کاشان نیوز: زمان رسیدگی دادگاه لاهه به دعاوی انگلیس علیه ایران در ماجرای ملی شدن صنعت نفت، دکتر مصدق بعنوان نماینده ایران با هیات همراه زودتر از موقع به محل رفته بود و در حالی که پیشاپیش جای نشستن همهٔ شرکت کنندگان تعیین شده بود دکتر مصدق روی صندلی نماینده انگلستان نشست.
قبل از شروع جلسه به دکتر مصدق تذکر دادند که اینجا برای نماینده هیات انگلیسی در نظر گرفته شده و جای شما آنجاست، اما پیرمرد توجهی نکرد و روی همان صندلی نشست.
با شروع جلسه نماینده هیات انگلیس با چهرهای حق به جانب روبروی دکتر مصدق منتظر ایستاده بود و سخنی هم نمیگفت و به اطراف نگاه میکرد تا به این وسیله بی اطلاعی و عدم توجه ایرانیان را به پرستیژ و اصول بینالمللی نشان دهد، اما پیرمرد بدون توجه به وی همچنان نشسته و سرش را هم بلند نکرد.
وقتی جلسه شروع شد یک از قضات به مصدق رو کرده و گفت که شما جای نماینده انگلستان نشستهاید. جای شما مشخص است، جای خودتان بنشینید، ماجرا داشت پیچیده میشد که مصدق بالاخره به صدا در آمد و گفت:
شما فکر میکنید نمیدانم صندلی ما کجاست و صندلی نماینده هیات انگلیس کدام است؟ نه جناب رییس! ما خوب میدانیم جایمان کدام است.
من چند دقیقهای روی صندلی ایشان نشستم تا بدانند برجای دیگران نشستن یعنی چه! سالهای سال است دولت انگلستان در سرزمین ما خیمه زده و کم کم یادشان رفته که جایشان آنجا نیست و ایران سرزمین آبا و اجدادی ماست نه سرزمین آنان….
دکتر مصدق بعد از پایان سخنانش کمی سکوت کرد و آرام بلند شد و به روی صندلی خویش قرار گرفت.
با همین ابتکار تا انتهای جلسه فضا تحت تاثیر این رفتار قرار گرفته و در نهایت نیز انگلستان محکوم شد.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، انگلیس و شوروی موظف بودند ظرف مدت شش ماه پس از خاتمه جنگ، نیروهای خود را از خاک ایران تخلیه نمایند، اما شوروی نه تنها از خاک ایران خارج نشد، بلکه به نیروهای دیگری هم وارد نقاط شمالی ایران کرد و انگلستان نیز رویای تصاحب اراضی نفت خیز جنوب را در سر میپروراند.
اما پس از کشمکشهای فراوان و مشکلات متعدد در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی دکتر مصدق برای مقابله با فشار شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال ایران، قانونی را در این دوره مجلس به تصویب رساند که دولت از مذاکره در مورد امتیاز نفت تا زمانی که نیروهای خارجی در ایران هستند، منع میشد.
و نهایتاً قانون ملی شدن صنعت نفت که در واقع پیشنهادی بود که به امضای همه اعضای کمیسیون نفت در مجلس شورای ملی ایران رسیده بود در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ به مجلس ارائه شد.
کمیسیون نفت، کمیسیونی بود که در اول تیرماه ۱۳۲۹ در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی ایران برای رسیدگی به لایحه نفت (معروف به لایحه گس-گلشائیان) تشکیل شد. همین کمیسیون پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت را در اسفند ۱۳۲۹ به مجلس ارائه داد.
سرانجام با تلاشهای دکتر مصدق و همراهان وی در مجلس و حمایتهای مردمی و پشتیبانی آیتالله کاشانی، ماده واحده ملی شدن صنعت نفت در روز ۲۴ اسفند ماه سال ۱۳۲۹ در مجلس شورای ملی مطرح شد. در متن پیشنهاد تصویب شده، آمده بود: «به نام سعادت ملت ایران و بهمنظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضاکنندگان ذیل، پیشنهاد مینمائیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهرهبرداری در دست دولت قرارگیرد.» مجلس سنا نیز این پیشنهاد را در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ تصویب کرد و پیشنهاد به قانون تبدیل شد.
کاش از نقش الهیار صالح آرانی به عنوان نفر سوم پس از مصدق و کاشانی در ملی شدن صنعت نفت مطلب می نوشتید