حسین فربد رئیس شورای اسلامی شهر کاشان است،و عضو شورای اسلامی شهرستان و استان و نماینده شورای استان در شورای عالی استانها است. چندی قبل به سراغ او رفته و در گفتوگویی، از بحران آب شهرستان و عملکرد شورا را در این باره را از زبان او میشنویم.
وضعيت تأمین آب شهر كاشان چگونه است؟
حدود 80 درصد آب شهر كاشان از منابع زيرزميني و 20درصد از آب انتقالي زايندهرود تأمين میشود. حداكثر توليد آب از چاهها حدود 890 ليتر بر ثانيه با متوسط آبدهي 11 ليتر بر ثانيه است.
كيفيت آب كاشان از منابع چاهها مطلوب به نظر نميرسد، امّا با مخلوط شدن آن با آب زايندهرود تقريباً از كيفيت قابل قبولی برخوردار است.
با وجودی که حدود 20 سال از شروع عمليات اجرايي آبرساني از ارتفاعات كوهرنگ ميگذرد، متأسفانه به جای اينكه هر روز شاهد پيشرفت باشيم، اجراي پروژه همراه با ركود بوده است. از طرف دیگر از ظرفیتهای موجود نیز استفاده نمیشود. در هر سال با كاهش آب ورودي روبرو هستیم. بطوري كه در سال 1386 با ورود 260 ليتر بر ثانيه و سال 1390 با كاهش 20درصد به طور متوسط به ميزان 180 ليتر در ثانيه آب وارد شبكه كاشان ميشود. در صورتي كه هزينههاي اجرايي در قبوض آب از مردم گرفته ميشود و آنها هزينه را در مقابل 1000 ليتر بر ثانيه میپردازند. اینک سوال اینجاست که پس از گذشت 20 سال چه کسی جوابگوی هزينه استهلاك تجهيزات و وسایل آبرساني و اصلاح آن است، بدون اينكه سودی براي مردم داشته باشد.
به مشکل دیگری که در این حوزه میتوان اشاره کرد قدیمی بودن شبكه و تأسيسات آبرساني در شهر كاشان است؛ 360 كيلومتر از شبكه داراي عمر 40 ساله و 350 كيلومتر با قدمتی 10 ساله و 170 كيلومتر آن سن و سالی 5 ساله دارند. مشكل شركت در رابطه با تعويض شبكه 40 ساله و در آينده نزديك شبكه 10 ساله است. پیآمد این موضوع، اتلاف حدود 60 میلیون مترمکعب آب در بافتهاي فرسوده است كه اصلاح و مرمت آن بسیار ضروري است.
از مجموع 80 چاه شرکت آب و فاضلاب کاشان به طور متوسط فقط 11 لیتر برثانیه آب برداشت میشود که این موضوع، نشان بحرانی بودن وضعیت منابع آب زیرزمینی در منطقه است که باید مسئولين شهرستان، استان و نیز در سطح ملي در قوه مجريه و مقننه پیش از ورود به شرایط بحرانی فکری برای آن بکنند. توجه ویژه به آبرساني از ارتفاعات كوهرنگ و احداث تونل دوم و تونل گلاب میتواند یکی از راههای مقابله با كاهش نزولات آسماني و آبهاي زيرزميني باشد. شوراي اسلامي شهر كاشان انتظار دارد، مسئولان امور، در اين زمينه از هر گونه مساعدت دريغ نکنند.
شما به بحران آب و راههای برون رفت اشاره دارید. یکی از راهها، صرفهجویی و درست مصرف کردن است. امور شهرداری ضمن هماهنگی با شورای اسلامی شهر اداره میشود. برای کاهش مصرف آب در فضای سبز چه اقدامی صورت گرفته است؟
شهرداري از 25 حلقه چاه به صورت كامل و تعدادي چاه به صورت سهمي برای آبياري فضايهاي سبز با 550 ليتر در ثانيه استفاده میکند. حدود 7/98درصد از اين طريق تأمين ميشود و حدود 3/1درصد از آب شركت آب و فاضلاب استفاده میکند.
آن میزان فضاي سبز که در اختيار شهرداري است به800 هكتار میرسد كه 45 هكتار آن چمنكاري و 205 هكتار آن گونههاي گياهي از جمله: نارون، كاج تهران، كاج مشهد و … و 550 هكتار جنگلكاري و كمربند سبز حاشيه شهر است. آبدهي 25 هكتار فضاي سبز به صورت باراني، 235 هكتار كمربند حاشيه شهر به صورت قطرهاي و 540 هكتار به روش سنتي است.
با توجه به اين كه شهرداري متولي فضاي سبز است از طریق انجام عمليات اجرائي در سالهاي گذشته و برنامهريزي براي سالهاي آتي گامهای مؤثری به منظور مصرف بهينه آب برداشته است تا ضمن كاهش مصرف آب از چاههای تحت اختیار، بتواند از 3/1درصد آب شركت آب و فاضلاب نیز استفاده نکند. همچنين باید از گونههاي گياهي مناسب كه به آب كمتر نياز دارد و در مقابل گرما مقاوم است استفاده شود.
همانطور که اطلاع دارید مصرف آب فضای سبز شهرداری از منابع زیرزمینی معادل مصرف شرب شهرستان است، به عبارت دیگر مصرف فضای سبزی، 8/4درصد و شرب 5/6درصد است. آیا نگاه مجموعه شورای شهر و شهرداری برای استفاده بهینه از منابع آبی نگاهی جدی است؟
هرچند سؤال شما تكراري است و پاسخ آن در پرسشهای قبلي داده شده است ولي بايد پرسید 5/87درصد در چه بخشی مصرف میشود، متولي آن چه كسي است و چه برنامهاي بايد براي مصرف بهينه آب تدوين شده است؟ فكر ميكنم در اينجا دخالت شورايي به نام شوراي عالي آب بايد ضروری است و باید در سياستهاي كلي و كلان اين بخش كه بيشتر در امر كشاورزي و دامداري است فکری شود. هرچند که شورا و شهرداری نیز تلاش خود را خواهند کرد که مصرف را کاهش دهند.
آیا این کاهش در قالب برنامه مشخص تدوین شده است؟
بله مشخص است . شورا مشخص كرده است كه شهرداري بايد فضاي سبز خود را به طرف باراني و قطره اي ببرد.
آیا اين موضوع، قابليت پيگيري دارد؟
ما برای حرکت به طرف مصرف بهینه بودجه مشخصی در نظر گرفتهایم.
شهرداري در اجرای برنامه موفق بوده است؟
بله ، تاكنون موفق بوده است. خيلي از فضاي سبز ما به سيستم باراني و قطرهاي مجهز شده است. در همين بلوار قطب راوندی فضاي سبز با روش قطرهاي آبياري ميشود. بگذريم از اين كه ميآيند و لولههاي ما را ميبرند و مجبور هستيم آنها را مرمت كنيم.
البته در همين طرح ها ، اتلاف آب ديده ميشود. شيرها تنظيم نيست و آب در خيابان ميريزد و باعث مزاحمت برای رهگذران و وسايل نقليه ميشود؟
قبول دارم. حتي در بعضي جاها در آبياري سنتي آب از لاي سنگ و جدول به داخل خيابانها ميآيد و در سطح آسفالت پخش ميشود به شهرداري هم گفتهايم تا اصلاح كند.
بالاخره آيا مشخص است با همه هزينههايي كه در روشهاي جديد براي آبياري فضاي سبز صورت ميگيرد، مصرف آب در فضاي سبز چه ميزان است و تا چه موقع كاهش مییابد؟ مثلاً آیا مصرف 550 ليتري آيا به 500 و 400 ليتر خواهد رسيد؟
بله. ما در همين زمینه، کوشیدهایم مصرف را از 550 به 500 و 400 و حتي كمتر كاهش دهيم. البته بايد امکانات شهرداري را هم در نظر گرفت. انجام هر كاري در شهرداري مستلزم وجود اعتبار و بودجه است. دولت يك دينار به شهرداريها كمك نميكند و شهرداريها بايد خودكفا باشند. به عبارت دیگر دست ما در جيب مردم است. پيشنهاد ميكنم شركت آب و فاضلاب بيايد و 25 حلقه چاه ما را تحويل بگيرد و آب فضاي سبز شهرداري تأمین کند. هر چه هم خواست صرفه جويي كند. فقط فضاي سبز ، سبز بماند.
شما در صحبتهایتان به شورای عالی آب اشاره کردید. آیا در کاشان چنین شورایی محقق خواهد شد؟
شوراي عالي آب در كشور به رياست شخص رئيس جمهور و با حضور وزيران نيرو و جهاد كشاورزي برگزار میشود و به تناسب دستاوردهاي مهمي نيز داشته است.
در مراكز استانها هم متناسب با شرايط و وضعيت آب، باید شوراي عالي آب تشكيل شود. در شهرستان كاشان با توجه به آنكه ساختار شركت آبفا مستقل از استان است و از طرفي شرايط ويژه و خاص تأمين آب در منطقه به ايجاد تمهيدات لازم و همفكري كليه مسئولين ذيربط در اين بخش نیاز دارد و باید با تشكيل شوراي عالي آب در شهرستان كه رياست آن را معاونت استاندار و فرماندار كاشان بعهده داشته باشد، سياستگذاري در بخشهاي مختلف صنعت، كشاورزي و شرب را با دقت بيشتري برعهده بگیرد. در هر حال ايجاد ساختاري به اين شكل كه متولي سياستگذاري در بخش آب شهرستان باشد الزامي و ضروري است. شوراي اسلامي شهر نيز در اين زمينه برای هر گونه همكاري اعلام آمادگی میکند.
ریاست شورای عالی آب به عهده فرماندار شهرستان است. در صورتی که با توجه به اولین نشست خبری و پرسشهایی که در این ارتباط مطرح شد و جواب ایشان، به نظر میرسد اطلاع درست و دقیقی از چنین شواریی وجود ندارد در صورتی که این موضوع یکی از اولویتهای شهرستان است.
من هم از کم و کیف شورای عالی آب در شهرستان بیاطلاعم. بعضي از سازمانها به صورت خود محور كار میکنند. در صورتي كه اینگونه کارها بايستي به صورت جمعي و شورائي انجام شود. در صورتی خواهیم توانست از بحران آب گذر کنیم که همة مجموعهها و سازمانهای مرتبط تحت شورای عالی آب وارد موضوع شوند و همکاری کنند.
در گفتگویی که با آقای صدرائیه مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان داشتیم همین موضوع مطرح شد. او نیز حل بحران آب را مستلزم همکاری و کمک تمام مسئولان دانست.
البته يك وقت آقاي صدرائيه از شورا و شهرداري کمک ریالی ميخواهد در حالی که باید بداند شركت آب و فاضلاب كاشان و شهرداري دو مؤسسهاي هستند كه از محل درآمد و وجوه دريافتي خدمترساني میكنند و اين درخواست غير منطقي است. ولي همانگونه كه عرض كردم شورا و شهرداري آمادگي همكاري را دارند.
شما برای همکاری منتظر دعوت هستید؟
در صورتي كه مقررات تشكيل شوراي عالي آب، شورای شهر را ملزم به حضور کند شورا نيز شركت خواهد كرد و الزام دارد، در غير اينصورت شورا به عنوان يك شركت كننده با توجه به دیدگاههای خود ميتواند در جلسه شركت کند.
سوالم را از زاویه دیگر میپرسم. شورا نسبت به مسائل شهري فعال عمل ميكند يا منفعل؟ اگر شوراي اسلامي شهر فراموش شود يا در فهرست قرار نگيرد حق و حقوق جامعه چه مي شود؟ شما نماينده مردم هستيد.
شورای اسلامي شهر هيچگاه در رابطه با مسائل شهري منفعل نيست. يك نمونه عرض كنم: در دوره دوم شورا نرخ آب را كه ديديم، نرخ بالايي بود و اين براي طبقات پايين جامعه مشكل ايجاد ميكرد. ما آمديم چهار پنج ماه روي آن كار كرديم و حتي به تهران رفتيم و با شركت آب و فاضلاب مركز گفتگو كرديم و بالاخره موفق شديم نرخ آب را كاهش دهيم. ولي اينجا موضوع به گونهاي ديگر است. ما اصلاً نمي دانيم سياست هاي كلان آب در شهرستان چيست؟ اگر آب كم شود اول انشعاب صنايع را قطع خواهند كرد. آيا روي چاه هاي كشاورزي نظر دارند؟ من نمي دانم منابع آب شهرستان چگونه است. اين ها مطالبي است كه هر مسئولی بايد موضوع را بررسي كند و پيشنهاد خود را بدهد. البته ارتباط شركت آب و فاضلاب كاشان با شوراي اسلامي شهر از دو ماه آخر سال تا حال دو سه مرتبه بوده است و در خصوص مسائل فاضلاب مذاكراتي صورت گرفته است.
نظر شورا و شهرداری در ارتباط با پروژه بزرگ سيستم فاضلاب شهري كاشان چیست؟
از آنجا كه اجراي طرح فاضلاب كاشان از نظر افزايش رفاه و بهداشت مردم از يك سو و جلوگيري از آلودگي منابع آب زيرزميني از سوي ديگر، يكي از زيرساختهاي شهر كاشان بسيار ضروري و الزامي است و اجراي آن به لحاظ شرایط خاص فني و مهندسي، معمولاً پر هزينه است. شركت آب و فاضلاب كاشان موفق شده از محل تسهيلات بانك توسعه اسلامي (I.B.B) اعتبارات لازم را کسب کند و در نتیجه بر اساس اطلاعات موجود طي 4 سال بخش قابل توجهي از شهر كاشان تحت پوشش فاضلاب قرار خواهد گرفت. با تصفيه فاضلاب استفاده از پساب فاضلاب به عنوان يك منبع آب مطمئن جهت كشاورزي و فضاي سبز مورد توجه است.
علاوه بر مشخصات طرح فاضلاب شهر كاشان برخي از كارشناسان به علت كاهش نفوذ آب و عدم افزايش آبهاي زيرزميني با طرح فاضلاب در كاشان موافق نیستند كه در اين خصوص پیشنهاد میشود شركت آب و فاضلاب كاشان با ارائه اطلاعات كافي و لازم به اين امر توجه کند و مطالعات انجام شده را با تشكيل جلسات توجيهي به اطلاع همگانی برسانند و ابهامات مربوطه را مرتفع کند.
و سخن آخر؟
منابع آبي جوابگوي نیاز مردم نيست و با توجه به كاهش نزولات آسماني، باید فرهنگ مصرف آب را بر اساس «شكر نعمت نعمتت افزون كند» به گونهاي به مردم بياموزيم تا قدر اين نعمت الهي را بدانند و با استفاده بيرويه كُفران نعمت نکند و بركات خداوندي حرمت بگذارند. پیشنهاد میشود آموزش درست مصرف كردن از راههای زیر به مردم داده شود:
– استادان و مديران مراكز آموزشی، دانشآموزان و دانشجويان را به مصرف بهينه آب آگاه كنند به گونهای که جوانان و نوجوانان در خانههای خود، مدافع مصرف صحیح آب باشند و پدران و مادران خود را از اهمیت کار آگاه کنند و تأکید کنند که كه ما مصرف كنندگان آینده آب خواهيم بود و نباید بگذاریم در آينده مشكلاتی براي جامعه بوجود آيد.
– روحانيت محترم، مردم را بر اساس اصول قرآنی و به استناد روایات، به وظيفه مصرف صحيح مخصوصاً آب آگاه نمايند و جامعه را از مصرف بيرويه آب بپرهیزند.
– از طريق تبليغات سالم و خانگي اطلاعات لازم به شهروندان داده شود تا ضمن رعايت مصرف آب از پرداخت هزينه هاي زائد براي خانوار و هزينه هاي توليد آب جلوگيري شود.
– سازمانهاي دولتي و شهرداريها ضمن حفظ فضاي سبز و بهداشت محیط با برنامهريزي و اصلاح سيستمهاي آبي با استفاده از تكنولوژي روز، تمهيدات لازم براي مصرف حداقل آب مورد نياز فراهم نمايند.
– مصارف خانگي، صنعتي و ساختماني نيز سيستم داخلي خود را با شيرهاي الكترونيكي در خروجي آب مجهز کنند و در صورت داشتن فضاي سبز بکوشند از سيستم قطرهاي استفاده نمايند.
– شورای شهر از طریق شهرداري و فرهنگسراي مهر تلاش کند تا آموزش لازم به شهروندان داده شود.
– بسیاری از كشورها حتي با داشتن آب كافي سرانه مصرف کمتری نسبت به کشور ما دارند. باید به مردم در این زمینه آگاهی داده شود چنانچه مصرف آب در كشور ايران بهينه شود جمعيتي بيشتر از دو تا سه برابر را جوابگو خواهد بود.
دیدگاه شما