اجتماعی , اخبار , یادداشت

کاشان نیوز– پیمان گرامی: حاکم بودن کلیدواژه امید را بر فضای سیاسی و عمومی این روز‌های کشور باید به فال نیک گرفت؛ کلمه‌ای که گذشته از محتوا، کارکرد‌هاي جادویی و پرقدرتی دارد. اما امید را وقتي می‌توان تمام و کمال فهمید و از کارکرد‌ها و امکاناتش سخن به میان آورد که نسبتش را با خواست، میل، هدف و رویا بدانيم و به ضرورتش برای ادامه حیات فرهنگ پی ببريم. بدين ترتيب امید از واژه‌ای انتزاعی فاصله مي گيرد و عینیت پیدا می‌کند.
امید و رویا
امید در لغت به معنای «چشم‌داشت» است. انسان وقتی چیزی را می‌خواهد، آن چیز را تصور می‌کند؛ یعنی برایش رویا‌پردازی می‌کند و در افق چشم‌انداز خود قرار می‌دهد. این امر باعث ایجاد میل و خواست در او می‌شود که عامل اساسی هر حرکت و جنبشی در بدن است؛ حرکت به سوی چشم‌داشت‌ها. انسان اگر توان خیال‌پردازی نداشته باشد، امید را هم نخواهد توانست برای خود تولید کند. زیرا طرح اولیه آن چیزی که باید به آن چشم داشته باشد، در خیال و رویا شکل می‌گیرد.
همیشه می‌گویند نباید اجازه داد خیال و رویا اتصالش را با واقعیت قطع کند تا در نسبتی تاثیرگذار و پویا با واقعیت بیرونی قرار داشته باشد. اما عکس این گزاره هم می‌تواند مهم باشد؛ این‌که نباید اجازه دهیم چیزی که به‌عنوان واقعیت می‌شناسیم، امکان خیال‌پردازی را از ما بگیرد و در مراحل بعد، بر ما مسلط شود و ما را کنترل کند. مسیر پر اصطکاک پروژه‌ها، بروکراسی فرسایشی حاکم و… همه و همه یک اشتراک دارند و آن گسترش یأس و نا‌امیدی است.
از منظر ایده‌آلیستی، این توان خیال‌پردازی ما است که اصالت دارد، نه واقعیت نمادین شده و قابل کنترل بیرونی و این را سازوکارهای مسلط به خوبی می‌دانند که بار‌ها بیش‌تر از تولید واقعیت کاذب در تکاپوی تصاحب خیال‌پردازی‌های ما و کنترل آن هستند. با آگاهی بر آفت‌های ایده‌آلیسم، آن‌چه واقعیت نامیده می‌شود را باید در جریان خیال‌پردازی‌هایمان خلع سلاح کنیم و تنها در این حالت است که می‌توانیم به حقیقی بودن آن پی ببریم. همه این‌ها ماده‌های سازنده امید هستند و تا وجود نداشته باشند، امید در سطح واژه‌ای انتزاعی و مرده باقی خواهد ماند.
امید و آزادی بیان
انسان اگر نتواند آن رویا و خیالش را به زبان بیاورد، مانعی در برابر انسجام خواست او ایجاد خواهد شد و در نتیجه خواستی مبهم، ناکامل و چندپاره، توان او را در طی مسیر هدر خواهد داد. هدف در این مسیر، چیزی نیست جز حفظ توان رویا‌پردازی در وجودمان تا به وسیله آن بتوانیم امید را تولید و حفظ کنیم. امید زمانی اصیل و پرتوان خواهد بود و خواهد توانست در بزنگاه‌ها جان سالم به در ببرد که گفت‌وگو، رفتار غالب بر جامعه باشد و در قالب گفت‌وگو، خواست‌های منسجم و اصیل شکل بگیرد و مجال رشد پیدا کنند. به این خاطر است که آزادی بیان اصطلاحی تقبیح شده و ترس‌ناک برای سازوکارهای تمامیت خواه بوده چرا که با روحیه کنترل‌کننده آن‌ها در تضاد است. همین است که آزادی بیان همیشه از سرفصل‌ها‌ی مبارزات آزادی‌خواهان بوده است. پس امید بدون آزادی بیان هم در سطح واژه ای انتزاعی باقی می‌ماند.
امید و فرهنگ
حال می‌توان پرسید در این میان فرهنگ چه نسبتی با امید دارد؟ فرهنگ، گفت‌وگوی امیدواران است درباره و در توصیف چشم داشت‌هایشان. فرهنگ در جامعه امیدواران سیر طبیعی و اصیل خودش را طی می‌کند؛ فرهنگ در جامعه‌ای که انسان‌هایش در داشتن رویا کم‌توانند یا در بیان آن محدود‌ند،کم رنگ می‌شود و به امری غیر ضروری، کالایی تزئینی و ابزاری کنترلی تبدیل می‌شود.

بازگشت به صفحه اول