بازگشت به برجام، مذاکره با آمریکا یا رفع تحریم‌ها، مسئله کدام است
کاشان نیوز-ابوالفضل نجیب: درحالی‌که هنوز چند هفته تا ورود بایدن به کاخ سفید باقی‌مانده خوش‌بینی‌های ناشی از روی کار آمدن وی با تردیدهای جدی مواجه است.
اظهارات امروز صبح (۱۲ آذر ۱۳۹۹) بایدن در گفتگو با فریمن خبرنگار نیویورک‌تایمز حاکی از باقی ماندن تحریم‌های نفتی به دلیل آنچه او منافع ملی امریکا تعبیر می‌کند و همچنان به ادامه نظارت امریکا بر فعالیت‌های هسته‌ای که در چارچوب برجام به رسمیت شناخته‌شده حکایت دارد.
بعلاوه این شرط اولیه که ایران می‌باید قبل از رفع تحریم‌ها و به تعبیر واقعی به‌عنوان پیش‌شرط ایران به‌تمامی به تعهدات برجام بازگردد.
پیش‌تر و با قطعی شدن پیروزی بایدن خط‌ونشان‌های شتاب‌زده روحانی در این خصوص که بر لغو بدون پیش‌شرط و مذاکره و هم‌زمان پرداخت غرامت‌های ناشی از تحریم تأکید داشت، حالا با گذاشتن پیش‌شرط بایدن به بازگشت بی‌چون‌وچرای ایران به نقطه صفر و مواضع امروز او در قبال تحریم‌های نفتی و نظارت امریکا بر فعالیت‌های هسته‌ای و … وارد مرحله تازه یا به تعبیر درست‌تر دور باطل بحران شده است.
به این موانع اضافه کنید مصوبه عجولانه و شتاب‌زده مجلس در ملزم کردن دولت به لغو داوطلبانه نظارت آژانس که علی‌القاعده با شرایط پیش‌آمده می‌تواند به ملزم کردن یکسره ما به نظارت بی‌چون‌وچرای آژانس منجر گردد و هم‌زمان اضافه کنید موضوع و پیش‌شرط ثانوی محدود کردن فعالیت‌های موشکی ایران که می‌تواند امکان تفاهم را به‌طور مضاعف کاهش و به صفر تقلیل دهد.
این در حالی است که ایران و پیش‌ازاین علاوه بر شروع فعالیت‌های محدودکننده و تصریح‌شده در برجام به تأکید مقامات جمهوری اسلامی و همچنین گزارش‌های آژانس بین‌المللی در طی دو سال گذشته نه‌تنها برجام که از برخی خط قرمزهای قبل از برجام نیز عبور کرده است.
این‌که در چنین اوضاعی خط‌ونشان‌های طرفین در این بحران چه اندازه جدی و چه اندازه بر جنبه‌های پروتیکال دیپلماسی رسانه‌ای و یا به تعبیری باهدف دست بالا داشتن در مذاکرات احتمالی است، در آینده مشخص خواهد شد.
اما فراموش نکنیم بایدن حتی در جریان رقابت انتخاباتی و درحالی‌که چندان به پیروزی خود اطمینان نداشت، رفع تحریم‌ها را به بازگشت ایران به برجام مشروط و منوط کرد. کذب بودن یا حداقل مشروط بودن وعده‌های بایدن در همان زمان در اظهارات و لحن معاون بایدن (کالاما هریس) محسوس و مشهود بود.
حتی زمانی که هریس از موضع طلبکارانه و تحقیر ترامپ را بابت خروج از برجام سرزنش و در صورت ظاهر همه کاسه کوزه‌های مشکل امریکا با ایران را بر سر او شکست، از ایران هسته‌ای به‌عنوان خطر بالقوه یاد کرد.
او ترامپ را از این بابت متهم کرد که سیاست‌های غلط او در قبال ایران باعث تشدید فعالیت‌های هسته‌ای و نزدیک شدن از گذشته به ساخت سلاح هسته‌ای و درنهایت تبدیل ایران به بزرگ‌ترین ضرادخانه اتمی شده است.
به این چالش‌ها حالا می‌شود مصوبه اخیر مجلس و به همان اندازه پیش‌شرط بایدن بر مذاکره بر سر گسترش موشک‌های بالستیک را اضافه و به‌طور واقعی روند آنچه اغلب به تغییر در وضعیت مردم ایران تعبیر شده، ارزیابی و داوری کرد.
حامیان دولت که اینک مجلس را به شتاب‌زدگی و بازی در زمین حریف متهم می‌کنند و بخصوص شخص ریاست‌جمهور نباید فراموش کنند، اظهارات چندی پیش وی در مقام بالاترین مقام اجرایی کشور در نگاه از بالا و تحقیرکننده و طلبکارانه از بایدن کم ازآنچه امروز وی و دولتمردان او در ارزیابی مصوبه مجلس به خودزنی تعبیر می‌کنند، نمی‌توان ارزیابی کرد.
پیش‌شرط‌های رئیس‌جمهور چه‌بسا فراتر از رفع بدون پیش‌شرط تحریم‌ها، بر دریافت غرامت‌های ناشی از تحریم‌ها و در عرصه سیاسی محکوم کردن مواضع ترامپ در خصوص متهم کردن ایران به نقض حقوق بشر و همچنین معرفی ایران به‌عنوان دولت تروریسم تأکید و اصرار داشت.
این‌که این میزان خوش‌بینی نسبت به رفتن ترامپ و روی کار آمدن بایدن واقعی یا متوهمانه است، کم‌وبیش می‌شود با همین نشانه‌ها و به‌واقع خط‌ونشان کشیدن‌ها داوری و پی برد.
همچنان که پیش‌تر در یادداشت ما و انتخابات امریکا در شماره ۴۷۶۸ به تاریخ پنجشنبه ۲۴ مهر ۹۹ روزنامه اعتماد تأکید کردم:
«باید قبول کنیم شروط پیش مذاکره فرضی بایدن با ایران در خوش‌بینانه‌ترین حالت کم از شروط ترامپ نخواهد بود. القای این خوش‌بینی به جامعه که توأم با وعده تغییر وضعیت به مردم داده می‌شود، تبعات خود را به همراه خواهد داشت. این خوش‌بینی متوهمانه مدت‌هاست از طریق رسانه ملی و برخی طیف‌ها دنبال و تشدید می‌شود. ریشه اصلی این فرض خوش‌بینانه هم همچنان و بیش از هر چیز ارضای حس انتقام‌جویی و ماجراجویانه است. این روند بخواهیم و نخواهیم به بازتولید بحران‌های داخلی و خارجی تازه و افزوده شدن بر دردهای گذشته منجر خواهد شد.»
نشانه‌ها و دلالت‌های واقعی در پهنه سیاسی حکایت از ادامه چالشی دارد که همچنان مردم در صف اول قربانیان آن هستند.
چالش حداقلی و در صورت ظاهر با پس کشیدن یکی از طرفین است. چالش‌های بعدی را واکنش مسئولان در قبال اظهارات امروز بایدن به نیویورک‌تایمز و مصاحبه متعاقب او رقم خواهد زد.
دیدگاه شما