به اعتقاد يك معمار، با وجود سابقه و تجربه‌اي كه ايراني‌ها از ساخت مساجد در كشور دارند، متاسفانه آن‌ها در دوره‌ي كنوني به جاي استفاده از اين گنجينه و تكميل كردن روند آن، هيچ بهره‌اي از اين دانش نمي‌گيرند.
امير جوانبخت در گفت‌وگو با خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان (ايسنا)، ادامه داد: اين در حالي است كه در كشوري مانند امارات كه تجربه‌ي ساخت‌وساز مساجد آن فقط به 30 سال پيش برمي‌گردد، مساجدي با عظمت و از نظر معماري كامل ساخته مي‌شوند كه معماري آن برگرفته از معماری همه‌ي کشورهای اسلامی است.
مدينه
وي با بيان اين‌كه نخستين مسجد در دوران پيامبر (ص) در مدينه و به نام «مسجد‌النبي» ساخته شد، اظهار كرد: آن مسجد بسيار ساده و در حد يك چهار ديواري در اطراف بود و سقف‌اش از پوشال و ارتفاعش به اندازه‌ي قد بلندترين مرد عرب بود و يك صفحه به ارتفاع 30 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین روبه‌روي در ورودي آن ساخته شد. عناصر اين مسجد به مرور در دوره‌هاي بعدي كامل‌تر شدند و بعد از هفت سال مسجد بزرگتری به‌جای آن بنا شد و امروزه نیز مسجدالنبی در همان مکان با ظرفیت حدود هشت هزار نفر بنا شده است.
اين مدرس دانشگاه همچنين درباره‌ي نخستين مسجد در ايران اظهار كرد: مسجد جامع «فهرج» در شهر فهرج از توابع استان يزد به نقل از مرحوم استاد پيرنيا، نخستين مسجد ساخته شده در ايران است كه با الهام از عناصر معماری دوره‌ي ساساني بنا شده است. این مسجد تزيينات كمي دارد و ديوارهاي آن كنگره‌دار و خشتي و داراي يك ورودي ساده و يك رواق در اطراف حياط با مناره‌اي ساده است.
وي افزود: ساخت‌وساز مسجد در ايران در دوره‌هاي بعدي به تدريج كامل‌تر مي‌شود و به مرور تزيينات بيشتري به خود مي‌گيرد و مناره‌ها نيز كامل‌تر مي‌شوند. مسجد جامع نايين، مسجد جامع يزد و همچنين مسجد جامع اصفهان از دوره‌ي صفويه، مهمترين نمونه‌هاي اين معماري در مساجد هستند. بعضی از این مساجد نيز مانند مسجد جامع اصفهان در طول چند قرن كامل‌تر شده و بخش‌هايي به آن اضافه مي‌شود .
جوانبخت معماري مسجد امام (ره) در اصفهان مربوط به دوره‌ي صفويه را اوج تزيينات معماري ايران دانست و افزود: بعد از اين دوره، معماري مساجد باز هم به سمت ساده‌تر شدن مي‌رود. در دوره‌ي قاجار نمونه‌هايي از مساجد مانند مسجد و مدرسه‌ي «آقابزرگ» در كاشان كه از نظر تناسبات هندسي و فضاهاي مسجد كامل است؛ اما تزيينات كمتري نسبت به مساجد دوره‌ي صفويه دارد، وجود دارد.
مسجد آقا بزرگ كاشان
به گزارش ايسنا، مسجد جامع «فهرج» نخستين مسجد بنا شده در ايران است كه با كمك تجربه‌هاي معماري كهن ايران و الهام گرفتن از طرح مسجد نبي اكرم (ص) در قرن اول هجري ساخته شده است.
اين مسجد داراي شبستاني به طرف قبله است. همچنين فضاهاي سرپوشيده‌يي نيز در اطراف حياط وجود دارند كه بسيار ساده و كوچك‌اند و با وجود اين‌كه تزيين نشده‌اند، در ميان بخش‌هاي مختلف مسجدهاي قرن نخست هجري ايران، جزو بهترين نمونه‌ها هستند. با تحقيقاتي كه مرحوم استاد پيرنيا درباره‌ي مسجد «فهرج» انجام داده، اين مسجد قديمي‌ترين مسجدي است كه در ايران وجود دارد و بدون هيچ پيرايه‌اي هم‌چنان دست‌نخورده باقي مانده است. همچنين با وجود اين‌كه مسجد با خشت و گل بنا شده، هنوز قابل استفاده است.
منبع: ایسنا
دیدگاه شما