کاشان نیوز – محمودساطع: وقتی ماه پیش در خیابانهای کاشان، اتوبوسی با یکی از کودکان کار تصادف کرد و کودک جان باخت، گزارهای خبری نشر و بازنشر یافت؛ «عصر امروز یک کودک کار یازدهساله اتباع هنگام عبور از خیابان رجایی با اتوبوس واحد برخورد و جان داد. یکی از شاهدان این صحنه به خبرنگار کاشان فردا گفت: ساعت ۱۵: ۱۴ دقیقه ترافیک عجیبی در مسیر پانزده خرداد به چهارراه آیتالله کاشانی ایجاد شد. وقتی از پنجره ماشین نگاه کردم گونی ضایعاتی را دیدم که کنار خیابان افتاده و پارچهای را روی کودکی انداخته بودند. … رئیس مرکز اورژانس و مدیریت حوادث دانشگاه علوم پزشکی کاشان با تائید خبر فوت این کودک کار گفت: این کودک از ناحیه سر دچار مصدومیت شده بود. … مدیر سازمان آرامستانهای کاشان گفت هویت این فرد مشخص شده و خانواده او به دارالسلام مراجعه کردهاند.» ۱
کودک یازدهساله، اتباع؛ تنها گزارههای انسانی از فردی است که در خیابان کشته شد. کودکی بینام، بینشان! که هیچگاه، در هیچ خبر، یادداشت یا مقالهای تکمیلی همچون همین نوشت، حتا نامش بازیابی و آشکار نشد. گویی نام اهمیتی ندارد، وقتی دیگر صاحبش نیست؛ وقتی کودک یازدهساله ازمیانرفته است. یکی از دهها خبر ناگوار که روزانه دربارهی کودکان میخوانیم. نیز خبرهایی دربارهی «جمعآوری» و «ساماندهی» این کودکان. اخباری شبیه به جمعآوری معتادین، جمعآوری کارتنخوابها، گورخوابها، جمعآوری سگهای ولگرد، جمعآوری زبالهها.
پرسش این است دستگیری، جمعآوری و بعد بهناچار منها آوری و ترخیص ایشان، چه امکانی برای حل این پدیده فراهم میآورد؟ آیا اساساً، پدیدهی کودکان کار که برساخته از پیچیدگی و تنگناهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی چندین و چند دهه ساله است، با جمعآوری قهری و مقطعی، حلوفصل میشود؟ حتمن نه!
«رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران میگوید: بیش از ۸۰ درصد کودکان کار و خیابان به دلیل تأمین معاش وارد این مقوله میشوند بنابراین نباید به آنان فشار آورد و بهزور آنان را از خیابانها حذف کرد.»۲
نیز میافزاید: «در موضوع کودکان کار و خیابان، کم کردن ساعت کار کودکان مهم است و باید زمینهای فراهم شود تا کودکانی که مجبورند کار کنند از سایر حقوق مانند امنیت، آموزش و بهداشت برخوردار شوند و در کنار آن یک مهارت کسب کنند تا در آینده برای دسترسی به شغل پایدار، فرصتی در اختیار داشته باشند.»۳
گمان دارم صرفنظر از عوامل ایجادی و ابعاد وسیع مسائل، میبایست در ساحتهای کوچک منطقه، به راهکارهای منطقهای روی آورد.
امید شورای شهر، فرمانداری، دانشگاه کاشان و دهها دستگاه و نهاد اجرایی دیگر که دارای مراکز پژوهشی هستند، با همراهی و هماندیشی، اجماعی کنشگرانه شکل داده و برای حل تکدیگری و کار کودکان در کاشان؛ اندیشهسازی کنند.
روی دیگر این نوشتار نیز، با دارندگان و توانگرانی است که در ناتوانی حل مشکلات از سوی حکومتها، در همیشهی تاریخ فریادرس مردمان بودهاند. ساخت دارالایتامها، پرورشگاهها و مؤسسات شبانهروزی برای کودکان نمونهای از این کنشهای یاریگرانه بوده است. ازجملهی آنها، در سال ۱۲۹۶ خورشیدی، حاج علیاکبر صنعتیزاده است که پرورشگاهی را برای نگهداری کودکان بیسرپرست کرمان بنیان نهاد. علاوه بر خوراک، پوشاک و جای خواب، کودکان امکان کارآموزی و ادامه تحصیل یافته و بسیارانی از ایشان، دارندگان علم و هنر و صنعت در دورههای پسینی خود شدند و تا امروز هزاران کودک آن مجموعه به توانمندی و توانگری دست یافتهاند.۴
یکی از کودکانی که در این پرورشگاه رشد یافت و مدارج ترقی درزمینهٔ هنر را طی کرد؛ زندهیاد سیدعلیاکبر صنعتی کرمانی، هنرمند نقاش و مجسمهساز معاصرمان بود. بزرگمردی که بهپاس احترام و علاقهی فراوانش به صنعتی بزرگ (مؤسس پرورشگاه) نام او را بر خود نگاه داشت. هنرمندی که بیشتر آثارش به زندگی طبقات فرودست یا رجال علمی و فرهنگی اشاره دارد.
در کاشان این سالها، شکلگیری خیریهی نگین، نمونهی ارزشمند دیگری ازایندست کنشگریها به شمار میآید. مجموعهای که توسط پرفسور محمد فریور و خانم معصومه اخوان بنیاد گذاشته شد و با همراهی امیر حسین شفیع و سایر اعضا و هیئت امنای گرامی موسسه، وظیفهی نگاهداری و پرورش تعدادی از کودکان و نوجوانان بیسرپرست را بر عهده گرفتند.۵
علیرغم سختیهای ناشی از کرونا، ضروری است سویههای عمل نیکاندیشانه در کاشان این روزها تنوع بیابد. رسیدگی و حل منطقی مسئلهای چون کودکان کار، صرفنظر از ملیت و اقلیت آنها، وظیفهای انسانی به شمار میآید. در تمام کنوانسیونهای جهانی و نیز بیانیهی حقوق کودک، به ممنوعیت تبعیض اشاره شده است. عنصری که متأسفانه در کاشان پررنگ شده و با نامگذاری بومی – مهاجر، ایرانی- اتباع؛ دوگانههایی تبعیضآمیز در تعاملاتمان بنیاد گذاشتهایم.
بیانیهی حقوق کودک در مادهی دو از حکومتهای عضو میخواهد: «برای هر کودکی که در قلمرو آنهاست، بدون تبعیض و یا فرقگذاری و بهدوراز هرگونه وابستگی به نژاد، رنگ پوست، منشأ اجتماعی و قومی و یا ملی، میزان دارایی، معلولیت، وضعیت سرپرست و یا والدین و هر موقعیت دیگری که کودک در آن است، اجرای حقوق مندرج در این پیماننامه» را تضمین کند.۶
نیز در مادهی سه بهصراحت قید شده: «رعایت نفع و تأمین سلامت کودک بر سایر مسائل تقدم دارد»۷
حق زندگی، حق برخورداری از مواهب طبیعی، حق سلامت جسمی و روانی و حضور در محیط و شرایط مناسب از حقوق اولیهی کودکان به شمار میآید. کودکان را از کنار مرگ، به زندگی برگردانیم.
منابع:
۱- پایگاه خبری مشکات آنلاین، ۱۶/ /۱۰/ ۹۹
۲ و ۳- پایگاه خبری تحلیلی بهار، ۱۰/ ۷ /۹۶
۴- برای اطلاعات بیشتر؛ http://www.hajaliakbarsanati.com/
۵- برای اطلاعات بیشتر؛ http://www.neginngo.ir/
۶ و ۷- کنوانسیون حقوق کودک، بیستم نوامبر
دیدگاه شما