کاشان نیوز-حسین ذاکری*: آثار تاریخی-فرهنگی که سندی از تاریخ و هویت هر خطه محسوب می‌شود، پس از شناسایی ارزش‌های ذاتی و تحت شرایطی و طی مراحلی، به‌منظور قرار گرفتن زیر چتر قانون و حفاظت مقتضی در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند اما ثبت تمام راه نیست و در اغلب موارد، پس از ثبت نیز صدای اعتراض مردمی در خصوص عدم رسیدگی و یا رسیدگی و مرمت غیراصولی آن بلند می‌شود. مرمت بایستی با کمترین مداخله و بیشترین اثرگذاری انجام شود و نباید موجب تغییر هویت یک بنا شود درحالی‌که امروزه بعضاً روند مرمت بناهای تاریخی به سمت تخریب و بازسازی پیش می‌رود.
درحالی‌که بسیاری از مناطق در حال کلنگ زنی احداث پروژه‌های جدید به‌ظاهر قدیمی هستند تا برای خویش هویت‌سازی و تاریخ‌سازی کنند، اینجا اداره میراث فرهنگی کاشان به اسم مرمت، احیا و استحکام‌بخشی بر بام یگانه عصارخانه‌ی ارزشمند شهر کلنگ می‌زند و با همراهی بیل مکانیکی چند تنی درصدد مرمت به‌زعم آنان حرفه‌ایست.
حوالی مرداد امسال، به گفته‌ی معاونت میراث فرهنگی کاشان قرار بود «پروژه عصارخانه پس از اتمام آواربرداری و پیمانکار مربوطه با نظارت سه نفر از اساتید خبره حوزه مرمت و معماری، کار مرمت و باز زنده سازی این بنای ارزشمند انجام شود که این عمل شامل استحکام‌بخشی پایه‌ها و مرمت طاق‌های ارزشمند بود» متأسفانه یکی از دو طاق ارزشمند بنای مذکور در فاز مقدماتی فروریخت و میراث فرهنگی اذهان داشت که فروریختن در پیش‌بینی‌های ما وجود داشت! این اخبار با گزارش‌هایی از تصاویر و فیلم‌هایی از آبدهی و کلنگ زنی بر بام عصارخانه همراه بود. این بار نه با تیشه بلکه با کلنگ بر خشت خیس‌خورده و با اسم مرمت به جان تاریخ افتادند.
طبق گزارش‌ها و اسناد موجود در فرایند پروژه صرفاً افرادی دیده می‌شوند که با کلنگ و همراهی شلنگ آب بدون هیچ‌گونه تیروتخته گذاری یا به عبارتی شمع گذاری و استحکام‌بخشی که لازمه‌ی شروع کار بود و صرف‌نظر از مباحث حفاظتی بنا، هرلحظه جان کارگران را تهدید می‌کرد در حال کار هستند. بدون شک الفبای مرمت با این اقدامات اداره‌ی میراث فرهنگی کاشان تحت‌الشعاع قرارگرفته است و به‌سادگی از اذهان میراث دوستان پاک شدنی نیست.
عصارخانه کاشان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهرستان کاشان در تاریخ 06/04/1401 با شماره 33780 به ثبت آثار ملی کشور رسیده است و بایسته است در خصوص مرمت و احیای مواریث فرهنگی با حساسیت مضاعف تصمیم‌گیری شود.
علت تشکیل شورا و کمیته‌های فنی بدین دلیل است که با روش‌های مشورتی، سلایق شخصی افراد را در مرمت به کمترین میزان خود برساند زیرا آسیب یک بنای تاریخی صرفاً متوجه مواد و مصالح یا ساختارهایی همچون طاق و دیوار نیست بلکه کوچک‌ترین اشتباه در مرمت باعث آسیب‌دیدگی تاریخ، هنر و فنون سنتی می‌گردد.
جهت مرمت یک اثر ثبتی بایستی جلساتی جهت روشن شدن ابعاد پروژه توسط شورای فنی یا کمیته‌های فنی داخلی امر تشکیل شود و طرح مرمت برای اثر تهیه شود تا فرایند و سازوکارهایی اعم از فازهای مرمت، کارشناس فنی مرمت، ناظر مرمت و… آشکار گردد. شاهدیم که در قبال عطارخانه‌ی ارزشمند کاشان نه جلسه‌ای در کمیته فنی داخلی این اداره تشکیل‌شده است و نه طرح مرمتی در کار بوده است علاوه بر آن بالغ‌بر 1 سال است که این اثر به ثبت آثار ملی رسیده اما در کمال تعجب همچنان قوانین حفاظتی، اقدامات کنترل‌کننده و پیشگیرانه در قبال این اثر رعایت نشده و سال‌ها تمام بار عصارخانه بر دوش چند تیرک چوبی بوده و هست.
در خصوص عصارخانه ضمن حفظ کالبد و روح اثر با بذل نگاهی هوشیارانه به دو عنصر اساسی عصارخانه یعنی تنه درخت چنار داخل عصارخانه و سنگ عصاری و بستر آن که تنه درخت بایستی ازلحاظ کنترل و جلوگیری از آسیب و هجوم موریانه‌ها و سنگ عصاری ازلحاظ رعایت موارد حفاظتی کنترل می‌شد که هیچ‌کدام از این اقدامات حتی پس از ثبت و یا حتی باگذشت یک ماه از شروع پروژه‌ی به‌زعم آنان مرمت، انجام نشده است و چوب‌ها و سنگ عصاری در میانه‌ی آوارها به حال خویش رها شده است.
من‌حیث‌المجموع در مرمت و احیای پروژه فوق‌الذکر کاری فنی و حرفه‌ای صورت نپذیرفته است و برای توجیه در نشست‌ها اذعان شد که سقف فروریخته اصلاً قدیمی نبوده است که به گفته کارشناسان خلاف واقعیت است و طبق بررسی‌ها و نظر برخی مطلعین قدمت این سقف حداقل به سال‌های ابتدایی قرن پیشین برمی‌گردد.
دیدگاه شما