ملاک های انتخاب رشته برای دانش آموزان سال اول دبیرستان
کاشان نیوز-دکتر محمد رضا عطوفی:* یکی از مهم ترین انتخاب های انسان در زندگی ،انتخاب رشته و شغل است.این انتخاب آنقدر اهمیت دارد که به نظر بعضی از روان شناسان مهم ترین انتخاب انسان در زندگی انتخاب شغل است. همان طور که می دانید با توجه به پیشرفت های جامعه ی امروز ایران و گذر آن از سنّتی به صنعتی و مدرنیته ، به احتمال قوی شغل آینده ی دانش آموز،تابعی است از رشته ای که امروز انتخاب می کند و این اهمیت آگاهانه انتخاب رشته ی سال اول را برای دانش آموز و خانواده وی مشخص تر می کند. هر ساله شاهد هستیم بعضی دانش آموزان رشته هایی را انتخاب می کنند که نه تنها پیشرفتی نداشته اند بلکه با تحمّل استرس و تنش های فراوان و از بین رفتن حداّقل یکی ،دو سال یا حتی بیشتر از عمر گران بها با اعتماد به نفسی از دست رفته و با باوری ضعیف نسبت به توانمندی های خود مجبور شده اند یا رشته ی خود را تغییر داده یا قید درس خواندن را زده و یا به هر حال توانسته اند فقط دیپلمی بگیرند که نه کاری بلد شده اند و نه برای ادامه تحصیل در رشته ای مطلوب ،موّفق بوده اند و به ناچار بعد از مدّتی به خیل عظیم بیکاران می پیوندند . در اینجا به اختصار معایب انتخاب رشته ی غیر صحیح بیان می شود: معایب انتخاب رشته ی غیر صحیح
۱- عدم علاقه و انگیزش و در نتیجه افت تحصیلی
۲- یادگیری ضعیف
۳- پاس نکردن تمام یا قسمتی از درس ها
۴- افزایش طول مدّت تحصیل
۵- فرار از مدرسه
۶- ترک تحصیل
۷- ایجاد باورهای ضعیف نسبت به توانمندی های خود و در نتیجه کاهش اعتماد به نفس
۸- احتمال انجام رفتارهای منفی در جهت بر آوردن نیازهای جلب توجّهی
۹- تلاش برای نشان دادن خود درموارد غیرتحصیلی و بیشتر در قالب رفتارهای نابهنجاراجتماعی
۱۰- احتمال انجام رفتارهای بزهکارانه
۱۱- دوستی و نزدیکی با گروه¬های غیر محصّل و در نتیجه احتمال یادگیری رفتارهای بزهکارانه
۱۲- تلف کردن عمر گران بها
۱۳- عدم یادگیری فن و حرفه
در اینجا به بررسی اجمالی عوامل موثر بر انتخاب رشته که توسط دانش آموز و خانواده ی وی لازم است لحاظ شود پرداخته می شود: ۱– علاقه: واقعیت این است که از مهم ترین ملاک های انتخاب رشته، علاقه فرد است. علاقه باعث انگیزش بیشتر و انگیزش طبیعتاً تلاش بیشتر و تلاش بیشتر نیز باعث موفقیت های بیشتر دانش آموز می شود و حالت بالعکس این مورد نیز در رابطه با دانش آموزی که به اجبار والدین یا فشار گروهی یا نا آگاهی یا …. مجبور به انتخاب رشته ای می شود که به آن علاقه ندارد وجود دارد.
۲-هوش : اگر بخواهیم یک تعریف جامع از هوش ارائه دهیم آن عبارت است از : «مجموع معّدل توانمندیهای انسان». واقعیت این است برای حضور موفقیت آمیز و در اختیار گرفتن . بعضی رشته ها و مشاغل، فرد لازم است حداقلی از هوش( IQ) را داشته باشد؛ مثلاً دانش آموزی که با هدف پزشکی به تجربی می رود، لازم است برای موفقیت در آن، بهره هوشی ایشان، بالاتر از متوسط بالا باشد ۱۱۰> .IQ
در این رابطه لازم است حتماً از دانش آموز تست هوش جامعی به عمل آید. لازم است بدانید اگر تعارضی بین علاقه با هوش بوجود بیاید اولویت با هوش است مثلاً اگر دانش آموزی علاقه به پزشکی داشته باشد ولی هوش لازم برای تحصیل در رشته تجربی و در نهایت موفقیت برای قبولی در پزشکی را نداشته باشد ، لازم است به طریقی ظریف و منطقی واقعیّات را برای ایشان بیان کرد. ۳- نمرات تحصیلی: یکی از شاخص های مهم انتخاب رشته، نمرات اختصاصی مرتبط با هر رشته ی تحصیلی است. مثلاً دانش آموزی که علاقه به ادامه تحصیل در رشته ی ریاضی- فیزیک دارد منطقی است که نمرات ریاضی، فیزیک و شیمی ایشان در سطح قابل قبولی باشد و اگر نمرات اختصاصی وی با کمک های مستمر خانواده و استفاده از معلّمان خصوصی در سطح قابل قبولی شده است حتماً نیاز به بررسی جدّی دارد. ۴- استعداد: منظور از استعداد ، توانمندی های خاصّ هر انسانی است در زمینه های گوناگون که مثل هوش، می توان آن را از طریق آزمون های استعداد سنجید: مثل آزمون استعداد ریاضی یا استعداد هنرو … . متأسفانه در سیستم آموزشی ما در مدارس از دانش آموزان تست استعداد به عمل نمی آید ولی سال های مدیدی است که در مدارس اروپا، آمریکا و … از دانش آموزان تست استعداد به عمل می آید. مثلاً دانش آموزی که هوش بالایی دارد ولی استعداد ریاضی پایینی دارد منطقی نیست که در رشته ی ریاضی – فیزیک ادامه تحصیل دهد. بنابراین در رابطه با دانش آموزانی که علاقمند به تحصیل به ویژه در رشته های تجربی و ریاضی- فیزیک هستند حتماً لازم است تست استعداد به عمل آید. ۵-رغبت : یعنی علائق آشکار یاحتّی پنهان افراد. برای بررسی رغبت از انواع تست های رغبت استفاده می شود که به واقع مشخّص کننده تیپ شخصیتی شغلی فرد است .دانش آموز بهتر است مطابق با رغبت خود به سمت و سوی رشته هایی برود که همسو با تیپ شخصیتی وی است. مثلاً دانش آموزی که در تست رغبت، تیپ شخصیتی قرار دادی آورده است یعنی تیپ ی منضبط ، دقیق و منظم، دارند که به قول معروف “مو را از ماست می-کشد” بهتر است در رشته های مرتبط با مشاغل حسابداری ، مالی – اداری مشغول تحصیل شود.
جهت استحضار خوانندگان گرامی عرض می شود که هر کدام از ما انسان ها ۶ نوع تیپ شخصیتی داریم شامل تیپ های شخصیتی واقع گرا، متهوّری، هنری، اجتماعی،جستو گر و قرار دادی که توضیح آنها در این مقال نمی گنجد، فقط بدانیم دارنده هر کدام از این تیپ ها ، هیچ برتری بر تیپ شخصیتی دیگر ندارد و البته بسیاری از ما انسان ها اختلاطی از دو تیپ همسو را داریم. ۶- تیپ جسمانی : برای ورود به بعضی از رشته ها و مشاغل،فرد لازم است حداّقلی از شرایط جسمانی مطلوب را داشته باشد . مثلاً دانش آموزی که به قصد ورود به نیروی انتظامی ، ارتش یا …. به رشته ی خاصّی می رود، لازم است بداند یکی از شرایط پذیرش این دستگاه ها، سلامت جسمانی و داشتن شرایط ایده آل از نظر بینایی، قد، وزن و …. است. ۷– عوامل محیطی که شامل : الف) دوری و نزدیکی ب) بازار کار
عوامل محیطی که در دو قالب دوری و نزدیکی رشته های تحصیلی و نیز بازار کار محاسبه می شود. واقعیت این است که بسیاری از انسان ها دوست دارند در رشته ای ادامه تحصیل دهند که بعداً متناسب با آن ، شغلی اختیار کنند؛پس لازم است از رشته ها، کارکرد آنها و بازار کارشان در جامعه اطلاعات داشته باشند و این باعث می شود تا دانش آموز بعد از گرفتن دیپلم و نیز تحصیلات دانشگاهی حداّقل شغلی متناسب با رشته تحصیلی اش اختیار کند. مسئله ی بعدی دوری بعضی از رشته ها با خانواده دانش آموز است؛مثلاً دانش آموزی که علاقمند به تحصیل در رشته های فنی – حرفه ای کشاورزی و دامپروری است چون این رشته در منطقه کاشان وجود ندارد مجبور است به زواره ( نزدیک اردستان) برود و چون شرایط تحصیل برای این فرزند در آنجا شبانه روزی است باید بررسی شود آیا این دانش آموز در سنین کم قادر به دوری از خانواده هست؟ و احیاناً ممکن است دچار چه مشکلاتی شود؟ یا دانش آموزی که علاقمند به تحصیل در رشته های مرتبط با کشتی ، دریا و ……. است لازم است بداند شرایط کاری وی همیشه دور از خانه و در یکی از شهرهای شمالی یا جنوبی خواهد بودو …. پس با استفاده از نظرات افراد متحصص،آگاهانه انتخاب نمائیم. انواع شاخه ها:
۱- شاخه ی نظری(ریاضی فیزیک،علوم تجربی، ادبیات و علوم انسانی،فرهنگ ومعارف اسلامی
۲- شاخه ی فنی – حرفه ای
۳- شاخه ی کار دانش
کاشان نیوز-دکتر محمد رضا عطوفی:* یکی از مهم ترین انتخاب های انسان در زندگی ،انتخاب رشته و شغل است.این انتخاب آنقدر اهمیت دارد که به نظر بعضی از روان شناسان مهم ترین انتخاب انسان در زندگی انتخاب شغل است. همان طور که می دانید با توجه به پیشرفت های جامعه ی امروز ایران و گذر آن از سنّتی به صنعتی و مدرنیته ، به احتمال قوی شغل آینده ی دانش آموز،تابعی است از رشته ای که امروز انتخاب می کند و این اهمیت آگاهانه انتخاب رشته ی سال اول را برای دانش آموز و خانواده وی مشخص تر می کند. هر ساله شاهد هستیم بعضی دانش آموزان رشته هایی را انتخاب می کنند که نه تنها پیشرفتی نداشته اند بلکه با تحمّل استرس و تنش های فراوان و از بین رفتن حداّقل یکی ،دو سال یا حتی بیشتر از عمر گران بها با اعتماد به نفسی از دست رفته و با باوری ضعیف نسبت به توانمندی های خود مجبور شده اند یا رشته ی خود را تغییر داده یا قید درس خواندن را زده و یا به هر حال توانسته اند فقط دیپلمی بگیرند که نه کاری بلد شده اند و نه برای ادامه تحصیل در رشته ای مطلوب ،موّفق بوده اند و به ناچار بعد از مدّتی به خیل عظیم بیکاران می پیوندند . در اینجا به اختصار معایب انتخاب رشته ی غیر صحیح بیان می شود:
– علاقه: واقعیت این است که از مهم ترین ملاک های انتخاب رشته، علاقه فرد است. علاقه باعث انگیزش بیشتر و انگیزش طبیعتاً تلاش بیشتر و تلاش بیشتر نیز باعث موفقیت های بیشتر دانش آموز می شود و حالت بالعکس این مورد نیز در رابطه با دانش آموزی که به اجبار والدین یا فشار گروهی یا نا آگاهی یا …. مجبور به انتخاب رشته ای می شود که به آن علاقه ندارد وجود دارد.
– عوامل محیطی که شامل : الف) دوری و نزدیکی ب) بازار کار
بسیار عالی