کاشان نیوز-امیرحسین ایزدپناه :آدمیان از دیرباز برای حل مشکلات خود، ورای همه تلاش‌هایشان، نگاهی به دنیای متافیزیک هم داشته‌اند. «نذر کردن» نمونه‌ای از این تلاش‌هاست. چه در آداب و رسوم مذهبی و چه در آیین‌های باستانی، «نذر» جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد. اما مدرن شدن زندگی، با همه‌ی مزیت‌هایی که برای ما داشته، به تناسب خود، بروز مشکلاتی را هم منجر شده است و به همان تناسب، نذرها هم تغییر شکل و حتی ماهیت می‌دهند. یکی از مهم‌ترین مشکلات جوامع در مسیر توسعه پایدار، مشکلات زیست محیطی متعددی است که حاصل دخالت‌های بی‌رویه و خودخواهانه‌ی انسان ها در طبیعت است.
در این باره با «مصطفی مازوچی» عکاس حیات وحش و عضو سازمان مردم نهاد جمعیت کویر سبز، به گفتگویی کوتاه نشستیم تا هم درباره نذر طبیعت بیشتر بدانیم و هم با نمونه‌ای از آن در کاشان که به همت «شرکت فولاد امیرکبیر» انجام گرفته، آشنا شویم:

آقای مازوچی! کوتاه، درباره‌ی نذر طبیعت، توضیح بدهید.
به طور کلی می‌توان گفت که نذر طبیعت، به آن دسته از کارهای خیر گفته می‌شود که در راستای کمک به محیط زیست و حیات وحش انجام می‌شود و البته دایره گسترده‌ای دارد.

آیا این نوع نذرها از قدیم هم مرسوم بوده است؟
شاید نذر طبیعت به شکل امروزی در قدیم مرسوم نبوده است ولی بهرحال مسلّم است که از قدیم، هم در آموزه‌های دینی و هم در سنّت‌های نیاکان ما، توجه به عناصر اربعه و نیز به گیاهان و حیوانات و پرندگان، توصیه شده است و مردم هم با توجه به نیازهایشان به طبیعت، با آن انس و الفت بهتری داشتند.

لطفاً نمونه‌هایی از نذر طبیعت را بیان کنید.
در زمان‌های قدیم، در آرامستان‌ها و کنار قبرها، گودالی سنگی ایجاد می‌کردند یا کاسه‌ای قرار می‌دادند و در آن آب و دانه می‌ریختند تا پرندگان از آن‌ها بخورند؛ هم پرندگان تشنه و گرسنه، خوشحال شوند و هم ثواب آن به روح آن درگذشته برسد. یا اینکه در برخی خانه‌های قدیمی و تاریخی، لانه‌های خاصی برای بعضی پرندگان مثل یاکریم وجود داشته است که نشان از توجه به آن‌ها دارد. این‌ها نمونه‌هایی قدیمی از این نوع نذرها هستند یا اینکه حضور پرندگان در زیارت‌گاه‌ها، نشان می‌دهد که آن‌ها هم سهمی از نذر مردم در آن مکان‌ها دارند.

اما در دوران جدید، نذرهای طبیعت متنوع‌تری انجام می‌شود که جالب و کاربردی است. از تأمین آب و علوفه برای دام‌های مختلف تا مثلاً کمپین‌های مختلفی که برای دفاع از یک گونه جانوری یا گیاهی تشکیل می‌شود و افراد مختلف علاقه مند به محیط زیست، به نیت خیر، در آن‌ها هزینه می‌کنند. یا مثلا ساختن پناهگاه در طبیعت برای جانوران در معرض خطر یا کاشت درختان در طبیعت مثل بادام کوهی، که مزیت‌های چندگانه دارد؛ از جمله تقویت پوشش گیاهی، غذای جانوران کوهی مثل بز کوهی، پناهگاه یا محل استتار پرندگان.

یک نمونه مهم دیگر هم ساخت مخزن ذخیره آب و اهدای آن به طبیعت است. این مخزن‌ها در فصل‌های پر آب سال از چشمه‌ها یا چاه‌ها آبگیری می‌شود و برای فصل‌های کم آب سال، به کمک حیات وحش می‌آید. اقدامی که برای اولین بار در کاشان و توسط «شرکت فولاد امیرکبیر کاشان» هم صورت گرفت.

نمونه‌های دیگری که شنیده یا دیده‌ام این است که مثلا خانواده‌ها با تولد نوزاد جدید، به نیت آن‌ها در طبیعت درخت می‌کارند؛یا ساخت لانه آماده برای پرندگان و تعبیه آن در بالای تیرهای چراغ برق و یا ساخت پاسگاه محیط بانی یا کمک به آن برای تأمین وسایل مورد نیاز مثل دوربین قوی.
بعضی‌ها هم از شغل خود در این راستا بهره گرفته و کمک می‌کنند؛ مثلا هنرمندی که آثار خود را برای کمک به محیط زیست، به حراج بگذارد.
بهرحال تمام این موارد، نمونه‌هایی از باقیات الصّالحات هستند که هم به درد دنیا می خورند و هم به درد آخرت.

در صحبت‌هایتان اشاره به نذر طبیعت در کاشان توسط شرکت فولاد امیرکبیر، نمودید. در این مورد بیشتر توضیح بدهید.
بعضی از شرکت‌ها و کارخانه‌ها، به دلیل آن که ممکن است که تولیداتشان با وجود کارکردهای مثبت اقتصادی، با بعضی از اهداف محیط زیستی تضاد داشته باشد، برای این که به نوعی آن را جبران کنند، سعی می‌کنند که اقداماتی در راستای کمک به محیط زیست انجام دهند. با پیگیری سازمان مردم نهاد جمعیت کویر سبز کاشان، که در این سال‌ها همیشه سعی کرده، به محیط زیست کاشان کمک کند، شرکت فولاد امیرکبیر کاشان، با مدیریت جناب آقای قنواتی، حاضر شد تانکری با ظرفیت ۳۰۰۰ لیتر آب، برای تأمین آبشخور منطقه حفاظت شده قمصر و برزک، تهیه کند. این مخزن با حضور بنده به عنوان نماینده جمعیت کویر سبز، تحویل اداره محیط زیست کاشان شد و آماده بهره برداری است.

در پایان و با توجه به موضوع گفتگو، چه پیشنهادی برای علاقه مندان به محیط زیست دارید؟
پیشنهاد می‌کنم سایر دوستانی که علاقه مند به نذر طبیعت هستند، جهت شناسایی و تأمین سایر نیازها، به عنوان مثال، کمک به تهیه مخزن آب، لوله پلی اتیلن و مصالح جهت ساخت آبشخور و… با اداره محیط زیست کاشان در ارتباط باشند. باید بدانیم که این مسئله نیاز به توجه تک تک دوستداران محیط زیست دارد تا به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.