کاشان نیوز-سيما رادمنش: در شرایطی که مديركل دفتر ثبت آثار تاريخي از تعیین حریم 450 محوطه تاريخي در کشور خبر داده است، برخي از باستان‌شناسان ضمن تردید در این آمار، بر اين باورند كه در حال حاضر بسياري از محوطه‌هاي تاريخي مورد تعرض قرار مي‌گيرند.
پیش از این سازمان میراث فرهنگی وعده داده بود تا پایان امسال هزار محوطه تعيين حريم شوند و به گفته صاحب‌نظران، نقض حريم بسياري از محوطه‌هاي تاريخي از جمله شوش، تپه سيلك، جندي شاپور و… به يكي از مشكلات اساسي كشور در حوزه میراث فرهنگی کشور تبديل شده است كه در اين بين دستگاه‌هاي مختلف كه وظايفي براي نظارت و حفاظت از ميراث كشور را به‌عهده دارند، متاسفانه قوانين وضع شده در اين باره را زير پا مي‌گذارند.
صادق ملک شهمیرزادی، استاد دانشگاه و از پيشكسوتان باستان‌شناسی کشور که در کاوش‌های تپه سیلک نقش مهمي ايفا كرده است، در اين باره به جام‌جم گفت: متاسفانه در برخي محوطه‌ها كه تعيين حريم مي‌شود، اجازه ساخت‌وساز داده مي‌شود؛ به عنوان نمونه می‌توان به حريم سيلك اشاره كرد كه الان ساختمان ساخته‌اند و حدود 60 ـ70 متر گاز هوايي كشيده شده تا به اين ساختمان‌ها گاز برسانند. بايد پرسيد كجاي دنيا باداشته‌هاي خود چنين برخوردي مي‌كنند.
عليرضا بهرمان، عضو هيات علمي پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار تاريخي هم در اين باره به جام‌جم گفت: نمي‌دانم آمار اعلام شده در مورد تعداد محوطه‌هاي تعيين حريم شده چقدر دقيق است، ولي مسلم است تعيين حريم نياز به مطالعات بسياري دارد و اگر بخواهيم تعيين حريم را براساس اصول و ضوابط حاكم بر اين فن انجام دهيم، نمي‌توانيم در مدت كوتاهي همه مطالعات را انجام داد.
وي در مورد اقدامات بعد از تعيين حريم گفت: وقتي منطقه‌اي به عنوان محوطه تاريخي و باستان‌شناسي شناسايي مي‌شود، بايد در سايت و نقشه جامع باستان‌شناسي ثبت شود تا اگر شهرداري خواست به كسي مجوز ساخت بدهد يا اداره راه‌سازي راهي را احداث كند یا اداره گاز و دستگاه‌هاي مختلف، كارهاي عمراني انجام دهند، با مراجعه به آن نقشه جامع دریابند فلان منطقه باستاني است و در آن نبايد اقدامي شود.
وي با اشاره به اين‌كه محوطه‌هاي تاريخي فقط به‌صرف داشتن اثر تاريخي تعريف نمي‌شوند، گفت: در تعيين حريم ممكن است منظر محوطه تاريخي هم مهم باشد. فرض كنيد در ماهان كرمان منظر طبيعي اثر هم مهم است، يعني آن چشم‌اندازي كه به آرامگاه ماهان نزديك مي‌شويد، اهميت دارد و فضاي باز پيرامون نيز جزو منظر اثر تاريخي محسوب مي‌شود.
به گفته بهرمان، محوطه تاريخي مكاني است كه نشان‌دهنده حضور انسان در ادوار تاريخي است كه در آن شاخصه‌هايي وجود داشته كه نشان دهد در گذشته اقوامي زندگي مي‌كردند. ممكن است اين زندگي يك فعاليت اجتماعي باشد و ممكن است فعاليت فني باشد، مثل يك كارگاه سفالگري يا ممكن است يك حادثه تاريخي رخ داده باشد، مثل جنگ چالداران.
نظارتي بر حريم‌ها صورت نمي‌گيرد
امين طباطبايي، کارشناس و از فعالان و دیده‌بانان ميراث فرهنگي کشور نيز به جام‌جم گفت: در مورد حريم‌هاي مشخص شده محوطه‌هاي تاريخي به‌راحتي مي‌توان آماري را اعلام كرد، اما اين‌كه اين حريم‌هاي تعيين شده چقدر علمي بوده و چقدر قابل اعمال و مستند است، بحث مستقلي است و اين‌كه اين تعيين حريم كردن آيا واقعا دردي را از آثار تاريخي درمان مي‌كند، جاي بحث دارد. ما الان خيلي از محوطه‌هاي تاريخي را داريم كه حتي تعيين حريم هم شده، اما نظارتي روي آن انجام نمي‌شود يا براحتي حريمش نقض مي‌شود، مهم اين است که از محوطه‌هايی كه حريم‌گذاري شده تا چه حد نگهداري مي‌شود.
به گفته طباطبايي، براي تعيين حريم محوطه تاريخي نياز به گمانه‌زني و باستان‌شناسي وجود دارد و وقتي اعلام مي‌شود 450 محوطه تاريخي تعيين حريم شده است؛ يعني اين‌كه ما 450 كاوش باستان‌شناسي به منظور تعيين حريم انجام داديم. اگر اين طور باشد يك سوال بزرگ وجود دارد. همه آنهايي كه در زمينه باستان‌شناسي كار مي‌كنند، مي‌دانند كه تا امروز هيچ بودجه به طور خاص براي تعيين حريم به پژوهشكده باستان‌شناسي اختصاص پيدا نكرده است؛ آن هم پژوهشكده‌اي كه تاكنون نوسان مديريت هم داشته است و بايد ديد از سوي پژوهشكده در طول يك سال گذشته چند مجوز براي كاوش باستان‌شناسي صادر شده است.
البته خبرنگار جام‌جم در چند روز گذشته براي گرفتن آمار صدور مجوزهاي كاوش، چند بار با مسئولان پژوهشكده باستان‌شناسي تماس گرفت، اما به دليل تغيير مديريت امكان گفت‌وگو و پاسخگویی برای آنها فراهم‌نبود.
منبع: جام جم آنلاین
دیدگاه شما