اخبار , فرهنگ و هنر , یادداشت

کاشان نیوز ــ دکتر عبدالرضا مدرس‌زاده: پنجم فروردین‌ماه ۱۳۹۳ روزگار زود‌تر از معمول تلخی خویش را نشان داد و درگذشت استاد نام‌دار دکتر «محمدابراهیم باستانی پاریزی» پیش آمد.
بیماری و کسالت منجر به فوت استاد در این ماه‌های آخر عمرشان رسانه‌ای نشده بود و از مسوولان فرهنگی و… کسی به عیادت ایشان نرفته بود یا این عیادت‌ها در بی‌خبری برگزار شده بود.
باستانی پاریزی استاد ممتاز رشته تاریخ دانشگاه تهران بود و در این هشتاد سال کارکرد دانشگاه تهران، گروه تاریخ شخصیت‌هایی مانند «زریاب خویی» و «باستانی» پرورش داده بود که در نوع خود بی‌نظیر بودند و بعید است به‌ آسانی جای آن‌ها پر شود. (اتفاقی که در گروه‌های دیگر دانش‌کده ادبیات هم متاسفانه رخ داده است)
در شخصیت علمی استاد باستانی پاریزی چند نکته نهفته است که شایان یادکرد است:
۱- بی‌کرمان هرگز:
بنده خود بار‌ها از نزدیک و در محضرشان شاهد بودم که ایشان در سخنرانی‌های خویش در همایش‌های گوناگون با تاکید از سوگند علمی خویش یاد می‌کرد که در هیچ مجلسی برای سخنرانی شرکت نمی‌کند مگر آن‌که به گونه‌ای ذکر تاریخ و مشاهیر کرمان را در میان بیاورد و این عادت پسندیده تا آخرین مقاله ایشان که در روزنامه اطلاعات بهمن و اسفند ۹۲ به چاپ رسید، ادامه داشت.
نیز ایشان هیچ‌گاه نام «پاریز» را از کنار نام خانوادگی خویش حذف نکرد و بدین ترتیب روستای کوچک «پاریز» در اطراف «سیرجان» به همه دنیا معرفی شده است.
۲- آشتی دادن مردم با تاریخ:
نوبت چاپ بیشتر کتاب‌های استاد باستانی پاریزی دو رقمی است. این ده‌ها کتاب معتبر و نام‌دار ایشان، ده‌هابار به چاپ رسیده است و بسیار کسان آن‌ها را خوانده‌اند و از تاریخ نکته‌ها دریافته‌اند.
متاسفانه نسل امروز ما به سوی دور شدن از مطالعه و قهر کردن با کتاب پیش می‌رود که خود استاد هم در آخرین مقاله خود از بی‌اطلاعی دانشجویی شکوه و یاد کرده بودند که اوج فضل دوستی‌اش امضا گرفتن از استاد بوده است!
۳- وفاداری به تاریخ:
باستانی پاریزی به راستی کوشش خود را صرف پاس‌داشت تاریخ کرد و مرعوب یا شیفته ارباب قدرت نشد. او هم در جشن‌های تخت جمشید شرکت کرده است و هم در قم در بیت امام خمینی با ایشان زانو به زانو نشسته است.
باستانی پاریزی کوشش کرد بی‌وفایی قدرت و ارباب قدرت را از دیرباز تا امروز به چشم همه خوانندگان آثارش بیاورد و نشان دهد که ماندگاری صرفا در فرهنگ و تمدن و باورهای ریشه‌دار است و بس.
۴- رسیدن به سبک خاص شخص و علمی:
باستانی پاریزی که توفیق داشت صفحات خاک‌گرفته و موریانه‌خورده تاریخ ایران را پاک و بهینه سازد، به سبک نگارش خاصی رسیده بود که بی‌تردید خاص او بود و بی‌تکرار خواهد ماند. بیان کشکولی مطالب که با رشته پنهان «وحدت موضوع» به هم پیوسته بود، نثر و قلم او را از دیگر آثار تاریخی ممتاز می‌ساخت.
این نثر در خود گاهی در شور مباحث صرف تاریخی که خواننده گریزی را پیش می‌آورد شوخی‌ها و لطایفی را داشت که نمی‌گذاشت خواننده کتاب را زمین بگذارد یا صفحاتی را نخوانده ورق بزند.
باستانی پاریزی تاریخ را صرفا در دانشکده فرا نگرفته بود بلکه خود با کاوش و سفر و بهره‌مندی از تحقیقات میدانی و گپ و گفت‌های بی‌شمار با مردم عادی و عامی به تولید رخ‌دادهای تاریخی (تبدیل تاریخ شفاهی به کتبی) می‌پرداخت و برای نمونه می‌دانست که در کنار چشمه‌ای دورافتاده میان «جیرفت» و «میناب» یا باغی متروک در «نصرت‌آباد» میان «بم» و «زاهدان» چه کسانی آمد و رفت داشته‌اند و چه حرف‌ها گفته و شنیده‌اند.
در سبک و رفتار شخصی همین که او در سال‌های پیش از انقلاب هم حاضر نمی‌شود مانند همه یا بیشتر دانشگاهیان آن روز کراوات بزند و ترجیح می‌دهد همیشه قیافه‌اش با عصا و کلاه خاص خود ثبت شود در نوع خود معنی‌دار است.
باستانی پاریزی مانند همه بزرگان نام‌دار موافقان و البته مخالفانی دارد. بودند کسانی که از سر تمسخر برخاسته از سایه‌نشینی و عیب‌جویی نوشتند او به سفر علمی پاریس نرفت مگر این‌که سجع کتاب «از پاریز تا پاریس» ‌ جور شود و خزعبلاتی از این دست که شایان یادکرد نیستند.
رحمت و رضوان الهی نثار روح پاک ایشان باد.