کاشان نیوز ــ جعفر عربیان: در تاریخ آمده است، در آذر سال ۱۱۵۶ خورشیدی زلزله و سیل بخشی از آران و بیدگل (نوذر‌آباد و پیره) را آن‌چنان ویران کرد که به‌دنبال آن مردم ساکن در این منطقه محل سکونت قبلی خود را‌‌ رها کردند و بنیان زندگی جدیدشان را در مناطق دیگری (همچون محله دهنو) بنا نهادند.
رویداد مهیبی که پس‌لرزه‌هایش در تاریخ ادبیات ایران نیز با مرثیه‌های «صباحی بیدگلی» در سوگ عزیزانش ماندگار شده است آن‌جا که می‌سراید:
«بر سر خاک که سازم بعد از این یارب مقام؟
سرو‌ها دارم به زیر خاک، نالم بر کدام؟
خواهم از هرسو اثر، نه کوی می‌بینم نه در
جویم از هرجا نشان، نه صحن می‌بینم نه بام…»

حالا صد‌ها سال از آن دوران و مردمانش گذشته و دیگر از آن خانه‌های تو در توی خشت و گلی در شهر خبری نیست. چندین نهاد و سازمان برای نظارت بر ساخت‌وساز‌ها شکل گرفته است و بدون تایید کار‌شناسی کمتر خانه‌ای است که مجوز ساخت بگیرد.
با این وجود انگار، بلا، دست‌بردار نیست و بی‌سروصدا می‌خواهد رخ نشان دهد. زلزله‌ای که با هزار مهیب و لرزه بر سر مردمان خراب می‌شد، این بار ساکت و آرام به جان شهر افتاده است.

شهرستان آران و بیدگل در منطقه‌ای زلزله‌خیز واقع شده است و ۱۲ گسل زلزله آن‌را تهدید مى‌کند. «جزه»، «سراجه»، «دهنار»، «سفیداب» و «جوان مرنجاب» مهم‌ترین گسل‌هاى تهدید‌کننده این شهرستان هستند. اما در عصر جدید، پدیده‌ای که به آن سونامی سفره‌های زیرزمینی و یا «زلزله خاموش» می‌گویند، در اثر تجاوزهای بی‌حساب و کتاب ما به طبیعت، برایمان خطرناک‌تر از این گسل‌ها شده است.

کار‌شناسان زمین‌شناسی، پایین‌آمدن سطح آب در سفره‌های زیرزمینی و فرونشستن زمین را به زلزله خاموش تشبیه کرده‌اند که خسارت آن معادل خسارت زلزله است.
نشست یا فرونشستن زمین پدیده‌ای است که در اثر خالی‌شدن آب بافت‌های متراکم و لایه‌های زیرین سطح زمین رخ می‌دهد و در اثر آن سطح زمین به صورت تدریجی و در برخی موارد به طور ناگهانی فرو می‌نشیند و باعث ایجاد ترک و شکاف‌هایی در زمین شده و بر روی الگوی جریان‌های زیرزمینی و تغییر کیفیت آب‌های زیرزمینی هم تأثیر می‌گذارد.
این نشست‌ها در سطح زمین با ترک‌های سطحی نمایان می‌شود و می‌تواند اثرات خطرناکی برای خطوط انتقال گاز و آب و سازه‌های مختلف داشته باشد.

به گفته کار‌شناسان، زلزله خاموش به‌صورت بالقوه می‌تواند باعث مشکلاتی مانند ایجاد درز و شکاف در سطح زمین، تخریب ابنیه و راه‌ها، لوله‌زایی و بالا آمدن لوله‌های آب از سطح زمین، تغییر شیب رودخانه‌ها و جاده‌ها، فرو رفتن تدریجی دکل‌ها و سازه‌ها، ریزش جداره چاه‌ها، تغییر شیب زمین و افزایش سیل خیزی مناطق شود.

برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی دلیل اصلی افت سطح آب است و کار‌شناسان نگران تداوم این قصه تلخ هستند.
بنا بر اعلام امور آبفای آران و بیدگل، سالانه حدود ۵۰ میلیون متر مکعب منابع آبی این شهرستان کاهش می‌یابد.

سطح سفره‌های آب زیرزمینی دشت آران و بیدگل سالانه نیم متر کاهش می‌یابد که این سفره‌ها به عنوان منابع آب راهبردی مردم این منطقه محسوب می‌شود.
به علت عدم مدیریت جامع منابع آب در این منطقه طی ۳۰ سال گذشته سفره‌های آب زیرزمینی آران و بیدگل افت شدیدی داشته و در حال حاضر ظرفیت حفر چاه جدید آب شرب وجود ندارد.
میزان بارش در این شهرستان یک ششم میزان متوسط جهانی است و میزان متوسط جهانی بارش در طول سال ۸۵۰ میلی‌متر، میزان بارش کشوری ۲۳۰ میلی‌م‌تر و این میزان در شهرستان آران و بیدگل سالانه ۱۳۰ میلی‌متر است.

همچنین بر اساس اعلام امور آب و فاضلاب آران و بیدگل طی چند دهه گذشته سطح آب‌های زیرزمینی این شهرستان در اثر خشک‌سالی حدود ۹۰ متر کاهش یافته است.
صاحب‌نظران زمین‌شناسی و علم مهندسی منابع آب، محدودکردن صدور مجوزهای حفر چاه حتی در دشت‌های آزاد، اجرای شبکه‌های آبیاری و رعایت حقابه‌ها، نصب کنتورهای هوشمند بر روی موتور چاه‌های کشاورزی و به‌طور کلی کاهش مصرف آب و جلوگیری از اضافه برداشت آب را از جمله راه‌کارهای جلوگیری از پیشرفت فزاینده پدیده زلزله خاموش ذکر کرده‌اند.

راه‌کارهایی که ما همین امروز باید به فکر اجرایی شدنشان باشیم زیرا تداوم این بحران و شدت گرفتن افت آب‌های زیرزمینی در آینده‌ای نه‌چندان دور پدیده فرونشست را در شهرستان ما سرعت خواهد بخشید.
پس برای کاهش خسارت‌ها و پیامدهای آن باید چاره‌ای اندیشید چرا که فردا دیر است!