کاشان نیوز– علی خالوئی*: شهرستان کاشان با مساحت حدود 380 هزارهکتار اراضی ملی (مرتعی و جنگلی) دارای حدود 150 سامانه عرفی ییلاقی و قشلاقی میباشد که تخریب این سامانه‌های عرفی در سه دهه گذشته روندی افزایشی یافته و در صورت عدم چاره جوئی؛ شاهد افزایش فاکتورهای رشد و گسترش بیابان منجمله افزايش سيل‌خيزي، هجوم ماسه‌هاي روان، اُفت كمي و كيفي آبهاي زيرزميني، كاهش تنوع زيستي، تخريب پوشش گياهي و برهنگي زمين، قحطي، محو آبادي، مهاجرت و عقب‌نشيني ناگزير حيات خواهیم بود. این یعنی کوچ از دشت کاشان که شاید بر مذاق خیلیها خوش نیاید. اقلیم خشك و نيمه خشك بر 80 % از كل سرزمين ايران چیره است. این چیرگی متاسفانه باعث شده حدود 90% مساحت ایران در معرض تهدید خطر پدیده بیابانزایی قرار گرفته و خطرناک‌تر اینکه سالانه تا یک و نیم میلیون هکتار مراتع در ایران به بیابان تبدیل شوند. افزون بر 60 درصد از مساحت ايران در شرايط ناپايدار قرار داشته و حدود 95 ميليون هكتار از اراضي آن در معرض انواع فرسايش‌هاي آبي و بادي است.
بيابان‌زايیِ واقعی، چيزي نيست جز “پس‌رفت سرزمين” كه در سرزمين‌هايي بیرون از مرزهای طبيعی بيابان، در سيمای كاهش حاصل‌خيزي خاك و افزايش حساسيت اراضي به فرسايش، اُفت كيفي و كمي آبخوانها، نشست زمين، فزوني شمار و حجم سيل، پرشدن مخازن و كاهش عمر مفيد سدها، شور و ماندابي شدن اراضي و سرانجام برهنگي خاك، زوال تنوع زيستی و مهاجرت؛ چهره مي‌نمايد.
دشت کاشان با متوسط بارندگی ده ساله 120 میلیمتر و تبخیر واقعی و تبخير بالقوه منابع آب ( تا حدود 3000 میلیمتر)، برداشت‌های بی رویه منابع آب زیرزمینی، بادهای سوزان و حاکمیت مطلق خشک‌سالی‌های سنوات اخیر؛ همه و همه شرایط بسیار نامطلوبی برای مراتع دشت کاشان بوجود آورده است. تخريب روزافزون منابع طبيعي و مراتع به ويژه طي چند دهه اخير به نحوي چشمگیری افزایش یافته است. مهمترین عوامل تخریب مراتع و روند افزایش سریع تولید بیابان عبارتنداز : چراي بي رويه؛ چرای پیش رس، بهره برداري هاي نامناسب؛ بوته کنی ، شخم مراتع ،بهره برداري بيش از حد گياهان مرتعي ، عدم تعادل بین تعداد دام و ظرفیت تولیدی مراتع،تعدد جمعيت بهره بردار مرتعي (چوپان و گله دار بسیار زیاد است 5/7 برابر شرایط عادی)و تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی، صنعتی و مسکونی همه و همه باعث تبدیل مراتع به بیابان در این شهرستان میشوند. در مراتع خشك تر، همچون مراتع دشت کاشان؛ خطر بیابانزایی و تخریب مراتع بواسطه چرای بیش از حد و زودهنگام بیشتر مشهود است. متاسفانه چیز حدود 90 درصد مراتع کشور در وضعیت فقیر و خیلی فقیر قرار دارند.
بارزترين اثر تخريب مراتع، طغيان سيل‌هاي مهيب، وزش طوفانها و بادهاي‌سهمگين و گرد و خاك‌هاي فراوان در عرصه بسياري از شهرها و روستاها من جمله ساکنین دشت کاشان است. محيط‌هاي كشاورزي علاوه بر آسيب‌هاي جدي از پديده‌هاي ياد شده، از لطمات و صدمات زيادتري آسيب مي‌بينند كه يكي از آنها طغيان آفات گياهي مي باشد. و این نیز باعث کاربرد و افزایش سموم و کودهای شیمیائی است این خود مقوله دیگری از تهدید سلامت ساکنین دشت میباشد. برابر آخرین برآورد سازمان جهاد کشاورزی FAO ارزش هر هکتار مرتع در سال برابر 232 دلار می باشد که تنها 25 درصد آن مربوط به ارزش علوفه تولیدی است و 75 درصد باقیمانده مربوط به سایر اثرات آن یعنی حفظ خاک و آثار زیست محیطی و غیره (کارکرد زيست محيطي مرتع) می باشد. مطالعات انجام شده نشان می دهد دوره برگشت خشکسالی در کشور ما 5/2 سال می باشد و یا به عبارت دیگر از هر ده سال 4 سال دارای شرایط خشکسالی می شود ولی شدت و مدت آن متفاوت می باشد . شرایط خشکسالی و صدمات به مرتع مشهود است. تخریب مراتع کاشان باعث کاهش سرانه ی آب و در نتیجه بحران دائمی آب را در پی خواهد داشت.
از آنجا که تنها 9 % از خاک ايران واجد استعداد سيلخيزی نیست يا شدت سيلخيزی آن بسيار کم است. و با توجه به اینکه تمام ابراهه های بخش کوهستانی دشت کاشان به طرف مناطق مسکونی منتهی میگردد؛ تخریب مراتع کاشان باعث افزایش سیل و فرسایش شدید خاک خواهد شد. خاک بزرگترین ثروت هر کشور در راستای توسعه پایدار است
شرایط حاکم باعث عدم صرفه اقتصادی حرفه مرتعداری گردیده است. از طرفی بهره برداری دامداران نیز تیشه به ریشه زدن است. تغییر کاربرهای گسترده (مرتعی به کشاورزی و صنعتی و غیره) خود مزید بر علت است. برای ادامه زندگی در این شهر چاره ای نیست جز حفظ این ناچیز پوشش مراتعی که مانده. اینجا حال و روز هیچ مرتعی خوب نیست. * کارشناس ارشد منابع طبیعی
کاشان نیوز– علی خالوئی*: شهرستان کاشان با مساحت حدود 380 هزارهکتار اراضی ملی (مرتعی و جنگلی) دارای حدود 150 سامانه عرفی ییلاقی و قشلاقی میباشد که تخریب این سامانه‌های عرفی در سه دهه گذشته روندی افزایشی یافته و در صورت عدم چاره جوئی؛ شاهد افزایش فاکتورهای رشد و گسترش بیابان منجمله افزايش سيل‌خيزي، هجوم ماسه‌هاي روان، اُفت كمي و كيفي آبهاي زيرزميني، كاهش تنوع زيستي، تخريب پوشش گياهي و برهنگي زمين، قحطي، محو آبادي، مهاجرت و عقب‌نشيني ناگزير حيات خواهیم بود. این یعنی کوچ از دشت کاشان که شاید بر مذاق خیلیها خوش نیاید.
دیدگاه شما