باز نشر گفتگو با محمد علی اینانلو؛ روزنامه نگار و مستند ساز طبیعت؛
مردم در بخش گردشگری از برنامه ریزان جلوترند
12 دی‌ماه شاهد از دست دادن یکی از دوستداران طبیعت بودیم. زنده‌یاد محمدعلی اینانلو، روزنامه‌نگار، کارشناس مطرح محیط‌زیست، مجری و گوینده و تهیه‌کننده باسابقه تلویزیون، چهره‌ای نام‌آشنا و دوست‌داشتنی برای هر ایرانی است.
حضور جدی ایشان در برنامه مردم ایران سلام و گزارش‌های بکر و دیدنی‌اش از طبیعت و حیات‌وحش ایران، از او چهره‌ای منحصربه‌فرد ساخته بود تا بدان جا که مردم هرروز صبح باعلاقه‌ای خاص، پای جعبه جادویی به تماشای برنامه ایشان می‌نشستند
این روزها دل همگان از رفتنش غصه‌دار است و در هر محفلی سخن از ایشان است. محمدعلی اینانلو به خاطر عشق وافری که به وطن داشت و با گزارش‌های تصویری ارزشمندی که از جاذبه‌ها و دیدنی‌های ایران‌زمین به‌ویژه حیات‌وحش و توصیه‌اش بر حفاظت از محیط‌زیست ایران داشت، خود را در قلب همگان جاودانه ساخت. وی آن‌چنان به وطن عشق می‌ورزید که از آن به‌عنوان جهانی در یک مرز نام می‌برد.
بنده نیز با ادای احترام به این انسان نیک‌اندیش و سبز کیش، گفتگویی را با موضوع کویر و جاذبه‌هایش که در خردادماه 1384 با او انجام داده بودم و آن زمان در نشریات مختلف منتشرشده بود بازنشر می‌کنم.
بازنشر این گفتگو از این جهت نیز قابل اهمیت است که دیدگاهها و نظرات او در باره کویر مرنجاب با وجود اینکه یک دهه از آن زمان می گذرد می تواند نسخه ای برای مدیریت شهرستان آران و بیدگل در حل مشکلات و معضلات کویر مرنجاب باشد.
پیش‌درآمد: آنگاه‌که او را شناختم nahure man نامیدمش و بعدها شنیدم که دوستانش او را ابرمرد طبیعت می‌خوانند! اهل ایل شاهسون است. حتماً می‌دانید که ایل شاهسون از بزرگ‌ترین ایل‌های ایران است؛ که در ناحیه وسیعی از دشت قزوین تا آذربایجان سکونت دارند. او ۴۰ سال سابقه کار مطبوعاتی دارد که ازجمله آن می‌توان به سردبیری در مجلات ایران‌شناسی – گردش، شکار و طبیعت- ایران‌شناسی به زبان انگلیسی – جهانگردان – طبیعت و … اشاره کرد. همچنین حضور او با ۳۰ سال سابقه در رادیو و تلویزیون در برنامه‌های مختلفی ازجمله؛ مجری برنامه رادیویی صبح‌به‌خیر ایران- گردش و ورزش- مجری و کارگردان تلویزیونی ورزش از نگاه دو – کارگردانی و تهیه‌کنندگی فیلم‌های مستندی چون؛ جهانگردی به‌جای نفت- اسب در ایران- طبیعت مرکز ایران- طبیعت نصف جهان- توازن- طبیعت اطراف تهران- فوتبال شاد – گل زرین و. گواه بر این ادعاست. وی بنیان‌گذار آموزش اکو توریسم در ایران است و بیش از ۴۰ سال در طبیعت ایران سیر کرده، دیده، آموخته، نوشته و به تصویر کشیده است. او در بیست‌ساله اخیر بیش از دو میلیون کیلومتر در طبیعت ایران سفرکرده است و اکنون چکیده اندوخته‌های خود را در موسسه آموزش و تحقیقات جهانگردی «طبیعت» که نخستین مرکز آموزش تخصصی طبیعت‌گردی است با مجوز رسمی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور است را به دانشجویانش منتقل می‌کند. محمدعلی اینانلو، مردی که عمر خود را درراه شناخت و معرفی طبیعت و جاذبه‌های طبیعی و گردشگری کشور صرف کرده و به شاید گزافه نباشد که او را پدر اکو توریسم ایران بنامیم. با این اوصاف دسترسی به محمدعلی اینانلو – روزنامه‌نگار و مستندساز – کار ساده‌ای نیست، بخصوص این روزها که سخت مشغول تهیه فیلم مستندی برای سازمان ملل با عنوان «ایران، جهانی در یک مرز» است او کارگردانی و مدیریت اجرایی این مجموعه را عهده‌دار است. روزی که با او قرار مصاحبه داشتم برای سفر به شاهرود و گنبد آماده می‌شد، آنچه پیش روی شماست؛ ماحصل گفت‌وشنود من با این مرد طبیعت ایران است که خواندنش خالی از لطف نیست.
مدیر موسسه طبیعت در آغاز به تشریح عبارت؛ «ایران، جهانی در یک مرز» پرداخت و گفت: کشور ما با مساحتی برابر یک‌میلیون شش‌صد هزار کیلومتر، داشتن ۶۰ هزار سال سابقه سکونت بشر و شهرنشینی، همچنین دارا بودن بیش از ۴ هزار سال تاریخ مدون، داشتن اقوام، عشایر و ایلات مختلف ازجمله؛ شاهسون- کرد- لر- لک- خوری- عرب- بندری- بلوچ- سیستانی- افشار- کر دال- زعفران لو- ترکمن- تپور – گیل- تالش و نیز صدها گونه فرهنگ و آداب‌ورسوم و آیین‌ها و با زبان‌ها و گویش‌های گوناگون بازندگی و معیشت و پوشش و خورش‌های جورواجور، وجود بیش از ۳۰۰ نوع صنایع و هنرهای دستی، اقلیم‌های متفاوت از صحرایی، سندی، آفریقایی و سرد سیرایی و نیز طبیعت‌های مختلفی از کوه- دشت- جنگل – نمکزار- دریا- دریاچه- و رودخانه و نیز داشتن بیش از ۸ هزار گونه گیاهی و بیش از ۵۰۰ گونه پرنده و ۱۶۰ گونه پستاندار و صدها گونه آبزی و خزنده و… از ایران جهانی در یک مرز ساخته است؛ که در هیچ کجای جغرافیای کره زمین قابل‌مقایسه نیست.
به همین دلیل اعضای طبیعت اطمینان دارند که ایران جهانی در یک مرز است و سال‌هاست که با این عنوان مطلب می‌نویسند. نشست و درس گروهی برگزار می‌کند، فیلم می‌سازند و تبلیغ می‌کنند که ایرانیان و دیگران را نیز آگاه سازند که چه سرزمین بی‌نظیری دارند و باید بیش از این‌قدر آن را بدانند.
محمدعلی اینانلو به ویژگی‌های اکو توریسم منطقه آران و بیدگل اشاره کرد و افزود: آران و بیدگل به‌عنوان دروازه کویر مرکزی ایران، با جاذبه‌های طبیعی چون؛ دشت کویر، دریاچه نمک، تپه‌ها شنی و نیز کاروانسرای مرنجاب مجموعه چشم‌نواز و بی‌بدیلی را در خود نهفته دارد.
وی بابیان اینکه آران و بیدگل یکی از شهرستان‌های تازه تأسیس است که خوشبختانه در بخش طبیعت‌گردی در کنار آثار تاریخی مستعد است به ایجاد یک برنامه مدون در توسعه این بخش تأکید کرد و گفت: نصب تابلوهای راهنما برای دست‌یابی به جاذبه‌ها در کنار جاده‌ها، تهیه نقشه، سایت‌های اکو توریستی، تاریخی، فرهنگی در معرفی جاذبه‌ها نخستین قدم‌هایی است که متأسفانه در بسیاری از مناطق از این حداقل‌ها بی‌بهره‌ایم.
وی در ادامه این گفتگو درباره زیرساخت‌های لازم برای توریست طبیعت گفت: از بارزترین حسن‌های طبیعت‌گردی، عدم نیاز به بهره‌گیری از زیرساخت‌های پرهزینه و پرزرق‌وبرق است؛ مثلاً؛ در کویر به‌هیچ‌وجه به هتل‌های پنج ستاره نیاز نداریم و زیر آسمان آبی پرستاره چادر برپا می‌کنیم. ولی بهر تقدیر حداقل خدمات یعنی؛ نقشه مسیرها، تابلوها، امکانات بهداشتی و محل مناسب برای کمپینگ، بی‌شک لازم و ضروری است. وقتی با اینانلو درباره شرایط آب و هوایی کویر و تنگناهایی که در پذیرش گردشگر وجود دارد سخن گفتم؛ پاسخ داد: محدودیت فصل در جاذبه‌های طبیعی هم حسن است و هم عیب.
وی در ادامه افزود: مثلاً برای ما که سرزمینی اکثراً آفتابی داریم رفتن بر روی رمل‌های در تابستان با تابش سوزان خورشید جذابیتی ندارد ولی توریست اروپایی در گرمای پنجاه درجه آن‌چنان از رمل‌ها بالا می‌رود و از تابش خورشید لذت می‌برد که برای ما تعجب‌برانگیز است. همچنین توجه به ورزش‌ها و تفریحات نو مانند؛ اسکی روی شن‌های روان، رمل نوردی، شترسواری و رالی کویر ازجمله برنامه‌هایی است که برای گردشگران داخلی و خارجی جاذبه‌های زیادی دارد.
نهایتاً اینکه برنامه‌ریزی در بخش طبیعت‌گردی در کویر محدود به زمان خاص نیست چراکه گردشگران از نقاط مختلف دنیا هستند و سلیقه‌ها نیز متفاوت خواهد بود.
پیشنهاد‌هایش را در خصوص ایجاد فرهنگ توریست پذیری در بین مردم این منطقه پرسیدم، گفت: خوشبختانه مردم همواره از برنامه ریزان مملکتی جلوتر حرکت می‌کنند؛ و مادامی‌که جریان اقتصادی به سبب ورود گردشگر در منطقه رونق گیرد مردم برای حفظ منافع خود تکاپو خواهند کرد؛ و درصورتی‌که احساس کنند درآمد حاصل از توریسم در منطقه خرج خواهد شد و دردی از دردهای آنان را درمان خواهد کرد خواه‌ناخواه با این سیاست همراه خواهند شد.
وی افزود: درصورتی‌که امکانات و شرایط مناسب برای حضور توریست در منطقه ایجاد شود حضور گردشگر خود موجب فرهنگ‌سازی می‌شود و زمانی که این حضور بازندگی و درآمد عجین شود آن‌ها با آغوش باز پذیرای گردشگران می‌شوند.
وی در پاسخ به این سؤال که جاذبه‌های کویری و دریاچه نمک آران و بیدگل در مقایسه با دیگر نقاط کشور از چه جایگاه اکو توریستی برخوردار است، گفت: ایران به‌عنوان سرزمینی با تنوع اقلیمی بسیار که آن را به «جهانی در یک مرز» تبدیل کرده، هنوز ازنظر جاذبه و امتیازبندی جاذبه‌ها درجه‌بندی نشده است نگر اینکه سازمان جهانی توریست برای این تقسیم‌بندی شاخصه‌هایی داشته باشد.
اینانلو با اشاره به جاذبه‌های کویر آران و بیدگل گفت: برخی جاذبه‌ها مانند گونه‌های گیاهی و جانوری، دریاچه نمک و مناظر کویری به‌صورت طبیعی وجود دارد و تنها باید آن‌ها را به دوستداران و علاقه‌مندانش معرفی و در حفظ آن کوشید.
همچنین بعضی از آیین‌ها و رسوم محلی نیز در منطقه وجود دارد یا درگذشته رایج بوده که احیای مجدد آن‌ها باعث جذب گردشگر می‌شود و باید در راستای شناسایی و احیای آن تلاش کرد که از آن جمله می‌توان؛ به بازی‌های بومی و محلی، آیین‌های جشن و سرور و موسیقی محلی، غذاهای محلی و صنایع‌دستی اشاره کرد.
وی همچنین فرهنگ‌عامه و روحیات مردم کویر را از دیگر جاذبه‌های این منطقه ذکر کرد و گفت: مهمان‌نوازی، خونگرمی و سخت‌کوشی کویرنشینان در کنار قناعت و کم‌توقع بودن آن‌ها ا ز فاکتورهایی است که اگر با برنامه‌ریزی صحیح و هدایت‌شده همراه شود موجب جذب گردشگران می‌شود.
وی در پایان به جایگاه بالای گردشگری ایران که در جای‌جای آن جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیری را می‌توان دید اشاره کرد و افزود: قرار گرفتن کاشان و آران و بدگل در کنار هم و داشتن جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی زیاد، موقعیت ویژه‌ای به این منطقه بخشیده که بسیاری از این جاذبه‌ها در نوع خود کم‌نظیر و بی‌نظیر است.
کاشان نیوز- اعظم السادات مسعودی:
وقتی با اینانلو درباره شرایط آب و هوایی کویر و تنگناهایی که در پذیرش گردشگر وجود دارد سخن گفتم؛ پاسخ داد: محدودیت فصل در جاذبه‌های طبیعی هم حسن است و هم عیب.
دیدگاه شما