فرهنگ و هنر , یادداشت

کاشان نیوز ــ پیمان گرامی: مشغول گشت‌و‌گذار در آرشیو تصاویری بودم که از نقاشی‌های تاریخ هنر دارم. یکی از کارهای معمول من در طول روز همین است. نه تفریح است نه تحقیق، یک امر لذت‌بخش و جدی است. پوشه‌ای دارم به نام PAINTINGS، داخل آن دو پوشه به نام ایرانی و خارجی است. این‌بار وارد ایرانی شدم. هوس کردم بروم سراغ کمال‌الملک. پوشه کمال‌الملک ۳ پوشه منظره، پرندگان دربار و پرتره‌ها دارد. «کودک با لباس ملوانی» نام یکی از نقاشی‌های مورد علاقه من از مجموع آثار کمال‌الملک است. این اثر در پوشه پرتره‌ها است. این نقاشی مربوط به چند سال پس از بازگشت کمال‌الملک از فرنگ بعد از اقامت ۴ ساله‌ای ست که در فلورانس، رم و پاریس داشته. این اثر از نظر تکنیکی شاید در بهترین کیفیت ناتورالیستی است که همیشه نقاش در ایده‌ال‌های ذهنی‌اش به دنبالش می‌گشته. اما چیزی که باعث می‌شود من بر روی این اثر مکث کنم و به آن خیره بمانم، تنها این ویژگی‌های سبکی نقاشی نیست، تاریخ خلق این اثر است. ۱۲۹۲. از سر و وضع پسر بچه و مبلی که بر آن نشسته و فضای داخلی اتاقی که در آن است، این‌گونه به نظرم می‌آید که باید پسر یکی از تجار، از قشر متوسط جدید و بورژوازی صنعتی باشد که در بین طبقه سنتی یک‌دست آن روزگاران در حال رشد بودند. ‌‌‌ همان طبقه‌ای که از ۲ دهه قبل زمینه نوسازی اقتصادی و فرهنگی از پایین، در بدنه جامعه به واسطه آن‌ها محیا شده بود. کودک حدودا ۷ ساله به نظرم می‌رسد یعنی متولد ۱۲۸۵، سال انقلاب مشروطه. قطعا او نمی‌دانسته در چه برهه از تاریخ ایران زندگی می‌کند و یا این‌که آن تاریخ چه سیری را طی خواهد کرد. لباس ملوان‌ها را بر تن کرده مانند تمام ما‌ها که در بچگی یا می‌خواستیم خلبان بشویم یا پلیس و از هیچ چیز دیگر خبر نداشتیم. این رویای بلند‌پروازی در ضمیر ما بود که به شکل این آرزو بیان می‌شد یا میل ما به اقتدار و صلابت بود که در قامت پلیسی مرد برای ما تجسم می‌یافت. از قضا آن دوران و سال‌های حدود ۱۳۹۰ تا ۱۳۰۳، نیروی دریایی ایران به واسطه حمله و دخالت انگلیس‌ها و روس‌ها در سیاه‌ترین و ذلت‌بار‌ترین مقاطع خود به سر می‌برده و کنترل آن در اختیار نیروی دریایی انگلیس‌ها بوده. همین سیر و گذار تاریخی در کنار جاذبه‌های زیبا‌شناسانه اثر است که باعث می‌شود مدتی بر روی تصویر مکث کنم، بروم به عمق تاریخ برگردم به خودم نگاه کنم و بچگی‌های خودم را به یاد بیاورم و مرور کنم و در ‌‌‌نهایت NEXT.
 کودک آرام و با وقار در آفتاب ملایم روبه‌روی نقاش نشسته و احتمالا هیچ‌کدام از این‌ها را نمی‌داند، اما نقاش قطعا همه این‌ها را می‌دانسته.