جایی ندارند موضوعی است که مسئولان این رسانه باید پاسخگو باشند. البته از حق نگذریم هر وقت کار خیلی بیخ پیدا می‌کند و افکار عمومی خواستار پاسخگویی مسئولین در این گونه موارد می‌شوند، اخبار بیست و سی به ناچار موضوع را در چند ثانیه با یک تی‌تر یا عنوان دهان پر کن، پیگیری می‌کند! متاسفانه در طول سال‌های اخیر با وجود هشدار‌های کار‌شناسان در سایه غفلت برخی مسئولین، سود جویی با محصولات غذایی و کالاهایی که با سلامت و جان شهروندان در ارتباط است روند رو به رشدی پیدا کرده است و عده‌ای سود جو همچنان سلامت مردم را نشانه رفته‌اند و از این طریق به کسب در آمد‌های غیر مشروع از قِبل فروش محصولات تقلبی و غیر استاندارد مشغولند! هر چند در بسیاری موارد مسئولان به راحتی و با اعلام تکذیب اخبار فوق، هیچ مسئولیتی را در قبال موارد مذکور و مشابه تقبل نمی‌کنند، ولی آنچه که با واقعیت مطابقت دارد این است که در حال حاضر، سود جویی و کسب درآمد‌های هنگفت توسط عده‌ای با به مخاطره انداختن سلامت و حتی جان شهروندان عجین شده است.

سلامتی موهبتی الهی
سلامتی را می‌توان از جمله نعمت‌های بی‌بدیل خداوندی نام نهاد که ارزش آن را بیشتر افرادی که آن را از دست داده‌اند، می‌دانند. در واقع سلامتی موهبتی الهی است که هر گونه اهمال و سهل انگاری در مراقبت از آن هیچ توجیهی ندارد و با هیچ منطقی سازگار نیست.
در آیین مقدس اسلام نیز به کرات در خصوص سلامتی و اهمیت مراقبت از آن توصیه و سفارش شده است. در کتاب آسمانی مسلمانان – قرآن کریم- بار‌ها به مسئله بهداشت و سلامت تاکید شده است و حتی بر لزوم حفظ بدن به عنوان امانت الهی اشاره شده است. احادیث و رهنمودهای فراوانی از بزرگان دین، جهت حفظ صحت و تقویت بدن و پرداختن به آن، موید این مطلب است که سلامتی در دین اسلام از جایگاه منیعی برخوردار است. از جمله این احادیث می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود: حضرت علی (ع) در نهج البلاغه می‌فرماید: «اَلصحه أفضَلُ النّعَمِ» صحت و سلامتی از هر نعمت دیگری بهتر و ارزشمند‌تر است. و یا در جای دیگری می‌فرماید: «اَلمُؤمِنُ القَوِیُّ خَیرٌ و أحَبٌّ مِنَ المُؤمِنِ الضَّعیفِ» مؤمنی که قوی و نیرومند باشد، در نظر من از مؤمنی که ضعیف باشد، بهتر و دوست داشتنی‌تر است.
با این وجود سلامت بسیاری از افراد جامعه در سنین مختلف در معرض انواع مخاطرات قرار دارد که پرداخت چندین هزار میلیارد تومان در سال جهت درمان نسبی این افراد بخشی از تبعات ناشی از بی‌توجهی به سلامت جامعه و افرادی است که ناخواسته دچار انواع بیماری‌های شناخته شده و ناشناخته می‌شوند.

نقش متولیان سلامت در جامعه
هر چند سلامتی یک امر عمومی و کلی است و نمی‌توان متولی خاصی در جهت حفاظت و حراست از آن معرفی کرد ولی ذکر این نکته ضروری است که اقدامات برخی نهاد‌ها به طور مستقیم و غیر مستقیم با سلامت عمومی افراد در ارتباط است. شاید در این بین بتوان نقش پر رنگ تری برای نهاد‌هایی چون آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، محیط زیست، سازمان ملی استاندارد، رسانه ملی و جراید و… قائل شد. بدون شک «آموزش» و «نظارت» را می‌توان دو مولفه اصلی در ارتقاء سطح بهداشت جامعه ذکر کرد که نقشی اساسی در بهبود فرآیند مراقبت از سلامت عمومی در جامعه دارند. در واقع اصل کلی «پیشگیری بهتر از درمان» نیز به نوعی تداعی کننده اهمیت آموزش در بین اقشار مختلف جامعه است و ضرورت آن را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

شوخی با سلامت مردم!
با وجود اهمیت سلامت در جامعه و نقش ماهوی در توسعه پایدار جامعه در سال‌های اخیر برخی اقدامات و سودجویی‌ها باعث شده تا سلامت عمومی جامعه در معرض شدید‌ترین آسیب‌ها و مخاطرات قرار بگیرد. از جمله این اقدامات، واردات بدون حساب و کتاب کالاهایی است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم سلامت مردم را تهدید می‌کنند. واردات برخی گوشت‌های آلوده، روغن‌های صنعتی غیر مجاز، انواع چای، اسانس‌ها و رنگ‌های غیر مجاز خوراکی، شکلات و… که بسیاری از مواد از نظر استاندارد و بهداشت نه تنها قابل مصرف نیستند، بلکه در مواردی اصلاًً خوراکی نیستند ولی به اسم مواد خوراکی وارد کشور می‌شوند. شاهد مثال روغن پومیس که نوعی روغن ارزان صنعتی است ولی در بازار به اسم روغن زیتون به فروش می‌رسد.

رابطه مصرف گرایی در جامعه با افزایش واردات کالاهای غیر مجاز!
بدون شک تبلیغات گسترده در خصوص مصرف گرایی در سال‌های اخیر یکی از دلایل رغبت افراد به فعالیت در حوزه مواد خوراکی می‌باشد. در این بین نقش ماهواره‌ها و حتی رسانه‌های داخل کشور را نمی‌توان در گسترش این پدیده نادیده گرفت. در حال حاضر بسیاری نشریات و حتی رسانه ملی با تبلیغات دروغین و غیر واقعی در خصوص خواص محصولاتی چون عصاره روغن انار، هسته انگور و… و تبلیغات شبانه روزی محصولاتی نظیر چیپس و پفک و که به طور مستقیم بر سلامتی کودکان اثرات سوء دارند نقش پر رنگی در ترویج فرهنگ مصرف گرایی و به تبع آن به خطر انداختن سلامت افراد جامعه دارند. اما متاسفانه در طول سال‌های اخیر سود جویی این افراد در کنار سیاست‌های مالی غلط در برخی رسانه‌ها و در راس آن‌ها صدا و سیما، باعث شده تا حتی محصولات مسئله دار به راحتی مجوز تبلیغات گرفته و به سبد کالاهای مصرفی و خوراکی مردم اضافه شود.

هر هفته یک محصول جدید، یک ترفند جدید!
با وجود هشدارهای مکرر کار‌شناسان و حتی برخی مسئولان نسبت به کنترل مواد غذایی و مصرفی که از طریق مبادی قانونی و غیر قانونی (که چندان هم مخفی و دور از چشم نیستند) همه روزه شاهد ورود کالاهای مشکوک و مورد به کشور هستیم. چندی قبل یکی از جراید خبر از ورود نوعی قطره خوراکی به بازار کرد که با افزودن یک شیشه از آن به چند صد لیتر آب، آبمیوه تقلبی و طعم دار ساخته می‌شود. رئیس بنیاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از مصرف سالانه چای در ایران گفت که معادل ۱۲۰ هزار تن است. وی با بیان اینکه ۴۰ هزار تن چای وارداتی، ۱۴ هزار تن تولید داخل و بقیه به صورت قاچاق وارد می‌شود گفت: این دسته از چای موجود در بازار که در تمام ادارات و سازمان‌ها و بسیاری خانه‌ها مصرف می‌شود، ترکیبی از برگ درخت و اسانس است که زمینه ابتلا به سرطان را ایجاد می‌کند. سریال تکراری روغن‌های غیر مجاز هم گویی پایانی ندارند. هنوز میزان خطرات و مضرات روغن پالم و ممنوعیت استفاده از آن به پایان نرسیده است که نوبت روغن پومیس رسید. روغنی که در اصل تفاله زیتون است و تنها مصارف صنعتی دارد و در تهیه صابون و لوازم آرایشی به کار می‌رود. اما باوجود تعرفه ۵۰۰ درصدی این محصول، هر لیتر از این روغن صنعتی در بازار به جای روغن زیتون تا ۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. در حالی که در استان‌های شمالی یا میانی کشور که مهد گل‌های طبیعی است عسل طبیعی بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود، عسل چینی با قیمت یک تا یک و نیم دلار وارد کشور شده و به بازار‌های مصرف سرازیر می‌شود.
البته ماجرای نشانه رفتن سلامت مردم تنها به واردات محدود نمی‌شود و بسیاری از تخلفات و تقلبات علی الخصوص در حوزه غذایی، در داخل کشور صورت می‌گیرد. به عنوان مثال می‌توان از آب لیمو و آبمیوه یاد کرد که سال هاست پودر میوه و برخی مواد شیمیایی به اسم آب لیمو و آبمیوه «صد در صد طبیعی» به خورد مردم داده می‌شود.
تولید زعفران تقلبی با کاکل ذرت و یا گوشت گاو، رنگ کردن گوشت مرغ و فروش آن به جای گوشت قرمز، استفاده از خمیر مرغ در تهیه سوسیس و کالباس، واردات برنج‌های که حاوی فلزات سنگین هستند، عرضه مرغ با هورمون‌های مختلف رشد، اضافه کردن رنگدانه مصنوعی به آب در آبیاری جالیز‌های هندوانه از دیگر موارد عدیده آشکار تقلب در صنعت غذایی کشور می‌باشد. کار‌شناسان در خصوص هندوانه رنگی معتقدند برخی افراد با ریختن رنگدانه‌های مصنوعی کنار بوته هندوانه و یا میوه‌های و یا ایجاد جوی رنگی از رنگدانه‌های محلول در آب برای آبیاری این گیاهان، میوه‌هایی با رنگ بسیار سرخ یا نارنجی و… تولید می‌کنند. در این آبیاری غیر طبیعی بافت گیاه خوراکی یا میوه آن‌ها از رنگدانه‌ها اشباع می‌شود. به طور مثال با استفاده از این روش برای بوته هندوانه، رنگدانه‌ها از طریق ریشه جذب بخش گوشتی میوه شده و قرمز‌ترین هندوانه تولید می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: استفاده از رنگدانه‌های مصنوعی در مورد برخی درختان دیگر مانند درخت پرتقال و زیتون نیز گزارشاتی رسیده است. به ویژه اینکه کشت زیتون سیاه در ایران زیاد نیست اما دیده شده که سودجویان با استفاده از این روش با اعتبار تولیدات میوه‌ای ایران ضربه می‌زنند.
وی در توضیح روش کار این سودجویان گفت: این افراد زیتون‌های سبز را در رنگ‌های مایع برگرفته از جوهر قرار می‌دهند که این امر سبب می‌شود، رنگ مورد نظر (سیاه) جذب بافت زیتون‌ها شود.
در واقع کافی است این موارد بخشی از موارد عدیده و گسترده نادیده گرفتن سلامت مردم در عرضه و توزیع مواد غذایی است. چرا که کافی است نام هر یک از محصولات و میوه‌های خوراکی را به همراه کلمه «آلوده» در اینترنت جستجو کنید تا با نوع تقلب در عرضه محصول مورد نظر آشنا شوید.

تجمیع خطرات در کنار هم!
از دیگر موارد نگران کننده در این حوزه باید به عرضه محصولات فاسد و تاریخ مصرف گذشته نیز اشاره کرد که تنها بخشی از آن‌ها شناسایی و معدوم می‌شوند. در کنار موضوعات یاد شده اگر مواردی نظیر بنزین‌های غیر استاندارد، آلودگی هوا، ریز گرد‌ها، مشکلات امواج مختلف که از فرستنده‌های مختلف نظیر ماهواره‌ها، پارازیت، بلوتوث، وای فای ساطع می‌شوند، وجود نیترات در برخی از چاه‌ها، آبیاری جالیز‌ها و کشت سبزی و صیفی جات با فاضلاب شهری و حتی صنعتی، گسترش مصرف دخانیات و سوء مصرف مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی، سرو مواد غذایی داغ نظیر آش، فرنی، هلیم، چای در ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، مصرف بیش از اندازه سم توسط کشاورزان، سرانه بالای مصرف نمک، نوشابه، شکر، کم تحرکی و سرانه ناچیز ورزش را به طور غیر مستقیم در سلامت مردم موثر بدانیم باید اذعان کنیم شرایط سلامت عمومی در جامعه به هیچ عنوان مطلوب نیست و در حقیقت بخش عمده‌ای از درآمد جاری کشور که صرف درمان بیماری‌ها و امراضی می‌شود که ماحصل همین بی‌توجهی و کم توجهی به سلامت عمومی و بهداشت تغذیه در جامعه است.

برخورد با متخلفان یا فرهنگ سازی!
هر چند برخورد با متخلفان و جلوگیری از سودجویی‌های عده‌ای که سلامت مردم را تهدید می‌کنند، در گسترش سلامت جامعه موثر است ولی آنچه بیشتر جامعه بدان نیاز دارد فرهنگ سازی و لزوم برخورد منطقی با پدیده‌ها و وقایع اطراف می‌باشد. امروزه مردم بیشتر از چشمشان به ماهواره‌ها یا کارگر ساده یک آرایشگاه یا باشگاه بدن سازی اعتماد و اطمینان دارند که این مطلب در دراز مدت تبعات جبران ناپذیری بر پیکره جامعه خواهد گذاشت. چه بسیار افرادی که با نگاه سطحی و عوام گرایانه به دنیای اطراف خودشان با مصرف انواع و اقسام کالاهای غیر استاندارد و غیر ضروری سلامت خود و اطرافیانشان را به خطر انداخته‌اند. جا دارد مسئولان نیز در مواجهه با مواردی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با سلامت افراد جامعه ارتباط دارند، حساسیت بیشتری از خود نشان دهند و تنها به تکذیب موارد تائید شده و پاک کردن صورت مسئله بسنده نکنند!